10101

‫واژﻩ را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺖ!‬ ‫ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ دﻳﻦ در ﺣﮑﻮﻣﺖ‬

‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ‬

‫ﭘﺴﺮﯼ ﺳﻨﮓ ﺑﻪ دﻳﻮار دﺑﺴﺘﺎن ﻣﻴﺰد‬ ‫ﮐﻮدﮐﯽ هﺴﺘﻪ ﯼ زردﺁﻟﻮ را‬ ‫روﯼ ﺳﺠﺎدﻩ ﯼ ﺑﻴﺮﻧﮓ ﭘﺪر‬ ‫ﺗﻒ ﻣﻴﮑﺮد‬ ‫‪...‬‬ ‫ﭼﺸﻤﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ‬ ‫واژﻩ هﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺖ‬ ‫واژﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﺑﺎد‪ ،‬واژﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﺑﺎران ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪...‬‬ ‫ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮﯼ‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﻘﺪﻣﻪ……………………………………‪١…………….……………….‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ اول………………………………………‪٧……………………..…….‬‬ ‫ﻧﻘﺪ در ﻧﻘﺪ…………‪١٣………………………………………………………….‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ دوم…………………………………………‪١٠٣………….……….….‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ……‪١٠٥ ………………………...………………………………..‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﻨﺎد……‪١٣١……………………….…..……………………………...‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ………………………………‪١٣٩……………………...‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ راهﻨﻤﺎ……‪١٤٩……………..…………...……………………………...‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻧﻴﻜ ﻮس آ ﺎزاﻧﺘﺰاآﻴﺲ در آﺘ ﺎب »ﺑ ﺮادر آ ﺸﯽ« و روﻣ ﻦ‬ ‫روﻻن در آﺘﺎب »ﺟﺎن ﺷﻴﻔﺘﻪ« از آﺴﺎﻧﯽ ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﺷﻨﺎﺥﺖ زﻳﺎد و اﻃﻼﻋ ﺎت آ ﺎﻓﯽ ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ »اﺑﺘ ﺮ« ﺕﺒ ﺪﻳﻞ‬ ‫ﺷﺪﻩ‪» ،‬ﺷﻨﺎﺥﺖ« را دآﺎن ﺑﯽﻋﻤﻠﯽﺷﺎن ﺳﺎﺥﺘﻪ‪ ،‬و ﺕ ﻮا ِن ﺕﺤﻠﻴ ﻞ و ﺁﻧ ﺎﻟﻴ ِﺰ‬ ‫اوﺿ ﺎع و اﺣ ﻮال را ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ آﻨ ﺎر آ ﺸﻴﺪن از ﺷ ﺮآﺖ در‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻣﻠﺘ ﯽ آ ﻪ زﻳ ﺮ ﻳ ﻮغ اﺳ ﺘﺤﻤﺎر‪ ،‬هﻤﭽ ﻮن »ﺑﺨ ﺎرﯼ آ ﻮچﻜﯽ«‬ ‫ﻓﺮو ﻣﯽﻣﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪل آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳ ﻮا ِل ﻣﻠ ﺖ ه ﻢ ﭘﺎﺳ ﺦ ﻧﻤ ﯽدهﻨ ﺪ آ ﻪ‬ ‫در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ دوران »ﺑﻪ چﻪ آﺎرﯼ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩاﻧﺪ؟!«‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﯽﻋﻤﻠﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﭘﻠ ﻪاﯼ‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺬار ﺑ ﻪ »ﺑ ﺮج ﻋ ﺎج« ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﺕﻔﺎﻗ ﺎ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ آ ﻪ‬ ‫»ﺷﻨﺎﺥﺖ« دارد‪ ،‬ﺥﻮد را در هﺮ ﻣﺮﺣﻠ ﻪاﯼ ﻣﻮﻇ ﻒ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮآﺖ ﺟ ﺪﯼ‪،‬‬ ‫و هﻤﻴﺎرﯼ اﺳﺎﺳﯽ در ﺕﻌﻴﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﺘﺶ ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ آﻪ ﻣﺎ ﻣﯽداﻧﻴﻢ چﻨﻴﻦ ﺥﻮاهﺪ ﺷﺪ ـ چﻮن ﺕﺎ ﺑﺤﺎل چﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻮدﻩ‬ ‫اﺳ ﺖ ـ از ﺑ ﺎر ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺑ ﺎ ه ﺮ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻓﻜ ﺮﯼ‬ ‫ﻧﻤﯽآﺎه ﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓ ﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ زﻣ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ درﺳ ﺘﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕﯽ آﻪ در ﺣﻮزﻩﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ ﻣ ﯽﮔ ﺬرد‪ ،‬ﺣ ﺴﺎس ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ در آﻨﺎر هﻤ ﺎنه ﺎﻳﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﺪ آ ﻪ ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮهﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ اﺻ ﻼ ﺕﻔ ﺎوته ﺎ را ﻧ ﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﺣ ﻀﻮر روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‬ ‫ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯽ آﻪ ﺑﻪ زﻳﻨﺖ ﺷﻨﺎﺥﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺰﻳﻦ اﺳﺖ – ﺥﻮد ‪ -‬اﻣﻜﺎﻧﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدﻣ ﯽ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎﻣﯽ دردﺷ ﺎن‪ ،‬درد ﺑ ﯽﺥﺒ ﺮﯼ و ﻧ ﺎﺁﮔ ﺎهﯽ از‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺕ ﺎرﻳﺦ را ﻧﻤ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ ﺕ ﺎ ﻣ ﺮدم را از آﻮﺷ ﺶ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺸﺎن ـ ﺑﺎ هﺮ ﺑﻬﺎﻧﻪاﯼ ـ ﺑﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺕﺎرﻳﺦ را ﺑﺮاﯼ وﻗ ﺖﮔ ﺬراﻧﯽ‬ ‫ﻧﻤﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺕﻌﺮﻳﻒ و ﺕﻜﺬﻳﺐ ﻧﻤﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻻﺑﻴﺮﻧ ﺖ ﺕ ﻮ در‬ ‫ﺕﻮﯼ آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪهﺎ هﻢ ﻧﻤﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﺕﺎرﻳﺦ را ﻣﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ ﺁن‪،‬‬ ‫از ﺕﻜ ﺮارش ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ آﻨﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﻣﻬ ﻢ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‬

‫‪٣‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺠﺰ ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺷ ﻨﺎﺥﺖ را ه ﻢ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ دﺳ ﺖ دارد و‬ ‫در ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩاﯼ آﻪ ﺥﻴﻠﯽهﺎ در هﻴ ﺎهﻮﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺮاﯼ ه ﻴﭻ »ﮔ ﻴﺞ و‬ ‫وﻳ ﺞ« ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧ ﺸﺎن دادن ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎرﯼ ﻣ ﺮدم و‬ ‫ﻣﻠﺘ ﺸﺎن ﻣ ﯽﺷ ﺘﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ آ ﻪ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ دارد‪،‬‬ ‫ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ در ﻗﺒ ﺎل ﻣﺮدﻣ ﯽ آ ﻪ در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ و ﺑ ﯽﺥﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ﻳ ﻚ چﺮﺥ ﻪﯼ‬ ‫ﺕﻜ ﺮارﯼ را دور ﻣ ﯽزﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔ ﻪﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﻣ ﺴﺌﻮل‪،‬‬ ‫ﺣ ﻀﻮر ﺟ ﺪﯼ‪ ،‬ﻋﻤﻠ ﯽ و اآﺘﻴ ﻮ در ﺕﻤ ﺎﻣﯽ ﻣﻴ ﺪانه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻣﻜ ﺎ ِن‬ ‫ﺣﻀﻮر درﺁنهﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﮔ ﺮ ﻗ ﺮار ﺑ ﻮد روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑ ﺎ آﻮﻟ ﻪ ﺑ ﺎرﯼ از ﺷ ﻨﺎﺥﺖ از‬ ‫ﺻﺤﻨﻪﯼ ﻣﺒﺎرزات ﻣ ﺮدم ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق‬ ‫ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﻣ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬رﻓ ﺎﻩ و… ﻏﻴﺒ ﺖ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ‬ ‫ﺥﺎﻧﻪﻧﺸﻴﻦ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪهﺎ‪ ،‬وﻟﺘﺮهﺎ‪ ،‬ژان ژاك روﺳ ﻮهﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺘ ﺴﻜﻴﻮهﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺕﻮﻟﺖ ﺑﺮﺷﺖهﺎ و … ﺳﻴﻞ روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮرﺷﺎن در‬ ‫ﺕﻤﺎﻣﯽ ﺻﺤﻨﻪهﺎ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎ ِز رﺷﺪ‪ ،‬ﺕﺮﻗﯽ و دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﺟﻬ ﺎن از آﻬﻨ ﻪ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻧﻮ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﺮوغهﺎﯼ ﻋﺼﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﺸﺨﺺ‬ ‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺣ ﻀﻮر ﻧﻤ ﯽﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﺟﻬ ﺎن ﻏ ﺮب ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ از‬ ‫ﻗﺮون وﺳ ﻄﺎ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺎهﺮاﻩ ﺕﻤ ﺪن ﭘ ﺎﯼ ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬اروﭘﺎﺉﻴ ﺎن‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺼﺮف آ ﺎروان ﺕﻤ ﺪن‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ ﻧﻴ ﺎز داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬ ‫ﺷﻨﺎﺥﺖ هﻢ از هﻤﺎن دوران وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ و اﻧﻜﻴﺰﻳ ﺴﻴﻮن‪ ،‬از‬ ‫آﻮﭘﺮﻧﻴ ﻚ‪ ،‬آﭙﻠ ﺮ‪ ،‬ﺟﻮرداﻧ ﻮ ﺑﺮوﻧ ﻮ‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠ ﻪ و دﻳﮕ ﺮ روﺷ ﻨﮕﺮان راﻩ‬ ‫ﺁزادﯼ و ﺁﮔﺎهﯽ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﻋ ﺼﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮوغه ﺎﯼ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻓ ﺮوغه ﺎﯼ ﻣ ﺎ ﻳ ﺎ ﺥﻴﻠ ﯽهﺎﺷ ﺎن در زﻧﺠﻴ ﺮ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺕﺮورهﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺟﺎن ﺑﺎﺥﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ ﻓ ﺮو ﻣﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ در ﻏﺮﺑ ِ‬ ‫ﻏﺮﻳ ﺐ ِ ﻏ ﺮب دق آﺮدﻧ ﺪ؛ اﻣ ﺎ ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺥ ﻮد ﻣ ﯽﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬وﻓ ﺎدار ﻣﺎﻧﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﭘﻴ ﺎم اﻳ ﺸﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻦ روزهﺎ را ه ﻢ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪن‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ در زﻧﺠﻴ ِﺮ ﺳﺎﻧﺴﻮر و ﺑﯽﺥﺒﺮﯼ ﻧﺎﺷﯽ از »دﻳﻦ‬

‫‪٤‬‬

‫در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻋﻘ ﻞ« ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﻣ ﯽرود‪ .‬ه ﻢ اﻳﻨ ﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻣ ﺎ را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺥﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪن ﺟﺪﯼﺕﺮ ﺑﻪ ﻣﻠﺘﻤﺎن ﻓﺮا ﻣﯽﺥﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷ ﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﺣ ﻀﻮر ﺑﻴ ﺸﺘﺮ و ﻋﻤﻠ ﯽﺕ ﺮ در ﺕﻤ ﺎم‬ ‫ﺻﺤﻨﻪهﺎﯼ ﻣﺒﺎرزات ﻣ ﺪﻧﯽ و ﻣﺮدﻣ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﻢ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در‬ ‫»ﺑﺮج ﻋﺎج« ﺥﻮدﺥﻮاهﯽهﺎﺷﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺥﺖ را ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ ﺑﯽﻋﻤﻠﯽﺷﺎن ﻗﺮار‬ ‫دادﻩاﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ!‬ ‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ ـ ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ٢٠٠١‬ﻣﻴﻼدﯼ‬

‫‪٥‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ اول‬ ‫ﻳﻜ ﯽ از ﺑﻴﻤ ﺎرﯼه ﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻣ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﺟﻮاﻣ ﻊ‬ ‫ﺷ ﺮﻗﯽ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ از »ﻧﻘ ﺪ« ﻧ ﺪارﻳﻢ و ﻧﻘ ﺪ و‬ ‫ﺑﺮرﺳ ﯽ را ﺑ ﺎ واژﻩه ﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻧﻔ ﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻠ ﻚ و ﺿ ﺎﻳﻊ آ ﺮدن ﺑﺮاﺑ ﺮ‬ ‫ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺨ ﺼﻮص آ ﻪ ﻧﻘ ﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ »رﻳ ﺸﯽ‬ ‫ﺳﭙﻴﺪ« ﻳﺎ »ﮔﻴﺴﯽ ﺥﺎآﺴﺘﺮﯼ« دارﻧﺪ‪ .‬و ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﻦ و ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ‬ ‫آﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺮف ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ اﺻ ﺎﻟﺖ ﻣ ﯽﺑﺨ ﺸﺪ‪ ،‬و ﺕ ﻮ ـ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫اﻳﻦ آﻪ ﺥﻴﺎل ﻣﯽآﻨﻨﺪ ﺟﻮان ﻣﺎﻧﺪﻩاﯼ ﻳﺎ ﺕﺎزﻩ آﺎرﯼ ـ اﺟ ﺎزﻩ ﻧ ﺪارﯼ وارد‬ ‫ﺑﺤ ﺚ و ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ ﺑ ﺎ »ﭘﻴ ﺮان دﻳ ﺮ« ﺷ ﻮﯼ‪ ،‬آ ﻪ »ه ﻮاداران« ﻗﻠﻤ ﺖ را‬ ‫ﻣ ﯽﺷ ﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﮔ ﺎﻩ ﺣﺘ ﺎ ﺕ ﺎ ﺳﺎﻧ ﺴﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜ ﯽ آ ﺎرت ﺥﻴ ﺰ ﺑﺮﻣ ﯽدارﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣ ﺸﺨﺺ ﻧﻘ ﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘ ﺎد‪ ،‬ﺑﺮرﺳ ﯽ‪ ،‬ﺕﺤﻠﻴ ﻞ و ﺕﻔ ﺴﻴ ِﺮ ﻧﻈ ﺮات‬ ‫ﺟﺎاﻓﺘﺎدﮔﺎن دﻧﻴﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ادب و ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺎ هﻢ ﺑﺮهﻤﻴﻦ روال اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻧﻘ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﻧﻔ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﻓﻬ ﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ »ﻣ ﻦ« ه ﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮرﺳ ﯽ و ﺷ ﻜﺎﻓﺘﻦ ﻳ ﻚ ﻣ ﺘﻦ‪ ،‬آﺘ ﺎب‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻳ ﺎ ﺷ ﻌﺎرﯼ‬ ‫اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ از زاوﻳ ﻪاﯼ ﻣ ﺒﻬﻢ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬روﺷ ﻦﺕ ﺮ ﺷ ﻮد و اﮔ ﺮ‬ ‫دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ در ﮔ ﺮد و ﺥ ﺎك ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟ ﻮد ﺑ ﻪ ارزﻳ ﺎﺑﯽ وﻳ ﮋﻩاﯼ رﺳ ﻴﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺﺕﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ اﺛﺮﯼ ﻧﻘﺪ ﻧ ﺸﻮد‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﻦ‬ ‫اﻋﺘﺒﺎرﯼ ﻧﺪارد و ﻣﻌﻨﯽ ﺁن‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ آ ﺎرش را آﺎﻣ ﻞ و‬ ‫ﺑﯽﻋﻴﺐ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺴﯽ او و‬ ‫آﺎرش را ﺟﺪﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎ درﺑﺎرﻩاش اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮﯼ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻳ ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ‬ ‫ﺑ ﻪ »ﺑ ﻪ ﺑ ﻪ« و »چ ﻪ چ ﻪ« ﺑ ﺴﻨﺪﻩ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﯽاﻋﺘﻨ ﺎ از آﻨ ﺎرش‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ اﮔﺮ آﺴﺎﻧﯽ آ ﺎرﯼ از ﻣ ﺎ را ﺥﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و ﻧﻘ ﺪ‬ ‫آﺮدﻧﺪ ـ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﺎ هﻤﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﺷﺎن از ﻧﻘﺪ ـ ﺑﻪ ﻧﻔﯽ و ﺕﻬﻤ ﺖ‬ ‫هﻢ ﭘﺮداﺥﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻏﻨﻴﻤﺘﯽ اﺳﺖ و ﻣﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺕﻮﺟﻪ ﺁﻧﺎﻧﯽ را آﻪ ﺑ ﯽاﻋﺘﻨ ﺎء‬ ‫از آ ﻞ ﻣﻮﺿ ﻮع رد ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﻠ ﺐ آﻨ ﺪ و اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ را ﺑ ﻪ‬ ‫ﺑﺎزار ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٦‬‬

‫اﮔﺮ »ﻣﻦ« اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﻣﯽآﻨﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮداﺷ ﺖ ﻏﻠﻄ ﯽ دارم‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در‬ ‫ﺑﺮﺥﻮرد ﺑﺎ اﻓﻜ ﺎر و ﺁراﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣﺤ ﻚ زدﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮم‪ ،‬واﻻ‬ ‫آﻪ »ﻣﻦ« در ﺕﻨﻬﺎﻳﯽ ﺥﻮدم هﻤﻴﺸﻪ درﺳﺖ ﻣﯽﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬و آﺴﯽ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‬ ‫آﻪ ﺥﻄﯽ ـ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ـ زﻳﺮ ادﻋﺎهﺎﻳﻢ ﺑﻜﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ آﺘﺎب ﻋﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﻦ‬ ‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻬﺎﻧﻪاﯼ اﺳﺖ ﺕﺎ ﺣﺮﻓﻢ را ﺑﺰﻧﻢ و از آﻠ ﯽ ﮔ ﻮﻳﯽ و ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﭘ ﺮدازﯼ‬ ‫ﺑﭙﺮهﻴﺰم‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را هﻢ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻣ ﯽداﻧ ﻢ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻋﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ ﺣ ﺎج‬ ‫ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﺎل در ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ »اﺳﺘﺒﺪاد« ﺟﻨﮕﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬ ‫»ﺣ ﻖ« را دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﻧﻈﺮاﺕ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﻮد‪ ،‬ه ﻢ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫»وﺟﻬﻪاﯼ« کﻪ ﺷﺎﻳﺪ دارﻧﺪ‪ ،‬و هﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻌﺪﻟﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎله ﺎ ک ﺎر‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ و ﻗﻠﻤﯽﺷﺎن در آﺎرﻧﺎﻣ ﻪﺷ ﺎن ﺛﺒ ﺖ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻧ ﺴﻞ‬ ‫ﻣ ﺎ و ﻧ ﺴﻞ ﻗﺒ ﻞ از ﻣ ﺎ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ـ در دوران ﭘﻬﻠ ﻮﯼ‬ ‫دوم ـ اﻳﻦ »ﺷﻬﺎﻣﺖ« را داﺷﺖ آﻪ ﺑﺎ هﻤﺎن »ﻓﺮهﻨﮓ ﺥﺠﺴﺘﻪﯼ ﺕﺴﺎهﻞ‬ ‫و ﻣﺪارا ﻃﻠﺒﯽ ﻋﺎرﯼ از ﺕﻌﺼﺐ« ﻧﺎﻣﻪﯼ ﺳﺮﮔ ﺸﺎدﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﺑﻨﻮﻳ ﺴﺪ‪،‬‬ ‫و ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺶ را ـ در ﺻﻮرت ﻧﺸﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ اﻋﺘﺮاض و اﻧﻘﻼب ﻣﻠ ﺖ‬ ‫ـ ﮔﻮﺷ ﺰد آﻨ ﺪ‪ ،‬درﺳ ﺖ هﻤ ﺎن زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺥﻴﻠ ﯽه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ در ﺕ ﻮهﻢ‬ ‫اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎﯼ واراداﺕ ﯽ ﺳ ﺮ و ﺟ ﺎن و ﺥﺎﻧ ﻪ و ﺥﺎﻧﻤ ﺎن را ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻣﺜﻼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ چﻴﻦ ﻳﺎ »ﻧﻮﺳﺎزﯼ ﺟﻬ ﺎن ذهﻨ ﯽ« ﻣﺎﺉﻮﺕ ﺴﻪ ﺕﻮﻧ ﮓ‬ ‫داو ﻣ ﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳ ﺎ آ ﺴﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ »ﺕﻘﻴ ﻪ« را اﺳ ﺒﺎب ﻣ ﺜﻼ‬ ‫ﻣﺒﺎرزاﺕﺸﺎن ﺳﺎﺥﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮات ﺟ ﻮﯼ ﻧﺎﮔﻬ ﺎن اﻧﻘﻼﺑ ﯽ دو‬ ‫ﺁﺕﺸﻪ از ﺁب درﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر در زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ »هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻋﺮان ﻻل‬ ‫و آ ﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ« و هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن ﻋﻜ ﺲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ را در ﻣ ﺎﻩ ﻧ ﺎﺁﮔ ﺎهﯽﺷ ﺎن‬ ‫ﻣﯽدﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻣﺎ ِم ﺿ ﺪ اﺳﺘﻜﺒﺎرﺷ ﺎن ﻳﻘ ﻪ‬ ‫ﻣﯽدراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﺻﺪاﯼ ﭘﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ »اﺳ ﻼﻣﯽ« را ﺷ ﻨﻴﺪ و در‬ ‫ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ ﺳﺮﮔ ﺸﺎدﻩ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺳ ﻴﻨﻪ چﺎآ ﺎن اﻣ ﺎم و وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ‪،‬‬ ‫ﺥﻄ ﺮ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﻢ را ﮔﻮﺷ ﺰد آ ﺮد‪ ،‬ﺁنه ﻢ ﻧ ﻪ در ﭘ ﺎﯼ ﻣﻨﻘ ﻞ و در‬ ‫زﻳ ﺮزﻣ ﻴﻦه ﺎﯼ ﺥﻠ ﻮت و اﻣ ﻦ‪ ،‬آ ﻪ در چﻬ ﺎرراهﯽ آ ﻪ ﻳ ﻚ ﻣﻠ ﺖ ﺑ ﺎ ‪٣٥‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔ ﺮ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ه ﻢچﻨ ﺎن در ﻟ ﻪ ﻟ ﻪ »اﻧﻘ ﻼب ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ اﻣ ﺎم‬

‫‪٧‬‬

‫ﺥﻤﻴﻨﯽ« در ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺳﻔﺎرت اﺷﻐﺎل ﺷﺪﻩﯼ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺁش رﺷ ﺘﻪ ﻣ ﯽﭘﺨ ﺖ‬ ‫و هﻮار ﻣﯽآﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮدﯼ از ﻧﺴﻠﯽ دﻳﮕﺮ و ﺑ ﺎ ﺕﺠﺮﺑ ﻪه ﺎﻳﯽ دﻳﮕ ﺮ از‬ ‫ﺥ ﻮد ِ اﻳ ﺸﺎن اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽﺥ ﻮاهﻢ آ ﻪ ﺑ ﺪور از اﻓ ﺎدﻩه ﺎ و ﺷﺨ ﺼﻴﺖ‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﯽهﺎﯼ دوﺳﺘﺪاراﻧﺸﺎن اﺟﺎزﻩ ﺑﺪهﻨﺪ ﺑﺎب اﻳﻦ ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﺑﺎز ﺷ ﻮد و‬ ‫ﻧ ﺴﻞ ﻣ ﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ واﻗ ﻊ »ﻧ ﺴﻞ ﻓﺮﺻ ﺖه ﺎﯼ ﺳ ﻮﺥﺘﻪ« اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺑ ﺎرﻩﯼ‬ ‫ﻧﻈﺮات اﻳﺸﺎن و هﻤﻔﻜﺮاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﯽ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ .‬چﻴﺰﯼ از‬ ‫کﺎرﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻳﺸﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ درﻳﭽﻪاﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ آ ﻪ‬ ‫ﻧﺴﻞ ﻣﺎ ـ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ و ﺕﺎﺉﻴﺪ آﻨﻨ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ـ ﺕﻔﺤ ﺼﯽ ه ﻢ‬ ‫در آﻨ ﻪﯼ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت »ﭘﻴ ﺮان دﻳ ﺮ« ﺑﻜﻨ ﺪ! ﺷ ﺎﻳﺪ ﮔ ﺮﻩه ﺎﻳﯽ ﺑ ﺎز ﺷ ﻮﻧﺪ آ ﻪ‬ ‫هﻨﻮز ﻧﺎﮔﺸﻮدﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ و ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ ﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺎز آ ﺮدن ﺑ ﺎب‬ ‫ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﻣﻴﺎن اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ واﻗ ﻊ ﻧﻤ ﯽداﻧﻨ ﺪ چ ﺮا هﻤﻮﻃﻨ ﺎن ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫چﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮﻣﯽ دچﺎر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟! هﻤﻴﻦ!‬

‫‪٨‬‬

‫ﻧﻘﺪ در ﻧﻘﺪ‬ ‫اﺥﻴﺮا ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺣﺎج ﺳﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ آﺘ ﺎﺑﯽ ﻣﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎم »]رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ[ ﺥ ﺎﺉﻨﯽ آ ﻪ از ﻧ ﻮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ« ﻧ ﺎم آﺘ ﺎب ﻳ ﺎدﺁور‬ ‫آﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﻣﻌﺮوف ﺑ ﻪﻧ ﺎم »ﻣﺤﻤ ﺪ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮﯼ آ ﻪ از ﻧ ﻮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ«‬ ‫]وﻳﺮژﻳ ﻞ ﮔﺌﻮرﮔﻴ ﻮ‪ ،‬ذﺑ ﻴﺢاﷲ ﻣﻨ ﺼﻮرﯼ[ و ه ﻢ زﻣ ﺎن ﺟﻴ ﻎه ﺎﯼ ﺑ ﻨﻔﺶ‬ ‫ت ﻃ ﺮح ﺷ ﺪﻩ در ﺁن آﺘ ﺎب و‬ ‫ﺁﺥﻮﻧ ﺪﯼ در هﻤ ﺎن دوران در رد ِ ﻧﻈ ﺮا ِ‬ ‫ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎزﺑﻴﻨﯽ در ﺕ ﺎرﻳ ِﺦ اﺳ ﻼم‪ .‬اﮔ ﺮ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ‬ ‫هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ه ﻢ ﻣﻌﻤﻤ ﯽ از »ﻧ ﺴﻞ ﺥﺠ ﺴﺘﻪﯼ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ‬ ‫ت ﻃﺮح ﺷﺪﻩ در ﺁن آﺘ ﺎب ﺑ ﻪ چ ﺎپ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻬﺮﻣﺎﻧﯽ« در رد ِ ﻧﻈﺮا ِ‬ ‫ﺟﺰوﻩاﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ« هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪.‬‬ ‫چﺮاﻳﯽ اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ ﻧﺎم از ﺳﻮﯼ ﺣﺎج ﺳﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ ﺥ ﻮد ﺳ ﻮاﻟﯽ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ ﻣﻦ هﻨﻮز ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﻧﻴﺎﻓﺘﻪام‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﺸﺎن ﺥﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﻧﺎم ﺁن دو آﺘﺎب در ذه ﻦ ﺥ ﺮدﻩ ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎﯼ ﺁن دوران ـ‬ ‫آﻪ اﻳﻦ روزهﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ چﻨﺪﻳﻦ و چﻨﺪ ﻓﺮﻗﻪ ﺕﻜﺜﻴﺮ ﺷﺪﻩاﻧ ﺪ ـ ﻧﻘﺒ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ »هﻴﺎهﻮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاﯼ هﻴ ِﭻ« ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ ﺑﺰﻧﺪ و ﺕﺎآﻴﺪ آﻨ ﺪ آ ﻪ‬ ‫ﺥﻮد »ﻣﺤﻤﺪ« را ه ﻢ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬چ ﻪ ﺑﺮﺳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁﺥﻮﻧ ﺪ دﺳ ﺖ‬ ‫چﻨﺪﻣﯽ ﻧﻈﻴﺮ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ »ﺥﻴﺎﻧﺖ« در ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‬ ‫اﻳﺮان ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ! آﺴﯽ چﻪ ﻣﯽداﻧﺪ؟!‬ ‫اﻳﻦ آﺘﺎب آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺟ ﺰوﻩاﯼ آ ﻢ ﺣﺠ ﻢ و ﺕﺤﻠﻴﻠ ﯽ ﻣﻨﺘ ﺸﺮ‬ ‫ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪ و ﺑﺮرﺳ ﯽ آﺘ ﺎب »ﻋﺒ ﻮر از ﺑﺤ ﺮا ِن« رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﺮداﺥﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ دو ﻧﺎﻣ ﻪﯼ اول آﺘ ﺎب »ﻋﺒ ﻮر از‬ ‫ﺑﺤﺮا ِن« اﻳﻦ »ﺥﺎﺉ ِﻦ ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ« ﻧﻈﺮ داﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻌ ﻀﯽ از ﺥﻴﺎﻧ ﺖه ﺎﯼ‬ ‫او را از ﺥ ﺎﻃﺮات ﺥ ﻮدش ﺳ ﺮ ﺑﺰﻧﮕ ﺎﻩه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‬ ‫اﻳﺮان ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ از ﺳ ﻮﻳﯽ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺕﺤﻠﻴﻠ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻤﻠﻜ ﺮد‬ ‫ﺁﺥﻮﻧﺪهﺎﯼ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎ ﺕﻔﻜﻴﻜﯽ ﺑﻴﻦ اﻳ ﻦ دو ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ﻣ ﺬهﺒﯽ‬

‫‪٩‬‬

‫ﺲ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وزﻧﻪﯼ ﺕﻤﺎﻳ ﻞ اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮﺳ ِ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ »ﮔﺮوﻩ دوم« ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﮔﺮوﻩ دوم از اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ‪ ،‬ﻋﺒ ﺎرت ﺑ ﻮد از ﮔ ﺮوﻩ ﻣ ﺬهﺒﯽاﯼ‬ ‫آ ﻪ ﻧ ﻪ از ﺣ ﻮزﻩ ﺑ ﻮد و ﻧ ﻪ در آ ﺴﻮت ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح روﺣﺎﻧﻴ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬ ‫ﻃﻴﻒ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب و هﻢ چﻨﺎن آﻪ ﻣﺪت ﻗﻠﻴﻠﯽ ﭘﺲ از اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﻣﻠ ﺒﺲ‬ ‫ﺑﻪ آﺖ و ﺷﻠﻮار و آﻔﺶ و آﺮاوات ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﻴ ﺮ هﻤ ﻪﯼ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻓ ﻦ‬ ‫ﺳ ﺎﻻر ﻳ ﺎ ﺕﻜﻨ ﻮآﺮات و ﺳ ﺎﻳﺮ ﻣ ﺮدم آﻮچ ﻪ ﺑ ﺎزار ﻣﻤﻠﻜ ﺖ‪ ،‬در ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺥﻂ و ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﺕﻤﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻪ »ادﻏ ﺎم دﻳ ﻦ‬ ‫و دوﻟﺖ« در ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ و ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ اﺣﻜ ﺎم ﺷ ﺮﻳﻌﺖ و ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ آ ﻪ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ در ﻓﺮﻣ ﻮل »ﻧ ﻪ ﻳ ﻚ آﻠﻤ ﻪ آ ﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻳ ﻚ‬ ‫آﻠﻤﻪ زﻳﺎ ِد« ﺥﻮد ﻣﻄﺮح آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪(١) «.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ ﺕﻔﻜﻴﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ِ وﻳﮋﻩاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان »ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺕﺮﻳﻦ« ﻓﺮد اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن در آﻨﺎر کﺎﻇﻢ ﺳﺎﻣﯽ و ﺣﺒﻴ ﺐ‬ ‫اﷲ ﭘﻴﻤ ﺎن ﺑ ﻪ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ آ ﺮدن »ﻧﻘ ﺶ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺉﯽ ﺷ ﺎدروان ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ«‬ ‫ﭘﺮداﺥﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ »ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ ﺥﺠ ﺴﺘﻪﯼ ﺕ ﺴﺎهﻞ و ﻣ ﺪارا ﻃﻠﺒ ﯽ ﻋ ﺎرﯼ‬ ‫از ﺕﻌﺼﺐ… هﺮچﻨﺪ در ﻇﺎهﺮ ﻣﻠﺒﺲ ﺑﻪ ﻟﺒ ﺎس ﻃﻴ ﻒ اول ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺎ در‬ ‫ﺑﺎﻃﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺕﻔﻜﺮ و ﻣﺸﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻃﻴﻒ دوم ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻮد‪(٢) «.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن هﻢ چﻨ ﻴﻦ در ﺟ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ از هﻤ ﻴﻦ آﺘ ﺎب‪ ،‬ﺕﻔﺮﻳ ﻖ ﺑ ﻴﻦ‬ ‫اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ را ﻳﻜﯽ در ﻧ ﻮع ﭘﻮﺷ ﺶ اﻳ ﺸﺎن و دﻳﮕ ﺮ در ﺑ ﺎور ﻳ ﺎ ﻋ ﺪم‬ ‫ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ اﺳﻼم ﻓﻘﺎهﺘﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪» .‬ﮔ ﺮوﻩ اول از اﻳ ﻦ دو‬ ‫ﻃﻴﻒ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﮔﺮوﻩ ﺁﺥﻮﻧﺪهﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺣﺎﻧﻴﺖ آ ﻪ چ ﻪ در‬ ‫ﻟﺒ ﺎس ﻇ ﺎهﺮ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﺒ ﺎ و ﻋﻤﺎﻣ ﻪ و چ ﻪ در ﻟﺒ ﺎس ﺑ ﺎﻃﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﺳ ﻼم‬ ‫ﻓﻘﺎهﺘﯽ و اﺟﺮاﯼ اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ در ﻗﺎﻟﺐ دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ‬ ‫هﻢ راﯼ و هﻢ ﻋﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎلﺕﺮﻳﻦ و ﻧﺰدﻳﻚﺕﺮﻳﻦ اﻓﺮاد اﻳﻦ ﮔ ﺮوﻩ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺥﻤﻴﻨ ﯽ و ﻓﺮزﻧ ﺪ او اﺣﻤ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧ ﺪ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و ﺥﺎﻣﻨ ﻪاﯼ و‬ ‫اردﺑﻴﻠﯽ و ﺑﺎهﻨﺮ ﺑﻮد‪(٣) «.‬‬ ‫در اﻳﻨﻜﻪ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ ﻣﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ‬ ‫زاوﻳﻪﯼ ﮔﺸﺎدﯼ وﺟ ﻮد دارد ﻳ ﺎ وﺿ ﻊ ﺑ ﻪ »ﺷ ﻜﻞ« دﻳﮕ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬ ‫ﮔﻔﺖ آﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪهﺎ و رﻓﺘﺎ ِر »ﻃﻴﻒ ﻳﺎ ﮔ ﺮوﻩ دوم« اﻋ ﻢ‬

‫‪١٠‬‬

‫از ﺁﻳ ﺖ اﻟﻠﻬ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳ ﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻣﻬ ﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ و دآﺘﺮهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﭘﺎﻳﺪار ]ﭘﻴﻤ ﺎن[‬ ‫و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش و دﻳﮕ ﺮا ِن اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ‪ ،‬ﺕﺌ ﻮرﯼ‬ ‫دﻳﮕ ﺮﯼ را ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ در ﻃ ﻮل اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺥ ﻮاهﻢ آﻮﺷ ﻴﺪ آ ﻪ‬ ‫ﺕﺸﺎﺑﻪهﺎﯼ دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ را ـ ﻋﻠﻴ ﺮﻏ ِﻢ ﺕﻔ ﺎوته ﺎﯼ ﻇ ﺎهﺮﯼ و‬ ‫ﻓﺮﻳﺒﻨ ﺪﻩﯼ ﺁن ـ در ﻣ ﻮرد ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣ ﺸﺨﺺ »اﺳ ﻼم ﻓﻘ ﺎهﺘﯽ و اﺟ ﺮاﯼ‬ ‫اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ در ﻗﺎﻟﺐ دوﻟﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ« و ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻧﮕ ﺮش اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺴﺎن و ﺑﻪ ﺥﺼﻮص دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و از هﻤﻪ ﻣﻬ ﻢ ﺕ ﺮ ﺟ ﺴﺘﺠﻮ‬ ‫و ﭘﮋوهﺶ در ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ دﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ را ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ‪ .‬و ﺑﺎز هﻢ ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ‬ ‫اﮔ ﺮ ﺑﺮچ ﺴﺐه ﺎﯼ رﻧ ﮓ و روﻏ ﻦ دار ﻏﻴﺮﺣ ﻮزﻩاﯼ را از ﻧﻤ ﺎﻳﺶ‬ ‫ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﺣﺮفهﺎ و ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻃﻴﻒ دوم ﺣﺬف آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬در ﻣ ﻨﺶ‪ ،‬رﻓﺘ ﺎر‪،‬‬ ‫ﻧﮕ ﺮش و دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ِ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ ﻣﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺕﻔ ﺎوت‬ ‫چﻨﺪاﻧﯽ ـ دﺳﺖآ ﻢ ﺑ ﻪ ﺁن آﻴﻔﻴﺘ ﯽ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ـ‬ ‫ﻧﻤﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ورود ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻨﻢ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﺁﺛ ﺎر ﺷ ﻮم‬ ‫دﺥﺎﻟﺖ ﻋﻠﻤﺎﯼ دﻳﻦ در ﺟﻨﺒﺶهﺎﯼ ﺿﺪاﺳﺘﺒﺪادﯼ و ﺿﺪاﺳ ﺘﻌﻤﺎرﯼ ﻣ ﺮدم‬ ‫اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ ه ﺮ ﻟﺒﺎﺳ ﯽ‪ ،‬اﺳ ﻼﻣﻴﺰﻩ آ ﺮدن اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزات‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺕﻬ ﯽ‬ ‫ﺖ ﺥﻮاﺳﺖه ﺎﯼ ﻣﺮدﻣ ﯽ و ﻣﻠ ﯽ از ﻣﺤﺘ ﻮاﯼ ﺁزادﯼﺥﻮاهﺎﻧ ﻪ‬ ‫آﺮدن ﺕﻤﺎﻣﻴ ِ‬ ‫و ﺿﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶهﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر واﺿﺢ آﻪ‬ ‫ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ ه ﺮ ﺕﻼﺷ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ از ﻳ ﻮغ ﺣﻜﻮﻣﺘﻴ ﺎن و‬ ‫ﺷﺮآﺎﺷ ﺎن آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ـ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻓﺮﻳ ﺐ ﻣﻮﺟ ﻮد در دﻳ ﻦ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻳ ﺎ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ دﻳﻨ ﯽ ـ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶه ﺎ هﻤ ﻮارﻩ از ﺳ ﻮﯼ ﺷ ﺮآﺎﯼ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﮕﺮان‬ ‫]ﻳﻌﻨﯽ ﻋﻠﻤﺎﯼ دﻳﻨﯽ[ ﻣﺼﺎدرﻩ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻏﺎرت رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﺕﻨﺒﺎآﻮ ]رژﯼ[ آﻪ ﻣﻼﻳﺎن را ﺑﻌﺪهﺎ چﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ‬ ‫از ﮔﺴﺘﺮش ﻗﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از هﻤ ﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪهﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎ ﺷ ﺒﻴﻪ‬ ‫هﻤ ﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ ﭘﻴﮕﻴﺮﺕ ﺮ از ﺳ ﻮﯼ ﻣﻼﻳ ﺎن در دوران‬ ‫اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ ه ﻢ داﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ‪ .‬در اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب هﺮﺟ ﺎ اﺛ ﺮﯼ از‬ ‫ﺕﺮﻗﯽﺥﻮاهﯽ‪ ،‬روﺷﻨﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﮔ ﺎﻩ ﭘﻬﻠ ﻮ زدن ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‬ ‫ﺑﻪ چﺸﻢ ﻣﯽﺥﻮرد‪ ،‬درﺳ ﺖ هﻤﺎﻧﺠ ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻓﻐ ﺎن ﺕﻤ ﺎﻣﯽ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ‬

‫‪١١‬‬

‫»ﻣ ﺸﺮوﻃﻪﺥ ﻮاﻩ« را درﺁوردﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻊ ﺿﺪﻳﺘ ﺸﺎن آ ﺸﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل و روز ﻋﻠﻤﺎﯼ »ﻣﺸﺮوﻋﻪﺥﻮاﻩ« آﻪ از اﺳﺎس‪ ،‬ﻣﻌﻠ ﻮم و ﻣ ﺸﺨﺺ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫»هﻤﻴﻦﻗﺪر آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﻳ ﺎدﺁورﯼ ﺷ ﻮد آ ﻪ از اﻋﺘﺮاﺿ ﺎت ﺿ ﺪ‬ ‫رژﯼ آﻪ ﺣﺘﺎ ﻳﻚ هﻔﺘﻪ ﻗﺒ ﻞ از اﻧﺘ ﺸﺎر ﻋﻬﺪﻧﺎﻣ ﻪ از ﺳ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬ ‫ﺟﻮﺷﺶ ﻋﻈﻴﻢ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ورود ﻣﺠﺘﻬ ﺪ ﺑ ﺰرگ ]ﻣﻴ ﺮزا ﺣ ﺴﻦ‬ ‫ﺷﻴﺮازﯼ[ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺎﻩ و ﻧﻴﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ… در اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺳﻪ‬ ‫ﻣﺎﻩ و ﻧﻴﻢ ﺷﻮاهﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ در ﻣﻴﺎن اﺳﺖ آﻪ اﺻﻮﻻ ﻣﻼﻳ ﺎن ﻧﻤ ﯽﺥﻮاهﻨ ﺪ‬ ‫ﺥﻮد را ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻃﺮف آﻨﻨﺪ‪(٤) «.‬‬ ‫و ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ »رواﻳﺖهﺎﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﺕﺎرﻳﺦ« ﻧ ﺸﺎندهﻨ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن اﺳ ﻼم زدﻩ‪ ،‬آ ﻞ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺕﻨﺒ ﺎآﻮ را ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ]ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﺣﺴﻦ[ ﻣﻴﺮزاﯼ ﺷﻴﺮازﯼ ﻗﺒﺎﻟ ﻪ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺁﻟ ﻮدﮔﯽ ﺟﻨ ﺒﺶه ﺎﯼ‬ ‫ﻣﻠ ﯽ ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان ـ ﺑﺨ ﺼﻮص در ﻳ ﻚ ﻗ ﺮن اﺥﻴ ﺮ ـ در ﺳﺮﻓ ﺼﻞ‬ ‫ﺷ ﻮرش‪ ٥٧‬ﺑ ﻪ اوج ﺥ ﻮد رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ آ ﺎر ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن‬ ‫رادﻳﻜ ﺎلﺕ ﺮﻳﻦ و ﺥ ﻮﻧﺮﻳﺰﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬و‬ ‫آﺎرﻧﺎﻣﻪﺷﺎن هﻤﻴﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ چ ﺸﻢ ﻣ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔ ﯽ دﻳﮕ ﺮ »ﻗﻴ ﺎم‬ ‫ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ ﻣﻠ ﺖ« اﻳ ﺮان در ﺳ ﺎل ‪ ٥٧‬آ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣﻴ ﺸﺪ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ از‬ ‫»زﻧﺠﻴﺮ اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ و دﺥﺎﻟﺖ ﺥﺎرﺟﻴﺎن در اﻣﻮر ﻣﻤﻠﻜﺘﯽ« ﻇﺎهﺮا‬ ‫چﻬ ﺮﻩاﯼ ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﺒﺪادﯼ و ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﯼ داﺷ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﺎهﻴﺘﺶ را ﺥﻴﻠ ﯽ‬ ‫زود ﻧ ﺸﺎن داد‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﻗ ﺪرت ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ه ﺮ دو ﻃﻴ ﻒ ﻣ ﻮرد ﮔﻔﺘﮕ ﻮﯼ ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﺟ ﻮادﯼ‪ ،‬چﻬ ﺮﻩاﯼ واژﮔﻮﻧ ﻪ ﯼ ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪ زن و ﺿ ﺪ ﺁزادﯼ و‬ ‫ﺁﮔﺎهﯽ اش را ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ﯼ ﻇﻬﻮر رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬چﺮا آﻪ‪:‬‬ ‫»ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻣ ﺬهﺒﯽ ]از ه ﺮ ﻧ ﻮع ﺁن[ ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺣﺎﻣ ﻞ ﻋﻨ ﺼﺮ‬ ‫اﺥﺘﻨﺎق‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در ﻋ ﻴﻦﺣ ﺎل ـ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ذات ﺥ ﻮد ـ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ارﺕﺠ ﺎع‪ ،‬آﻬﻨ ﻪ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﯽ و ﭘﺎﺳﺪار ﺟﻤﻮد و ﺥﺼﻢ ﺑﯽاﻣﺎن هﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻮﺟ ﻮﻳﯽ و ﻧ ﻮﺁورﯼ‬ ‫اﺳﺖ‪(٥) «.‬‬ ‫ﺷ ﺮآﺖ ﻣﻼﻳ ﺎن ه ﻢ در ﺷ ﻮرش ‪ ٥٧‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ ﻓﺮاﮔﻴ ﺮ و‬ ‫ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮﯼ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ از ﻣ ﺎﻩ ﻣﺤ ﺮم ﭘ ﺎﺉﻴﺰ ‪ ٥٧‬ـ درﺳ ﺖ زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ‬ ‫ﻣﺮدم ﺕﻤﺎﻣﯽ ﺳﻨﮕﺮهﺎﯼ ﻣﺒﺎرزاﺕﯽ را ﺕﺼﺮف آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬و‬

‫‪١٢‬‬

‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﺎﮔ ﺎﻩ ﺳ ﻴﻞ ﺣ ﻀﻮر روﺣ ﺎﻧﻴﻮن از ﻃﺮﻳ ﻖ‬ ‫اﻃﻼﻋﻴﻪهﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕﯽ و ﺁﮔﻬﯽه ﺎﯼ روزﻧﺎﻣ ﻪاﯼ و ﺟ ﻮانﺕﺮهﺎﺷ ﺎن از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺷ ﺮآﺖ در ﻣﺒ ﺎرزاﺕﯽ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺥﻄ ﺮﯼ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ آ ﻪ‬ ‫»ﺷ ﺎﻩ« ﺁن ه ﻢ ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ »اﻧﻘ ﻼب« ﺑ ﻪ ﻳﻜﺒ ﺎرﻩ‬ ‫ﻋﺒﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺷﻌﺎرهﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑ ﺮ دو ﻣﺤ ﻮر »ﺁزادﯼ‬ ‫و اﺳﺘﻘﻼل« ﻣﯽچﺮﺥﻴ ﺪ‪ ،‬از ﺳ ﻮﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻃﻠ ﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻪ دو‬ ‫واژﻩﯼ ﺕﻜﻤﻴﻠﯽ »ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ« ﻧﻴﺰ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ه ﻢ هﻤ ﺎن ﺷ ﺪ‬ ‫آﻪ هﻤﮕﯽﻣﺎن ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درﺳﺖ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ »ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان در ‪ ١٠٠‬ﺳ ﺎل ﻗﺒ ﻞ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺑﺮﭘﺎ آﺮدﻧﺪ ﺕﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫و اﺳﺘﺒﺪاد ﺥﻮدآﺎﻣﻪﯼ ﻣﻼ و ﺷﺎﻩ آﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ اﻳ ﺮان ﺕ ﺎ ﻗﺒ ﻞ از‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬ﺣ ﺪ ﺷ ﺮﻋﯽ و ﺷ ﻼق و ﺕﻌﺰﻳ ﺮ و ﺳﻨﮕ ﺴﺎر وﺟ ﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬چﮕﻮﻧ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ ﻣ ﺮدم ﺟﻬ ﺎن در اﻧﻘ ﻼبه ﺎ و‬ ‫ﺟﻨ ﺒﺶه ﺎﯼ ﺥ ﻮد‪ ،‬ﻃﺎﻟ ﺐ ِ ﺣ ﺬف ِ ﻧﻈ ﺎ ِم ارزشه ﺎﯼ آﻬﻨ ﻪ و اﻳﺠ ﺎد‬ ‫ارزشهﺎﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ زﻣﺎن ﺥﻮد ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ در اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻣ ﺮدم‬ ‫ﺑ ﺎ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ ‪ ١٠٠‬ﺳ ﺎل ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺁزادﯼ و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن و ﻃ ﺮ ِد‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدهﺎﯼ ﺥﻮدآﺎﻣﮕﯽ و ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ از ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﯽ آ ﺸﻮر‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻣﯽزﻧﻨﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻗﻼدﻩﯼ وﻻﻳﺖ ﻗﻬﺮﯼ ﺁﺥﻮﻧﺪ را ﺑﺮ ﺟ ﺎن و‬ ‫ﻣﺎل ﺥﻮد و هﺴﺘﯽ و ﺣﻴﺎت و وﻃﻦ ﺥﻮد و ﺑﺮ ﮔ ﺮدن ﺥ ﻮد ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ!؟«‬ ‫) ‪(٦‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ و هﺰاره ﺎ دﻟﻴ ﻞ واﺿ ﺢ ِ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ و ﺕﺠﺮﺑ ﻪ‬ ‫ﺷﺪﻩﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑ ﺎر ﭘ ﻨﺠﻢ در ﻳ ﻚ دورﻩﯼ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ‬ ‫‪١٠٠‬ﺳﺎﻟﻪ ـ ﻧﻬﻀﺖ ]رژﯼ[ ﺕﻨﺒﺎآﻮ‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬ﻣﻠ ﯽآ ﺮدن ﻧﻔ ﺖ‪،‬‬ ‫و ﻗﻴ ﺎم ‪ ٥٧‬ـ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺟﻨ ﺒﺶ ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺷ ﻮﻣﯽ‬ ‫دچﺎر ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽآﻨﻢ ﺁﻟﻮدﮔﯽهﺎﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﻓﻌﻠ ﯽ درون اﻳ ﺮان را آ ﻪ‬ ‫ﻧ ﺎم »اﺻ ﻼحﻃﻠﺒ ﯽ« ﺑ ﻪ ﺥ ﻮد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎ و ﻓﺎآ ﺖه ﺎﯼ‬ ‫ﻣ ﺸﺨﺺ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ‪ ،‬و اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺟﻨ ﺒﺶ چﻨ ﺎن آ ﻪ ﺕ ﺎ آﻨ ﻮن ﻧﻤﺎﻳﺎﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺁﻟ ﻮدﮔﯽه ﺎ ﭘ ﻴﺶ‬

‫‪١٣‬‬

‫ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﺎ هﻤﺎن ﺕﺠﺮﺑﻪاﯼ را ﺕﻜﺮار ﺥﻮاهﻴﻢ آﺮد آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪١٠٠‬‬ ‫ﺳﺎل ﺕﻜﺮار آﺮدﻩاﻳﻢ‪.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠﯽ ﻣﺮدم اﻳ ﺮان از‬ ‫ﺁﻟﻮدﮔﯽهﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﺮان و اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻣ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ آﻠﻴ ﺖ ﺟﻨ ﺒﺶ‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ درون اﻳﺮان را ﻧﺠﺎت دادﻩ‪ ،‬راهﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺕﻤﺪن‪ ،‬ﻣ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻗ ﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳ ﯽ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬اﺳ ﺘﻘﻼل‪ ،‬ﺁزادﯼ‪،‬‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻣﻠﯽ و ﻋﺮﻓﯽ و ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺑﺎز آﻨﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﺕﻼش دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫ﺟﺰ اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ چﺮﺥ ﻪ ﯼ آﻬﻨ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬و در‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻧﺴﻠﯽ دﻳﮕ ﺮ و ﻣﺮدﻣ ﯽ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺁن ه ﻢ ﺣ ﺎﻻ‬ ‫آﻪ هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳ ﻦ آ ﺎر را ﺑ ﺎ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻧﻈ ﺮات »ﻃﻴ ﻒ ﻳ ﺎ ﮔ ﺮوﻩ دوم« ﺁﻏ ﺎز‬ ‫ﻣ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ ﺷ ﺎﺥﺺه ﺎﯼ ﺁن ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد‬ ‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ اﺳﺖ و ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻋ ﺰتاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ و‬ ‫ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﭘﻴﻤﺎن و اﻳﻦ روزهﺎ هﻢ ﻻﺑﺪ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش!‬ ‫ت »ﻃﻴ ﻒ دوم« و ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧﻈ ﺮا ِ‬ ‫ﻣ ﺸﺨﺺ »ﻋ ﺪم ﺕﻤﺎﻳ ﻞ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ادﻏ ﺎم دﻳ ﻦ در دوﻟ ﺖ« و »ﻓﺮهﻨ ﮓ‬ ‫ﺐ« اﻳﻦ ﻃﻴ ﻒ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ‬ ‫ﺥﺠﺴﺘﻪﯼ ﺕﺴﺎهﻞ و ﻣﺪارا ﻃﻠﺒﯽ ﻋﺎرﯼ از ﺕﻌﺼ ِ‬ ‫ﻣﯽآﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪه ﺎ و ﻋﻤ ﻞآﺮده ﺎﯼ ﺳ ﺮان اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ و اﻳ ﻦ ﺁﺥﻮﻧ ﺪهﺎﯼ‬ ‫]ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ[ ﻏﻴ ﺮﻣﻌﻤﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ واﻗﻌ ﺎ ﻧﻈﺮﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن در ﻣ ﻮر ِد‬ ‫ع ﻣ ﺸﺨﺺ »دﻳ ﻦ در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ« چﻘ ﺪر ﺑ ﺎ درﻳﺎﻓ ﺖ ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﻣﻮﺿ ﻮ ِ‬ ‫ﺟﻮادﯼ زاوﻳﻪ دارد! ﻃﻴﻒ دوﻣﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺣﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‪:‬‬ ‫»… اﻓﺮادﯼ ﻣﺬهﺒﯽ اﻣﺎ اﻋﺘﺪال ﮔﺮا و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺥﺸﻮﻧﺖ و ﺁﺷ ﻨﺎ‬ ‫ﺑ ﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨ ﺪﯼ ﻣ ﺴﺎﺉﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ]ﺑﻮدﻧ ﺪ[ اﻣ ﺎ‬ ‫ﺑﺮﺥﻼف ﻃﻴﻒ اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮا‪ ،‬ﻃﺎﻟﺐ »اﺳﺘﻔﺎدﻩﯼ اﺑﺰارﯼ از دﻳﻦ« ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت و در اﻧﺤﺼﺎر درﺁوردن ﺁن ﻧﺒﻮد‪(٧) «.‬‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻨﻬﺎ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ـ در ﻧ ﻮع ﭘﻮﺷ ﺶ ـ ﻳﻌﻨ ﯽ‬ ‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻣ ﻼﯼ »ﻣ ﺪرن« در‬ ‫آﻨﺎر ﻓﺮﻧﮓ رﻓﺘﻪهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬اﮔﺮ اﺕﻔ ﺎﻗﯽ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﻳﯽ ﺕﻨﻬ ﺎ‬ ‫در ﻓﺮم ﻟﺒﺎس ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺿ ﺮورت ِ زﻣ ﺎﻧﯽ و ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ‬

‫‪١٤‬‬

‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ آﻠﻴﺖ اﺳﻼم در اﻳﺮان را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻣﯽآﺮدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫و ﻧﻪ اﺥﺘﻼﻓﯽ دﻳﺪﮔﺎهﯽ ﺑﺎ ﻓﻬ ﻢ ﻣﺠﺘﻬ ﺪﻳﻨﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ از‬ ‫ﺺ »ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ« و راﺑﻄﻪﯼ دﻳﻦ و ﺣﻜﻮﻣﺖ!‬ ‫ع ﻣﺸﺨ ِ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮ ِ‬ ‫ﺷ ﻮهﺎﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﯽ اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ در اﺑﺘ ﺪاﯼ دوران ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫رﺳﻴﺪن »ﻃﻴﻒ اول« در ﺳﺎل ‪ ٥٧‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟ ﻮ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﻓ ﻀﺎﯼ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧﮕﺮﺷ ﯽ اﺻ ﻮﻟﯽ ﺑ ﻪ ﺣ ﻖ و ﺣﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﺑ ﺎ‬ ‫هﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻨﻮع در اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺑﺎور‪ ،‬و ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ ﺟﺪﯼ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻣﻠ ﯽ و‬ ‫ﻋﺮﻓ ﯽ‪ .‬ﻣﻌﻠ ﻢ و ﻣﻔﺘ ﯽ ﺁن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر دوﮔﺎﻧ ﻪ ه ﻢ ـ ﺑﺠ ﺰ اﻣﺜ ﺎل ﺳ ﻴﺪ‬ ‫روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ در »ﻃﻴﻒ اول« ـ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﺑﺎره ﺎ و ﺑﺎره ﺎ ﺕﻜﺜﻴ ﺮ و‬ ‫ﺕﺠﺪﻳ ﺪ چ ﺎپ ﺷ ﺪﻩﯼ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺟ ﺪﯼﺕ ﺮﻳﻦ‪ ،‬رادﻳﻜ ﺎلﺕ ﺮﻳﻦ و‬ ‫اﺻﻮلﮔﺮاﺕﺮﻳﻦ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ »از ﻃﻴﻒ دوم« اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻳﻜﯽ از هﻤﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻃﻴ ﻒ دوم در‬ ‫آﺘﺎب اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺘﺶ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻣﺎم‪ ،‬در آﻨﺎر ﻗﺪرت اﺟﺮاﻳﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬ ‫هﻢ ﭘﻴﻤﺎن و هﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻮﻋﯽ هﻢ ﺳﺎزﯼ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺣ ﺎآﻢ‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬او ﺥﻮد ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ را داراﺳ ﺖ و رهﺒ ﺮﯼ‬ ‫ﻣ ﺴﺘﻘﻴ ِﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد‪ ،‬ارﺕ ﺶ‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺥ ﺎرﺟﯽ و ادارﻩﯼ اﻣ ﻮر‬ ‫داﺥﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻣﺎم‪ ،‬هﻢ رﺉﻴﺲ دوﻟﺖ اﺳ ﺖ و ه ﻢ رﺉ ﻴﺲ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ…« )‪(٨‬‬ ‫ﻳﺎ »اﻓﺮاد ﻳ ﻚ اﻣ ﺖ از ه ﺮ رﻧ ﮓ و ﺥ ﻮن و ﺥ ﺎك و ﻧ ﮋاد‪ ،‬ﻳ ﻚ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽاﻧﺪﻳﺸﻨﺪ و اﻳﻤﺎﻧﯽ ﻳﻜﺴﺎن دارﻧ ﺪ و در ﻋ ﻴﻦﺣ ﺎل در ]ﺑﺮاﺑ ﺮ[ ﻳ ﻚ‬ ‫رهﺒ ﺮﯼ ﻣ ﺸﺘﺮك اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺕﻌﻬ ﺪ دارﻧ ﺪ… رهﺒ ﺮﯼ اﻣ ﺖ ]اﻣ ﺎم[ ﻣﺘﻌﻬ ﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ آﻪ هﻢ چﻮن رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜ ﺎ ﻳ ﺎ ﻣ ﺴﺌﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪﯼ »ﺷ ﻤﺎ و‬ ‫رادﻳ ﻮ« ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ذوق و ﭘ ﺴﻨﺪ و ﺳ ﻠﻴﻘﻪﯼ ﻣ ﺸﺘﺮﯼه ﺎ ﻋﻤ ﻞ آﻨ ﺪ و ﺕﻌﻬ ﺪ‬ ‫ﻧ ﺪارد آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺥﻮﺷ ﯽ و ﺷ ﺎدﯼ و »ﺑﺮﺥ ﻮردارﯼ«… ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪاش ﺑﺒﺨ ﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﻣ ﯽﺥﻮاه ﺪ و ﻣﺘﻌﻬ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ… ﺟﺎﻣﻌ ﻪ را ﺑ ﻪ‬ ‫ﺳﻮﯼ »ﺕﻜﺎﻣﻞ« رهﺒﺮﯼ آﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ اﻳ ﻦ ﺕﻜﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ رﻧ ﺞ اﻓ ﺮاد‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪(٩) «.‬‬ ‫و درﺳﺖ ‪ ٨٠٠‬ﺳﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ اﻓﺎﺿ ﺎت »ﭘ ﺎپ ﻣﻌ ﺼﻮﻣﯽ«‬ ‫ت ﻗ ﺮو ِن وﺳ ﻄﺎﻳﯽ آﻠﻴ ﺴﺎﯼ آﺎﺕﻮﻟﻴ ﻚ ﺑ ﺎ آﻠﻤ ﺎﺕﯽ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ‬ ‫ج ﻗ ﺪر ِ‬ ‫در او ِ‬

‫‪١٥‬‬

‫ك ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺿ ﻮع »وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﯼ‬ ‫هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺸﺎهﺎﯼ ﺥﻄﺮﻧ ﺎ ِ‬ ‫ﺖ« ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﻣ ﺴﻴﺤﯽ را اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ »ﻓﺮﻣ ﺎن اﻟﻬ ﯽ« ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‬ ‫ﻓﻘﻴ ﻪ و اﻣﺎﻣ ِ‬ ‫ﻣﯽآﺮد‪.‬‬ ‫»ﭘ ﺎپ اﻳﻨﻮﺳ ﺎن ﺳ ﻮم ]ﻳ ﺎ ﭘ ﺎپ ﻣﻌ ﺼﻮم[ )‪ ١١٩٨‬ﺕ ﺎ ‪١٢١٦‬‬ ‫ﻣ ﻴﻼدﯼ( آ ﻪ از او ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳﻜ ﯽ از ﻧﻴﺮوﻣﻨ ﺪﺕﺮﻳﻦ و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل‬ ‫ﺥ ﺸﻦﺕ ﺮﻳﻦ و ﺑ ﯽرﺣ ﻢﺕ ﺮﻳﻦ روﺳ ﺎﯼ ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺖ ﻳ ﺎد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺟ ﻮاز‬ ‫ﻗﺪرت ﺑﯽرﻗﻴﺐ ﺥﻮد را در اﻳﻦ »ﺁﻳﺎت« ﺥﻮدﺳﺎﺥﺘﻪ اﻋﻼم ﻣﯽداﺷﺖ‪:‬‬ ‫»ﻣ ﺎ ]ﭘ ﺎپه ﺎ[ را ﺥﺪاوﻧ ﺪ ﻣ ﺎﻣﻮر آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮ آﻠﻴ ﻪﯼ‬ ‫ﻣﺮدﻣﺎن و آﺸﻮرهﺎﯼ ﺟﻬﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫»ﭘ ﺎپ ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﻚ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ روﺣ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ وﻇﻴﻔ ﻪ دارد‬ ‫]آﻪ[ ﺑﺮ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﻧﻴﺰ ﺣﻜﻢ ﺑﺮاﻧﺪ‪(١٠) «.‬‬ ‫ﺺ ﻋ ﺪ ِم ﺕﻌﻬ ﺪ ِ رهﺒ ﺮﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ و‬ ‫در زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﻣ ﺸﺨ ِ‬ ‫اﻣ ﺎم ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع »رﻓ ﺎﻩ« و »ﺷ ﺎدﯼ« و »ﺑﺮﺥ ﻮردارﯼ« ﻳ ﻚ‬ ‫»ﻣﻠ ﺖ« و ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﻚ »اﻣ ﺖ« ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﺁﻣ ﺎر و ارﻗ ﺎم ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ـ ﻳﻜﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﯽﻟﻴﺎﻗﺘﯽ و ﻳﻜﯽ هﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دزدﯼه ﺎ و‬ ‫ﺑﺮداﺷ ﺖه ﺎﯼ ﻧ ﺎﻣﻌﻘﻮل ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎﻧﺶ از ﺣ ﺴﺎب ﻣﻠ ﺖ ـ ﺥ ﻮد‪ ،‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ‬ ‫زﻧﺪﻩاﯼ اﺳﺖ و ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ را ورق ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺕﺎ از ﻣﻴﺰان اﻳﻦ‬ ‫غ داغ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﺎﻓﯽ‬ ‫اﺥ ﺘﻼسه ﺎ و چﭙ ﺎوله ﺎ ﺁﮔ ﺎﻩ ﺷ ﻮﻳﻢ‪ .‬ﺕﻨ ﻮر هﻨ ﻮز دا ِ‬ ‫اﺳﺖ ﻧﮕﺎهﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺑ ﻪ آﺎرﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ دﺳ ﺖ ﭘﺨ ﺖ ِ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﻣﺮﺣ ﻮم ﺑﻴﻨ ﺪازﻳﻢ ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ »ﻓﻘ ﻂ ﮔﻮﺷ ﻪاﯼ از ﮔﺮدﺑ ﺎد ﺥ ﻮﻧﻴﻨﯽ« را ﻣ ﯽﻧﻤﺎﻳ ﺪ آ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ‬ ‫ﺷ ﻴﻌﻪ در آﺎرﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﻧﻨﮕﻴ ﻨﺶ ردﻳ ﻒ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛ رﻓﺘ ﺎرﯼ آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ از‬ ‫ﺳ ﻮﯼ ﻓ ﺎﺕﺤﻴﻦ ﻳ ﻚ ﺟﻨ ﮓ ﺥ ﻮﻧﻴﻦ ﺕ ﺴﻠﻂ ﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ اﻧﺘﻈ ﺎر‬ ‫اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ از ﺟﻤ ﺎﻋﺘﯽ آ ﻪ ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﮔ ﺎﻩ ﻣْﻬ ِﺮ ﺕﻮﻟ ﺪ در اﻳ ﺮان را در‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪﺷﺎن دارﻧﺪ؛ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ آﺸﻮرﯼ ﻓﺘﺢ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣ ﺮدﻣﺶ و اﻣ ﻮاﻟﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﮕﺮف ﺟﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺘﯽ ﺟﻨﮕﯽ در ﻧﺒﺮدﯼ ‪١٤٠٠‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﯽﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻳﻦ »ﻓﺎﺕﺤ ﺎن« اﺳﺎﺳ ﺎ ﺣﻘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻣﻠ ﺖ‬ ‫در زﻣﻴﻨ ﻪﯼ رﻓ ﺎﻩ‪ ،‬ﺷ ﺎدﯼ و »ﺑﺮﺥ ﻮردارﯼ« ﻧﻤ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ و هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬

‫‪١٦‬‬

‫چﭙﺎول و دزدﯼ را ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻣﺸﺮوع ﻣﯽداﻧﻨﺪ آﻪ ﺕﺠﻮﻳﺰ هﻢ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬ ‫وﺿ ﻌﻴﺖ ه ﻢ‪ ،‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑﺮﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﻣﺮﺣ ﻮم‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﺑﺎﻓﺖ و ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﻓﻜ ﺮﯼ رهﺒ ﺮﯼ اﺳ ﻼم و ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ‬ ‫ﺷﻜﻠﯽ دارد؛ چﺮا آﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ از اﺳﺎس ﺑ ﺎ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻮﻟﻴ ﺪ و ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﺨ ﺎﻟﻒ اﺳ ﺖ و ﺥ ﻮدش را ﺕﻨﻬ ﺎ »ﮔ ﺮوﻩ« اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ از ﺳ ﻮﯼ ﺥ ﺪا‬ ‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪ آﻪ وﻇﻴﻔﻪاش ﻓﻘﻂ چﭙﺎول ﻣﻠﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ »ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﮔﺎن ﺥ ﺪا«‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺑﻬ ﺎﻳﯽ‪ .‬ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﺁن ه ﻢ ه ﺪاﻳﺖ ﻣ ﺮدم اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧﺎآﺠ ﺎ ﺁﺑ ﺎد‬ ‫ﺕﻜﺎﻣﻞ »ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺞ ﻣﺮدم!«‬ ‫»در ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم‪ ،‬ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن هﻤﮕ ﯽ ﺳ ﭙﺎهﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎل‬ ‫اول هﺠ ﺮت‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن از ‪) ١٠٠‬ﻧﻔ ﺮ( ﺕﺠ ﺎوز‬ ‫ﻧﻤﯽآﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺲ از ﺁن آﻪ در ﻃﯽ ﺟﻨﮓهﺎ ﭘﻴ ﺮوزﯼ )ه ﺎﻳﯽ( ﻧ ﺼﻴﺐ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن اﻓ ﺰودﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮرﯼ آ ﻪ در ﺳ ﺎل‬ ‫ﻧﻬﻢ هﺠﺮت‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﺕﺒﻮك آﻪ ﺁﺥﺮﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ‬ ‫ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن )ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن( ﺑ ﻪ ‪١٠‬ه ﺰار ﺳ ﻮار و ‪٢٠‬ه ﺰار ﭘﻴ ﺎدﻩ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬در‬ ‫اواﺥ ﺮ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺥﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ )دوران ﻋﻠ ﯽ( ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫‪ ٣٠٠‬ه ﺰار ﺕ ﻦ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬و در اواﻳ ﻞ دورﻩﯼ ﺑﻨ ﯽاﻣﻴ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ‬ ‫ﺳﭙﺎهﻴﺎن ﺑﺼﺮﻩ ‪ ٨٠‬هﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮد« )‪(١١‬‬ ‫»ﺑﻬ ﺸﺖ ِ ﺕﻜﺎﻣ ﻞ« اﺳ ﻼم ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ه ﻢ ـ ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﻣﻠ ﺖ ـ در‬ ‫هﻤ ﻴﻦ ﮔ ﺰارش آﻮﺕ ﺎ ِﻩ ﺳ ﺮدﻣﺪاران ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ‬ ‫روﺷﻨﯽ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»در ﮔﺰارﺷﯽ آﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم »زم« رﺉ ﻴﺲ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ و هﻨ ﺮﯼ ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان ﺕﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﺴﻪﯼ ﻋﻠﻨ ﯽ ﺷ ﻮراﯼ‬ ‫ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان اراﺉ ﻪ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و در روزﻧﺎﻣ ﻪه ﺎﯼ چ ﺎپ ﺕﻬ ﺮان ﻣ ﻨﻌﻜﺲ‬ ‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان‪:‬‬ ‫‪ ١‬ـ ‪ %٧٣‬از ‪ ٦٥‬ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﺟﻤﻌﻴ ﺖ اﻳ ﺮان ﻧﻤ ﺎز ﻧﻤ ﯽﺥﻮاﻧﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺕﻌ ﺪاد ﻧﻤ ﺎز ﻧﺨ ﻮانه ﺎ در ﺑ ﻴﻦ ﻣﺤ ﺼﻼن ﺟ ﻮان ‪ %٨٦‬اﺳ ﺖ‪%١٧ .‬‬ ‫ﻣﺮدم ﻓﻘﻂ ﮔﺎهﯽ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺥﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬

‫‪٢‬ـ در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ )‪ (١٣٧٨‬در ﺕﻬﺮان ‪ ١٠٠‬هﺰار دادﺥﻮاﺳﺖ‬ ‫ﻃﻼق ﺑﻪ دادﮔﺴﺘﺮﯼ ﺕﻬﺮان ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ‪ ٤٢‬ه ﺰار ﺁن ﺑ ﻪ ﻃ ﻼق‬ ‫اﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪٣‬ـ در هﻤﻴﻦ ﻣﺪت )ﻳﻚ ﺳﺎل( ﻣﻴﺰان ﻓﺎﺣﺸﮕﯽ در ﻣﻴﺎن دﺥﺘﺮان‬ ‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ‪) %٦٣٥‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻴﺶ از ‪ ٦‬ﺑﺮاﺑﺮ( اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ٤‬ـ در هﻤﻴﻦ ﻣﺪت )هﻤﻴﻦ ﻳ ﻚ ﺳ ﺎل( ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺳ ﻦ ﻓﺎﺣ ﺸﮕﯽ از‬ ‫‪ ٢٧‬ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ ٢٠‬ﺳﺎل آﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ٥‬ـ ﻇﺮف ﺳﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﻧ ﺮخ ﺥﻮدآ ﺸﯽ ‪ %١٠٩‬اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻧ ﺸﺎن‬ ‫ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٦‬ـ ﻣﻴ ﺰان ﻣ ﺼﺮف ﺕﺮﻳ ﺎك در ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان ﻣﺘﺠ ﺎوز از ‪ ٥‬ﺕ ﻦ‬ ‫)‪ ٢٦٦‬هﺰار ﻟﻮل( اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ٧‬ـ ه ﺮ ﺳ ﺎل ‪ ٢٥٠‬ﺕ ﻦ ﻣ ﻮاد ﻣﺨ ﺪر ﺕﻮﺳ ﻂ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻧﺘﻈ ﺎﻣﯽ‬ ‫ﻣﺼﺎدرﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ ٨‬ـ ‪ ١٢‬ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻳﺮاﻧﯽ زﻳﺮ ﺥﻂ ﻓﻘﺮ ]ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ اﻳ ﺮان و ﻧ ﻪ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ[ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪(١٢) «.‬‬ ‫ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ِﻞ روﺷ ﻦ آ ﻪ‪» :‬اﻣ ﺮوز ﺕﻤ ﺎم ﺻ ﺎدرات و واردات‬ ‫آﺸﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ روﺣﺎﻧﻴ ﺎن اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ .‬از واردات ﮔﻨ ﺪم و ﺑ ﺮﻧﺞ و‬ ‫ﮔﻮﺷﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺕﺎ ﺳﻼحهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ .‬ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ هﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﺎر اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ در‬ ‫اﻳﺮان اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻣﮕ ﺮ ﺁن آ ﻪ ﻳ ﻚ ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﻳ ﺎ ﺁﻳ ﺖ اﷲ زادﻩ از ﺣ ﻖ‬ ‫آﻤﻴ ﺴﻴﻮنه ﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃ ﻪ ﺑﺮﺥ ﻮردار ﺷ ﻮد‪ .‬زﻧ ﺪﮔﯽ روﺣﺎﻧﻴ ﺎن و‬ ‫ﺣﺠﺖاﻻﺳ ﻼمه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎم ﻳ ﺎدﺁور ﺕﺠﻤ ﻼت و اﺳ ﺮافه ﺎﯼ ﻣﻴﻠﻴ ﺎردره ﺎﯼ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯽ اﺳﺖ‪(١٣) «.‬‬ ‫»دآﺘﺮ ﺳﻌﻴﺪ ﺷﻴﺮآﻮﻧﺪ اﺳﺘﺎد ]ﻓﻌﻠﯽ[ اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان در‬ ‫ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﻳﯽ ﺑ ﺎ ﺥﺒﺮﻧﮕ ﺎر اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ اﻳ ﺴﻨﺎ ﺁﻗ ﺎزادﻩه ﺎ را ﻣ ﺎﻧﻊ اﻳﺠ ﺎد و‬ ‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﯼ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﻣ ﺎ داﻧ ﺴﺖ‬ ‫و ﺑﺎ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ آ ﻪ ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ »ﺁﻗ ﺎزادﻩ« ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ دورﻩﯼ ﭘ ﺲ از‬ ‫ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻇﻬ ﺎر داﺷ ﺖ‪ :‬اﻗﺘ ﺼﺎد آ ﺸﻮر ﻣ ﺎ ه ﻢاآﻨ ﻮن‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪاﯼ از اﺟ ﺰاء ﻧﺎﻣﺘﺠ ﺎﻧﺲ و ﻧﺎهﻤﺎهﻨ ﮓ ﺑ ﺎ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪه ﺎﯼ‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﻘ ﺎرن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻞ ﻳ ﻚ آ ﻼف ﺳ ﺮ در ﮔ ﻢ درﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ…‬

‫‪١٨‬‬

‫»ﺁﻗﺎزادﻩهﺎ« ﻣﺎﻧﻊ ﺕﺤﻘﻖ اﻧﺘﻈﺎرات‪ ،‬ﺥﻮاﺳﺘﻪهﺎ… در اﺳﺘﻘﺮار ﻳﻚ ﻧﻈ ﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ دﻗﻴﻖ و ﻣﻨﻈﻢ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪(١٤) «.‬‬ ‫هﻢ چﻨﻴﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع »ﺑﻬﺸﺖ ﺕﻜﺎﻣﻞ« ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮﻗﻌ ﯽ‬ ‫در ﮔﺰارﺷﯽ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺳﻜﺴﯽ ﺕﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎن« ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ه ﻢ ﺷ ﻮراﯼ ﻧﮕﻬﺒ ﺎن و اﻣﺎﻣ ﺎن ﺟﻤﻌ ﻪ هﺮﻣﻮﻗ ﻊ‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽﺁورﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد وا اﺳﻼﻣﺎ و وا ﻧﺎﻣﻮﺳﺎ ﺳﺮﻣﯽدهﻨﺪ و‬ ‫در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺷ ﺪاد و ﻏ ﻼظ ﻣ ﯽﮔﺬراﻧﻨ ﺪ‪ .‬راﺑﻄ ﻪﯼ دﺥﺘ ﺮان و‬ ‫ﭘﺴﺮان را وﻟﻨﮕﺎرﯼ و ﺑﯽﻧﺎﻣﻮﺳﯽ ﻣﯽﺥﻮاﻧﻨﺪ و از ﻋﺪم آﻨﺘﺮل زﻧ ﺎن در‬ ‫ﻏﺮب ﻃﻮرﯼ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﮔﻮﻳﯽ هﻤﻪﯼ زﻧﺎن ﺁن ﺑﺪآﺎرﻩ هﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫هﻤﻪﯼ دﺥﺘﺮان ﺟﻮان ﺁن ﺑﭽﻪﯼ ﻧﺎﻣﺸﺮوع دارﻧﺪ و ﻓﺴﺎد ﺟﻨﺴﯽ ﺳﺮﺕﺎﺳﺮ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﻏ ﺮب را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و وﻇﻴﻔ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﭘﺎﺳ ﺪاران ﻋﻔ ﺖ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪﯼ اﻳﺮان در چﻨﻴﻦ ﻣﻨﺠﻼﺑ ﯽ ﺑﻴﻔﺘ ﺪ و‬ ‫ﺁﺥ ﺮﻳﻦ دﺳ ﺘﺂورد ﺷ ﻮراﯼ ﻧﮕﻬﺒ ﺎن ه ﻢ ﺁن آ ﻪ دو ﺑ ﺎر ﻻﻳﺤ ﻪﯼ رﻓ ﺘﻦ‬ ‫دﺥﺘ ﺮان ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤ ﺼﻴﻞ ﺑ ﻪ ﺥ ﺎرج از آ ﺸﻮر را رد ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻣﺒ ﺎدا‬ ‫دﺥﺘﺮان اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺥﺎرج ﺑﺮوﻧﺪ و ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫»اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﯽاﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﻘﺎﻣ ﺎت رﺳ ﻤﯽ آ ﺸﻮر‬ ‫ﺻ ﺤﺒﺖ از ﺷ ﻴﻮع وﺳ ﻴﻊ ﻓﺤ ﺸﺎ و ﺥ ﻮد ﻓﺮوﺷ ﯽ و ﺁﻟ ﻮدﮔﯽ ﺟﻨ ﺴﯽ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽآﻨﻨﺪ و روﺣﺎﻧﯽ رﺉﻴﺲ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب آﺮج‪ ،‬ﻓﺎﺣﺸﻪ ﺥﺎﻧﻪ داﻳﺮ‬ ‫ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻓﺎﺣﺸﻪ ﺥﺎﻧﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دوﻟﺖ و دادﮔ ﺎﻩ اﻧﻘ ﻼب داﻳ ﺮ ﺑ ﻮدﻩ‬ ‫و ﺣﺎل هﻢ آﻪ ﺁن روﺣﺎﻧﯽ را دﺳﺘﮕﻴﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آ ﻪ هﻤﻜ ﺎران‬ ‫او چﻪ آﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ!؟ ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺁن‪ ،‬و اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪ‬ ‫)ﻳﻚ( آﺎر ﻓﺮدﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ رواج ﻓ ﺴﺎد در ﺳ ﻄﺢ وﺳ ﻴﻌﯽ در‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺖ )اﺳﻼﻣﯽ( و در ﺳﻄﺢ آﺸﻮر اﺳﺖ‪(١٥) «.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪» ١٣٧٩‬هﻤﺰﻣﺎن ﺑ ﺎ ﺳ ﺎﻟﺮوز ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﻣ ﻮاد‬ ‫ﻣﺨﺪر در ﺕﻬﺮان اﻋﻼم ﺷ ﺪ آ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﻮاد ﻣﺨ ﺪر در آ ﺸﻮر‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺪازﻩاﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﮕﺮان آﻨﻨﺪﻩ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳ ﺎس ﮔﺰارﺷ ﯽ‬ ‫آ ﻪ در روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ اﻧﺘﺨ ﺎب چ ﺎپ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺕﻬ ﺮان روزاﻧ ﻪ ‪ ٥‬ﺕ ﻦ‬ ‫ﺕﺮﻳ ﺎك ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ در ﺣ ﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺼﺮف ﺣ ﺸﻴﺶ‪،‬‬ ‫هﺮوﺉﻴﻦ‪ ،‬آﻮآﺎﺉﻴﻦ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﻧﻴﺰ در ﭘﺎﻳﺘﺨ ﺖ و دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻬﺮهﺎ‬

‫‪١٩‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎر ﻣﻌﺘﺎدان در آﺸﻮر ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺁﻣﺎره ﺎﯼ رﺳ ﻤﯽ ﺣ ﺪود‬ ‫‪ ٢‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ اﻋﻼم ﺷﺪﻩ )اﺳ ﺖ( وﻟ ﯽ ﺁﮔﺎه ﺎن ﺕﻌ ﺪاد ﻣﻌﺘ ﺎدان را ﺑ ﺴﻴﺎر‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺁن را ‪ ٨‬ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﻧﻔ ﺮ اﻋ ﻼم آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪«.‬‬ ‫)‪(١٦‬‬ ‫و ﺑﺎزهﻢ چﻨﺪ ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٤٩٥‬ﻣﻴﻼدﯼ در‬ ‫ﺷ ﻬﺮ ﻓﻠ ﻮراﻧﺲ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻋ ﺪل اﻟﻬ ﯽاﯼ ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ ﺷ ﺪ آ ﻪ در ﺁن ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ‬ ‫ﺑﺮﺥﻮردارﯼ و ﺷﺎدﯼ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﻤﻨﻮع اﻋﻼم ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫»ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ »ﺥ ﺪاﻳﯽ« ﻓﻠ ﻮراﻧﺲ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻔ ﺮﻳﺢ و‬ ‫ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺘﯽ را زﻳﺮ ﻋﻨ ﻮان »ﺣﺮآ ﺎت ﺣﻴ ﻮاﻧﯽ« ﺣ ﺮام ﻣ ﯽﺷ ﻤﺮد‪ .‬زن و‬ ‫ﻣﺮد وﻇﻴﻔﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻳﺎم هﻔﺘﻪ را روزﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و زﻧ ﺎن ﻣﻮﻇ ﻒ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﻨﻌﻪه ﺎﯼ ﺳ ﻴﺎﻩ در آ ﻮﯼ و ﺑ ﺮزن ﻇ ﺎهﺮ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬هﺮﮔﻮﻧ ﻪ اﺛ ﺮ‬ ‫هﻨ ﺮﯼ آ ﻪ ﻇ ﻦ »ﺑ ﯽﻋﻔﺘ ﯽ« ﺑ ﺮ ﺁن ﻣ ﯽرﻓ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺁﺕ ﺶ ﺳ ﭙﺮدﻩ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪.‬‬ ‫چﻨﻴﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺻﺪهﺎ اﺛ ﺮ ﻧﻘﺎﺳ ﯽ و ﻣﺠ ﺴﻤﻪ‪ ،‬آ ﺎر اﺳ ﺘﺎدان ﻧﺎﻣ ﺪار اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ‬ ‫آﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﺳﻴﻤﺎ و ﭘﻴﻜﺮ زﻧﺎن زﻳﺒﺎ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ‪(١٧) «.‬‬ ‫و ﺑ ﻪ راﺳ ﺘﯽ ه ﻢ اﮔ ﺮ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻣ ﺜﻼ ﻳ ﻚ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﻟﻬ ﯽ و‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ »هﻴﭻ ﺕﻌﻬﺪﯼ در ﻗﺒﺎل رﻓﺎﻩ و ﺑﺮﺥﻮردارﯼ و ﺷﺎدﯼ« ﻣ ﺮدﻣﺶ‬ ‫ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ ﺑﻬﺘ ﺮ از اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ‬ ‫اﻳﺮان ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮدم ﺁن آﺸﻮر ﻧﻴﺴﺖ!‬ ‫اﻣﺎ ﻣﻬﻢﺕﺮ از داﺳ ﺘﺎ ِن »ﺑﻬ ﺸﺖ ﺕﻜﺎﻣ ﻞ« درﻳﺎﻓ ﺖ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬ ‫از ﻣﻮﺿﻮع اﻣﺎﻣﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ آﻪ دﻗﻴﻘﺎ ﻳﻚ درﻳﺎﻓﺖ ﻓﻘﻬ ﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ آﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺠﺰ ﺳ ﻪ اﺻ ﻞ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ـ ﻳﻌﻨ ﯽ‬ ‫ﺕﻮﺣﻴﺪ و ﻧﺒﻮت و ﻣﻌﺎد ـ ﺑﻪ دو اﺻﻞ اﺑﺘﻜﺎرﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧ ﺪ آ ﻪ در‬ ‫هﻴﭻ آﺠﺎﯼ اﺳﻨﺎد ِ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪﻩﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬چﻪ در ﻗﺮﺁن و چﻪ ﺳﻨﺖ و چ ﻪ‬ ‫رواﻳ ﺎت اﺳ ﻼم ﺳ ﻨﺘﯽ ﺳ ﺨﻨﯽ از ﺁنه ﺎ ﻧﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران‬ ‫ﻣﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺕﻔﺮﻳﻖ ﺥﻮدﺷﺎن از اﺳﻼم ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺴﻨﻦ‪،‬‬ ‫دو اﺻﻞ ﻋﺪل و اﻣﺎﻣﺖ را هﻢ ﺑﻪ ﺳﻪ اﺻﻞ ﻗﺒﻠﯽ اﺳ ﻼم اﻓ ﺰودﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﺑﺎﻧﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺪﻋﺖ در ﺕﻔﺴﻴﺮ از اﺳﻼم ﺳﻨﺘﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﻨﺎ ﻧﺪارم آﻪ اﻳ ﻦ اﻧ ﻮاع ﻓﺮﻗ ﻪه ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ را ﺑﺮرﺳ ﯽ‬ ‫آﻨﻢ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎﯼ هﺮ دو ﻓﺮﻗﻪﯼ ﺕﺸﻴﻊ و ﺕﺴﻨﻦ‪ ،‬ﺣﺘﺎ دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻗ ﻪه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ‬

‫‪٢٠‬‬

‫ﺑﻪ اﻧﺪازﻩﯼ آﺎﻓﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻘﻴﻖ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﻣﺮﺕﺒ ﺎ‬ ‫هﻢ ﺑﺮ داﻣﻨﻪﯼ »ﺕﺤﻘﻴﻘﺎﺕﺸﺎن« ﻣ ﯽاﻓﺰاﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈ ﻮر اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ‬ ‫دﺥﺎﻟﺖ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ]دﻳﻦ[ در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪ ،‬دوﻟ ﺖ‪ ،‬و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ از اﺻ ﻮل‬ ‫اﺳﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣ ﺬهﺐ اﺳ ﺖ و ﻳ ﻚ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﻴﻌﯽ‪ ،‬چ ﻪ ﻣﻜ ﻼ‪ ،‬ﻣﻌﻤ ﻢ و‬ ‫ﻣﺤﺠﺐ)!( ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ در اﺻﻮل ﻣ ﺬهﺒﺶ اﻣ ﺎ و اﮔ ﺮ ﺑﻴ ﺎورد و اﺻ ﻠﯽ از‬ ‫اﺻﻮل ﺷﻴﻌﻪ را »ﺕﻌﻄﻴﻞ« آﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﻣ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ ه ﻢ ه ﺮ ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ‬ ‫از دﻳﻨﺸﺎن داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣ ﺸﺨﺺ »اﻣﺎﻣ ﺖ« اﺟﺒ ﺎرا‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬چﺮا آﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل هﻤﺎن ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ﻣﺮﺣﻮم‪:‬‬ ‫»اﻣﺎم در آﻨﺎر ﻗﺪرت اﺟﺮاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ه ﻢ ﭘﻴﻤ ﺎن و ه ﻢ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺑ ﺎ‬ ‫دوﻟ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧ ﻮﻋﯽ ه ﻢ ﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺣ ﺎآﻢ ﻧ ﺪارد‪ .‬او ﺥ ﻮد‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را داراﺳﺖ و رهﺒﺮﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴ ِﻢ اﻗﺘﺼﺎد‪،‬‬ ‫ارﺕ ﺶ‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺥ ﺎرﺟﯽ و ادارﻩﯼ اﻣ ﻮر داﺥﻠ ﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫اوﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻣ ﺎم‪ ،‬ه ﻢ رﺉ ﻴﺲ دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ و ه ﻢ رﺉ ﻴﺲ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ!«‬ ‫)‪(١٨‬‬ ‫اﮔﺮ هﻢ اﺕﻔﺎﻗﺎ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن آﺴﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﭘﻴ ﺪا ﺷ ﺪ‬ ‫آﻪ ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ـ ﺕﺎ زﻣﺎن درﮔﺬﺷ ﺘﺶ‬ ‫ـ ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺟﺪا ﺑ ﻮدن دﻳ ﻦ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻳ ﺎ ﺕﺨ ﺼﻴﺺ‬ ‫ﻣﺬهﺐ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺉﻞ ﺁن ﺟﻬﺎﻧﯽ اراﺉ ﻪ ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬در واﻗ ﻊ ﻗﺮاﺉ ﺖ ﺥﺎﺻ ﯽ از‬ ‫ﺕﺸﻴﻊ را ﻣﻄﺮح آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ از اﺳ ﺎس ﺑ ﺎ درﻳﺎﻓ ﺖ راﻳ ﺞ‪ ،‬ﻣﻌﻤ ﻮل و‬ ‫ﺳ ﻨﺘﯽ از ﺕ ﺸﻴﻊ ﺕﻔ ﺎوت دارد‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻌﻨ ﺎ آ ﻪ ﻧﮕ ﺮش ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﺳﻼم و ﺁﺥ ﺮت ﮔﺮاﻳ ﯽ ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺥ ﻮد ﻧ ﻮﻋﯽ ﺑ ﺪﻋﺖ و ﻧ ﻮﺁورﯼ‬ ‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن اﺳ ﻼﻣﯽ و ﺷ ﻴﻌﯽ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻣ ﺬهﺐ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﯽ ارﺕ ﺪاد و‬ ‫ﺥﺮوج از دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻗﺮاﺉﺖ ﺕ ﺎزﻩ از ﻣ ﺬهﺐ ه ﻢ از ﺳ ﻮﯼ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪،‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺁﻣﻴ ﺰ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﻄ ﺮح ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ‬ ‫در زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺥ ﻮد او ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان رﺉ ﻴﺲ دوﻟ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ‬ ‫ﺥﻤﻴﻨ ﯽ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ »ﻃﻴ ﻒ اول« در ﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻗ ﺮار‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮ زاوﻳ ﻪ و ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺟﻬ ﺖ ِ ﻧﮕ ﺎﻩ ه ﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ از اﺳ ﺎس‬ ‫ﻣﺜﺒ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ در آﻠﻴ ﺖ و اﺻ ﻮل ﺕ ﺸﻴﻊ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻣﺎﻣ ﺖ‪ ،‬ﺕﻐﻴﻴ ﺮﯼ‬

‫‪٢١‬‬

‫اﻳﺠ ﺎد ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ و ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ واﭘ ﺴﻴﻦ ﻣﻬ ﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ‪ ،‬ﺣﻘ ﻮﻗﯽ‪ ،‬ﻋﻴﻨ ﯽ و ه ﺮ روزﻩﯼ اﺳ ﻼم‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ را در اﻳﺮا ِن ِ ﺕﺤﺖ ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ و دﻳﮕﺮ ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ‬ ‫‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ ﺁن ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺥﻮﻧﺒ ﺎر چ ﺸﻢ ﺑ ﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺜﻼ ﺑﺎ ﻃﺮح اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﺌﻮرﯼهﺎ در ﻗﺮاﺉﺖ اﺻ ﻠﯽ از اﺻ ﻮل ﻣ ﺬهﺐ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ در ﺣﻜﻮﻣﺖ ـ ﻳﻌﻨﯽ اﻣﺎﻣﺖ ـ ﺷﻚ آﺮد‪.‬‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺥﺘﻦ ﻧﻈﺮﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ هﻢ ﻧﻈﻴﺮ رﻓﺘﮕﺎﻧﯽ چﻮن ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧﯽ چﻮن ﺣﺒﻴ ﺐ اﷲ ﭘﻴﻤ ﺎن‪ ،‬ﻋ ﺰت اﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش و دﻳﮕ ﺮان ﻻزم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ در ﻻﺑﻴﺮﻧ ﺖ ﺕ ﻮ در ﺕ ﻮﯼ‬ ‫ﺟﻮﺳ ﺎزﯼه ﺎﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن در داﺥ ﻞ و ﺥ ﺎرج‬ ‫آﺸﻮر ﮔﻢ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬آﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺸﺎن در راﺑﻄ ﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﺨﺺ ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻨﯽ ﻳﺎ دﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ و ﺑﻪ ﻃ ﻮر‬ ‫ﻣ ﻮازﯼ ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن را در ﺳ ﺮ ﺑﺰﻧﮕ ﺎﻩه ﺎﯼ وﻳ ﮋﻩاﯼ آ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ‬ ‫»ﺑﺎﻳﺪ« در ﺟﺒﻬﻪﯼ ﻣﺮدم ﺣﻀﻮر ﻣﯽﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ آﻨﻴﻢ ﺕﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن اﺻﻮﻻ چﻪ ﺕﻜﺎﻟﻴﻔﯽ ﺑﺮاﯼ »اﻣﺖ« ﺳﺎآﻦ اﻳﺮان ﺑﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺕﻨ ﻮع‬ ‫در دﻳﻦ و ﻣﺬهﺐ و ﺑﺎور ﻗﺎﺉﻞ ه ﺴﺘﻨﺪ و اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑﺮداﺷﺘ ﺸﺎن از ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان چﻴﺴﺖ؟! ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﯽﮔﻤﺎن ﺁﺳﺎنﺕ ﺮ ﻣ ﯽﺕ ﻮان ﻧﻘ ﺶ اﻳ ﺸﺎن‬ ‫را در ﻣ ﻮرد »ﻋ ﺪم ﺕﻤﺎﻳﻠ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ادﻏ ﺎم دﻳ ﻦ در دوﻟ ﺖ« و ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫ﻣ ﺸﺨﺺ دﻋ ﻮاﯼ ﺑ ﻴﻦ »ﺁزادﯼ و اﺳ ﺘﺒﺪاد« وارﺳ ﻴﺪ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎور‬ ‫ﺲ‬ ‫ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪» :‬دﻋ ﻮاﯼ اﺻ ﻠﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ ِ ﻣﻮﺳ ِ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﻋﻮاﯼ ﺑﻴﻦ آﻔﺮ و دﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻞآﻪ اﺥﺘﻼف اﺳﺎﺳ ﯽ‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮ اﺳﺘﺒﺪاد و ﺁزادﯼ ﺑﻮد‪(١٩) «.‬‬ ‫از ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺮوع ﻣ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از‬ ‫»ﺥﻮﺷ ﻨﺎمﺕ ﺮﻳ ِﻦ« روﺣ ﺎﻧﻴﻮن در هﻴﺌ ﺖ »ﻃﻴ ﻒ دوم« اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣ ﻮم‬ ‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮﻋﺪم ﺑﺎورش ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ و ﻣ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ و ﺕﺎآﻴ ﺪ‬ ‫ﻣﻜﺮرش ﺑﺮ هﻤﻴﻦ اﺻﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﻣ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺳ ﺎله ﺎ ﭘ ﻴﺶ از ﺕﺎﺳ ﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ )در ﺳ ﺎل‪ ١٣٣٤‬ﺥﻮرﺷ ﻴﺪﯼ( در ﻣﻘﺪﻣ ﻪ آﺘ ﺎب‬ ‫»ﺕﻨﺒﻴﻪاﻻﻣﻪ و ﺕﻨﺰﻳﻪاﻟﻤﻠﻪ« ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎﺉﻴﻨﯽ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪٢٢‬‬

‫»ﺕﻨﻬ ﺎ دﻋ ﻮت ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮان‪ ،‬ﺕﻮﺣﻴ ﺪ در ذات و ﺕﻮﺣﻴ ﺪ در ﻋﺒ ﺎدت‬ ‫ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﺕﻮﺣﻴ ﺪ در ذات و ﺕﻮﺣﻴ ﺪ در ﻋﺒ ﺎدت‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣ ﻪ و ﭘﺎﻳ ﻪﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ و‬ ‫ﻋﻤﻠﯽاﯼ ﺑﻮد ﺑﺮاﯼ ﺕﻮﺣﻴﺪ در اﻃﺎﻋﺖ‪.‬‬ ‫»ﺁزادﯼ و ﻣ ﺴﺎوات از هﻤ ﻴﻦ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﺥﺪاﺷﻨﺎﺳ ﯽ و ﺕﻮﺣﻴ ﺪ‬ ‫ﺳﺮچﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ هﻤﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ آﻪ ﺁﺉ ﻴﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺥ ﺎﺕﻢ‬ ‫ﺑ ﻪ ﺁن ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ارادﻩ و ﻓﻜ ﺮ و ﻋﻤ ﻞ و از ﻣﻴ ﺎن‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ هﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻣﺎﻧﻌﯽ‪(٢٠) «.‬‬ ‫ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ دو اﺻ ﻞ ﺷ ﻴﻌﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻣﺎﻣ ﺖ و ﻋ ﺪل آ ﻪ او‬ ‫ﺁنهﺎ را ﺑ ﻪ »ﺁزادﯼ و ﻣ ﺴﺎوات« ﺕﺮﺟﻤ ﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ وﻳ ﮋﻩاﯼ‬ ‫دارﻧﺪ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻟﻐ ﺖ ﺷ ﻴﻌﯽ و اﺳ ﻼﻣﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ درك اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬ ‫ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ و هﻤﻪ ﮔﻴﺮ و ﺟﺎاﻓﺘﺎدﻩﯼ اﻳﻦ دو واژﻩ‪.‬‬ ‫ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ در هﻤ ﻴﻦ ﻋﺒ ﺎرت آﻮﺕ ﺎﻩ‪ ،‬واژﻩﯼ ﺁزادﯼ را »ﺕ ﺴﻠﻴﻢ‬ ‫ﺑﻮدن ﻓﻜﺮ و ﻋﻤ ﻞ و از ﻣﻴ ﺎن ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ ه ﺮ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ و ﻣ ﺎﻧﻌﯽ« ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‬ ‫ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در زﻳ ﺮ چﺘ ِﺮ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ِ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و اﻃﺎﻋ ﺖ از‬ ‫»ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻋﺎدل و ﻋﺪول« ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ هﻢ »ﺕﻮﺣﻴﺪ در ذات و ﺕﻮﺣﻴﺪ در ﻋﺒ ﺎدت« اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬ ‫هﻤﺎهﻨﮕﯽ و ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ در اﻃﺎﻋﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دﻳﮕﺮ ﺕﻤﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن‬ ‫اﻋﻢ از »اﺳﺘﺜﻤﺎر آﻨﻨﺪﮔﺎن و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن« ﻳﻚ ﺥﺪا را ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻤ ﺎن واﺣ ﺪﯼ دارﻧ ﺪ‪ ،‬رو ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﻗﺒﻠ ﻪ ﻧﻤ ﺎز ﻣ ﯽﮔﺰارﻧ ﺪ‪ ،‬در ﻳ ﻚ ﻣ ﺎﻩ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ روزﻩ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ و اﻳﻦهﺎ هﻤﻪ ﻳﻌﻨﯽ »ﻣﺴﺎوات« در اﺳﻼم!‬ ‫در اﻳ ﻦ ﺕﻌ ﺎﺑﻴﺮ اﺳﺎﺳ ﺎ از ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ ﻋ ﺪاﻟﺖ ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪاﯼ آ ﻪ در اﺛ ﺮ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺎرآﺴﻴﺴﻢ در اﻳﺮان ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺥﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻤ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬ ‫ﺥ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ـ چ ﻮن دﻟﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺴﺎوات و ﻧﻔ ﯽ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر در اﺳ ﻼم‬ ‫ﻧﻤ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ ـ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﺿ ﺪ ﻃﺒﻘ ﺎﺕﯽ ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ را اوﻟ ﻴﻦ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬ ‫اﺳﻼم و ﺁﺥﺮﻳﻦ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻣﺎرآﺴﻴﺴﻢ ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﺕﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺿ ﻤﻦ ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻤﻠ ﻪﯼ ﻣﻌ ﺮوف‬ ‫ﻣﺎرآﺲ‪ ،‬در ﺑﺎرﻩﯼ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ در اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﺷ ﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴ ﺰﯼ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﯽزﻧﺪ و ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬از هﺮآﺲ ﺑﻘﺪر اﺳ ﺘﻌﺪاد و ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮآﺲ‪،‬‬

‫‪٢٣‬‬

‫ﺑﻘ ﺪر اﺣﺘﻴ ﺎج« اﻳ ﻦ ﺟﻤﻠ ﻪ ﺷ ﻌﺎر اول اﺳ ﻼم و ﺁﺥ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻌﺎر‬ ‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎﺳﺖ‪(٢١) «.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ِﻞ روﺷﻦ آﻪ در اﻳﺮان ده ﻪﯼ چﻬ ﻞ ﻣ ﻮج ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ‬ ‫و ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺿﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ ﺁن ﺑﻴﺸﺘ ِﺮ ﭘﻬﻨﻪهﺎﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ‬ ‫اﻳ ﺮان ﺁن دورﻩ را درﻧﻮردﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و ﻳ ﺎراﻧﺶ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻘ ﺐ‬ ‫ﻧﻤﺎﻧﺪن از ﻗﺎﻓﻠﻪﯼ ﺷﻌﺎر‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺕﺤﺮﻳﻒ اﺳ ﻼم و اﺻ ﻮل ﺁن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫چﻨﺎﻧﻜ ﻪ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ه ﺪف‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ اﺑ ﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟ ﺐ را‬ ‫»ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺥﺪاﭘﺮﺳ ﺖ« ﻟﻘ ﺐ ﻣ ﯽداد‪ .‬در واﻗ ﻊ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و‬ ‫دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎزﯼهﺎ ﻣﯽآﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻣ ﺴﺎوات و ﺁزادﯼ‬ ‫را در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻋ ﺪل و اﻣﺎﻣ ﺖ‪ ،‬اﺳ ﻼﻣﻴﺰﻩ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اواﺥ ﺮ ه ﻢ‬ ‫ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺥﻠ ﻖ از »ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﺑ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪﯼ ﺕﻮﺣﻴ ﺪﯼ« ﺳ ﺨﻦ‬ ‫ﻣﯽراﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﺕﻮﺣﻴﺪ ـ هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﻧﻮﺷﺘﻢ ـ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم رهﺒﺮﯼ‬ ‫ﻳﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﻳﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬هﺪف ﻳﮕﺎﻧﻪ و اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﻳﮕﺎﻧ ﻪ و واﺣ ﺪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎ و ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺿﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ از ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺕﻌ ﺎﺑﻴﺮﯼ از اﻳ ﻦ‬ ‫دﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮﯼ‪» :‬دآﺘﺮ ﺣﺒﻴ ﺐ اﷲ ﭘﺎﻳ ﺪار )ﭘﻴﻤ ﺎن( ﻧﻴ ﺰ ﺿ ﻤﻦ‬ ‫ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻧﻜﺘ ﻪ آ ﻪ »اﻧﻘ ﻼب ﻣﺤﻤ ﺪﯼ‪ ،‬ازﻧﻈ ﺮ ﺟﺎﻣﻌﻴ ﺖ ِ اه ﺪاف‪،‬‬ ‫ﻧﻈﻴﺮﯼ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﺪارد…« ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ آ ﻪ‪» :‬ﺑ ﺎ ﻇﻬ ﻮر اﺳ ﻼم هﻤ ﻪﯼ‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺎﻟﻜﻴﺖهﺎﯼ ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﻋﻤﻼ ﻟﻐﻮ ﮔﺮدﻳﺪ… اﺳﻼم‪ ،‬ﺛﺮوتهﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و زﻣ ﻴﻦ را از ﺕﻤﻠ ﻚ اﺥﺘ ﺼﺎﺻﯽ اﺷ ﺮاف و ﺳ ﻼﻃﻴﻦ ﺥ ﺎرج‬ ‫ﺳﺎﺥﺖ و ﺑﺮدﮔﯽ و اﺳﺘﺜﻤﺎر را ﻋﻤﻼ ﻟﻐﻮ آﺮد ]زﻳ ﺮا آ ﻪ[ اﺳ ﻼم هﺮﮔ ﺰ‬ ‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ و ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از ﻧﻈ ﺎمه ﺎﯼ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﻓﺌﻮداﻟﻴﺴﻢ و ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻳ ﺎ ه ﺮ ﺷ ﻜﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ‬ ‫از اﺳﺘﺜﻤﺎر در هﺮ ﻋﺼﺮ و دورﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ…« )‪(٢٢‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺥﻼف ﻧﻈﺮ اﻳﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم ﺑﺨ ﺼﻮص‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﻓﻠﺴﻔﯽ اﺳﻼم‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ اﺳ ﻨﺎد دﻳﮕ ﺮﯼ دارد‬ ‫آﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ چﻨ ﺪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ و ﺕﻠﻘ ﯽ‬ ‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ اﺳﻼم از اﻧﺴﺎن ﺑ ﺴﻨﺪﻩ ﻣ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ در ﺥﺎﻧ ﻪ اﮔ ﺮ آ ﺲ اﺳ ﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺣﺮف ﺑﺲ اﺳﺖ!‬

‫‪٢٤‬‬

‫ﺑ ﺮاﯼ رد ﻧﻈﺮﻳ ﺎت »ﺿ ﺪ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ و ﺿ ﺪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳﻼم« از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻃﻴﻒ دوم‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ اﻳ ﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ را از هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ﺣﻴ ﺎت ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ و ﺣ ﻀﺮت ﻋﻠ ﯽ‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﯽآﻨﻢ ﺕﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ »ﻃﻴ ﻒ دوم« ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺁرزوه ﺎ‬ ‫و ﺁرﻣﺎنهﺎﯼ ﺥﻮدﺷﺎن را در دهﺎن ﺑﺎﻧﻴﺎن اﺳﻼم ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺕﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺖ اﺳ ﻼم ﺑ ﺎ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ »ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﻓﺌﻮداﻟﻴ ﺴﻢ و ﻳ ﺎ‬ ‫ﺖ ﻣﻮاﻓﻘ ِ‬ ‫واﻗﻌﻴ ِ‬ ‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻳ ﺎ ه ﺮ ﺷ ﻜﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ از اﺳ ﺘﺜﻤﺎر در ه ﺮ ﻋ ﺼﺮ و‬ ‫دورﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ« اﺳﺘﻨﺎد آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫»در ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪﯼ ﺥ ﻮد ﺑ ﺮ اﺻ ﻞ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ ﺕﺎآﻴ ﺪﯼ ﻗ ﺎﻃﻊ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺥﻮاﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺥﺪاوﻧ ﺪ و ﻧﺎﺷ ﯽ از ارادﻩ‬ ‫و ﻣﺸﻴﺖ ﺥﺎص او ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﺥﻮد ﻣﺎ چﻨﻴﻦ ﺥﻮاﺳﺘﻪاﻳﻢ آﻪ آﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ چﻨﺪﻳﻦ درﺟ ﻪ ﺑﺮﺕ ﺮ‬ ‫از دﻳﮕ ﺮان ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ اﻳﻨ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺥ ﻮﻳﺶ درﺁورﻧ ﺪ‪«.‬‬ ‫)زﺥﺮف‪(٣١ ،‬‬ ‫»ﺥﺪا رزق ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺥﻮد را ﺑﺮ ﺑﻌﻀﯽ دﻳﮕﺮ ﻓﺰوﻧ ﯽ‬ ‫دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺁن آ ﺲ آ ﻪ رزﻗ ﺶ اﻓ ﺰون ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬زﻳ ﺎدﻩ را ﺑ ﻪ ﻏﻼﻣ ﺎن‬ ‫ﻧﻤﯽدهﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺎ او ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪) «.‬ﻧﺤﻞ‪(٧١ ،‬‬ ‫»ﺁﻳﺎ ﺑﻨﺪﻩاﯼ آﻪ هﻴﭻ اﺥﺘﻴﺎرﯼ از ﺥ ﻮد ﻧ ﺪارد و ﻣ ﺮدﯼ ﺁزاد آ ﻪ‬ ‫ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ او روزﯼ ﻓ ﺮاوان ﻋﻄ ﺎ آ ﺮدﻩاﻳ ﻢ و ﭘﻨﻬ ﺎن و ﺁﺷ ﻜﺎرا ه ﺮ چ ﻪ‬ ‫ﺑﺨﻮاهﺪ از ﻣﺎل ﺥﻮد اﻧﻔﺎق ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ هﻢ ﻳﻜﺴﺎﻧﻨﺪ؟« )ﻧﺤﻞ‪(٧٥ ،‬‬ ‫»دو ﻧﻔﺮ ﻣﺮد‪ ،‬ﻳﻜﯽ ﺑﻨ ﺪﻩاﯼ ﮔﻨ ﮓ و ﻧ ﺎﺕﻮان آ ﻪ ﺳ ﺮﺑﺎر ﻣ ﻮﻻﯼ‬ ‫ﺥﻮﻳﺶ اﺳﺖ و از هﻴﭻ راﻩ‪ ،‬ﺥﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺥﻮد ﻧﻤ ﯽرﺳ ﺎﻧﺪ و دﻳﮕ ﺮﯼ‬ ‫ﻣﺮدﯼ ﺁزاد آﻪ ﺑ ﻪ ﻋ ﺪاﻟﺖ اﻣ ﺮ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و در ﺻ ﺮاط ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﻳ ﺎ‬ ‫اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ داراﯼ ﺣﻘﻮق ﻣﺘﺴﺎوﯼ هﺴﺘﻨﺪ؟« )ﻧﺤﻞ‪(٧٦ ،‬‬ ‫»در ﺻﺤﺎح ﺳﺘﻪ از ﺥﻮد ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﻏﻼﻣ ﯽ‬ ‫آﻪ از ﺻﺎﺣﺐ ﺥﻮد ﺑﮕﺮﻳﺰد‪ ،‬از ﺑﺮاﺉﺖ ﺥﺪاﯼ ﺕﻌﺎﻟﯽ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬ ‫و ﺑﻨ ﺪﻩاﯼ آ ﻪ از ﻧ ﺰد ارﺑ ﺎب ﺥ ﻮد ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﻤ ﺎزش از ﺣ ﺪ‬ ‫ﺷﺎﻧﻪهﺎﻳﺶ ﺑﺎﻻﺕﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺣﻖ ﺕﻌ ﺎﻟﯽ ﻧﻤ ﺎز و روزﻩﯼ ﻏ ﻼم‬ ‫و آﻨﻴﺰ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﭘﺎ را ﻧﻤﯽﭘﺬﻳﺮد‪(٢٣) «.‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫اﻳﻠﻴ ﺎ ﭘ ﺎوﻟﻮوﻳﭻ ﭘﻄﺮوﺷﻔ ﺴﻜﯽ در آﺘ ﺎب »اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان«‬ ‫ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬چ ﻮن اﺳ ﻼم اﺻ ﻮﻻ ﺑ ﺎ ﺑﺮدﮔ ﯽ و ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ ﻣﺨ ﺎﻟﻔﺘﯽ‬ ‫ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ از اﺳ ﺘﻘﺮار اﺳ ﻼم و ﮔ ﺴﺘﺮش ﺁن اﺻ ﻮل ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ در‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺤﻔﻮظ و ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪(٢٤) «.‬‬ ‫»ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﻏﺎزﻳ ﺎن )ﺳ ﺮﺑﺎزان( اﺳ ﻼم آ ﻪ وارد ﺥ ﺎك‬ ‫آﻔﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻖ دارﻧﺪ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﯽ را ﺑﻜ ﺸﻨﺪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺎن و آﻮدآﺎن را ﺑﻨﺪﻩ ﺳﺎزﻧﺪ…« )‪(٢٥‬‬ ‫»در ﻏﺰوات ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ آﻔﺎر‪ ،‬ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت و ﺑﻪ اﺳﺎرت و‬ ‫ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﺮدن زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن‪ ،‬اﻣﺮﯼ ﻣﺒﺎح ﺑﻮد‪ ،‬چﻨﺎن آﻪ در ﺳﺎل‬ ‫ﺷﺸﻢ هﺠﺮت ]زﻣﺎﻧﯽ آﻪ هﻨ ﻮز ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ اﺳ ﻼم زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد[ ﭘ ﺲ از ﺁن آ ﻪ‬ ‫زﻳ ﺪ ﺑ ﻦ ﺣﺎرﺛ ﻪ ﺑ ﺎ ﭘﺎﻧ ﺼﺪ آ ﺲ ﻣ ﺎﻣﻮر ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﻃﺎﻳﻔ ﻪﯼ ﺟ ﺬام ﺷ ﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫هﺰار ﺷ ﺘﺮ و ﭘ ﻨﺞ ه ﺰار ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪ و ﺻ ﺪ زن و ﺑﭽ ﻪ اﺳ ﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻴﻦ ﺑﻨ ﯽ ﺟ ﺬام و ﺣ ﻀﺮت ]ﻣﺤﻤ ﺪ[ ﭘﻴﻤ ﺎن ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ ﻣﻨﻌﻘ ﺪ‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ… در ﺷﻌﺒﺎن هﻤﺎن ﺳﺎل ]ﺣﻀﺮت[ ﻋﻠﯽ ﺑﺎ ﺻﺪ ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬ ‫ﻗﺒﻴﻠ ﻪﯼ ﺑﻨ ﯽ ﺳ ﻌﺪ ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﺮد‪ ،‬چ ﻮن اﻓ ﺮاد ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻧ ﺼﺪ‬ ‫ﺷﺘﺮ و دﻩ هﺰار ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺪ‪(٢٦) «.‬‬ ‫ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم‪ ،‬هﻢچﻨ ﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﻧﮕ ﺮش اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﻣﻠ ﻞ‬ ‫ﻣﻐﻠﻮب را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤ ﺎ اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﻣ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﮔ ﺮﻳﺨﺘﻦ ﻃﺎﻳﻔ ﻪﯼ‬ ‫»ﺑﻨﯽﺳ ﻌﺪ« ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﮔﺬراﻧ ﺪن ﺕﻌﻄ ﻴﻼت ﻳ ﺎ ﻣ ﺜﻼ ﻳ ﻴﻼق و ﻗ ﺸﻼق‪ ،‬آ ﻪ‬ ‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺥ ﺸﻮﻧﺖ ﺳ ﭙﺎﻩ اﺳ ﻼم در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ه ﻢ چﻨ ﻴﻦ‬ ‫وﺣﺸﺖ اﻳﺸﺎن از اﺳﺎرت و ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫»ﺕﻨﻬ ﺎ ﻗﺒﻴﻠ ﻪﯼ ﻣﻌﺘﺒ ﺮﯼ آ ﻪ از ﻳﻬ ﻮد در ﻳﺜ ﺮب ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻨﯽﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﻮد آﻪ ﭘﺲ از واﻗﻌﻪﯼ ﺥﻨﺪق آﺎر ﺁنهﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬ ‫دﺳ ﺘﺎوﻳﺰ آ ﻪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻮد ﺁنه ﺎ از داﺥ ﻞ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎرﯼ ﻗﺮﻳ ﺸﻴﺎن آ ﻪ ﻣﺪﻳﻨ ﻪ را‬ ‫ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﺕﺪﺑﻴﺮﯼ در ﻣﻴ ﺎن‬ ‫ﺁنهﺎ ﻧﻔﺎق اﻧﺪاﺥﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎرﯼ اﺑﻮﺳ ﻔﻴﺎن ﻧﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﻌ ﺬاﻟﻚ ﭘ ﺲ‬ ‫از اﻳﻦ آﻪ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن از ﻓﺘﺢ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣ ﺎﻳﻮس ﺷ ﺪ و ﺣ ﺼﺎر را ﺕ ﺮك آ ﺮد‪،‬‬ ‫ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ آ ﺎرﯼ آ ﻪ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ آ ﻮﯼ ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ و‬ ‫ﻣﺤﺎﺻ ﺮﻩﯼ ﺁن ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣﺤﺎﺻ ﺮﻩ ‪ ٢٥‬روز ﻃ ﻮل آ ﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﻧﻴ ﺰ‬

‫‪٢٦‬‬

‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ هﻤﭽﻮن دو ﻗﺒﻴﻠﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ داراﻳ ﯽ ﺥ ﻮد را ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ و ﺳ ﺎﻟﻢ‬ ‫از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺥﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺤﻤﺪ چﻨ ﻴﻦ ﻧﻤ ﯽﺥﻮاﺳ ﺖ‪ ،‬چ ﻪ از ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫واﺳﻄﻪﯼ هﻤﺪاﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﺑﻮﺳ ﻔﻴﺎن آﻴﻨ ﻪاﯼ در دل داﺷ ﺖ و ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﺁﻧ ﺎن‬ ‫را ﺑﺎﻋﺚ ازدﻳﺎد ﺷﻮآﺖ اﺳﻼم و ﻣﺮﻋﻮب آﺮدن دﻳﮕﺮان ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫»ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ از ﺑ ﻴﻢ اﻳ ﻦ ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ]ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ ﺁن[ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻃﺎﻳﻔ ﻪﯼ اوس ﻣﺘﻮﺳ ﻞ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ هﻤ ﺎن رﻓﺘ ﺎرﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ وﺳ ﺎﻃﺖ روﺳ ﺎﯼ‬ ‫ﺥﺰرج ﺑﺎ دو ﻃﺎﻳﻔﻪﯼ دﻳﮕﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻜﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ‬ ‫ﺁنه ﺎ از ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ ﺷ ﻔﺎﻋﺖ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﻓﺮﻣ ﻮد‪» :‬ﻣ ﻦ ﻳﻜ ﯽ از‬ ‫روﺳﺎﯼ اوس را درﻳ ﻦ آ ﺎر ﺣﻜ ﻢ ﻣ ﯽآ ﻨﻢ‪ .‬هﺮچ ﻪ او ﮔﻔ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺪان ﻋﻤ ﻞ‬ ‫ﺥﻮاهﻢ آﺮد‪ «.‬ﺳﭙﺲ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ را ﺣﻜﻢ ﻗﺮار دارد‪ ،‬چﻪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧ ﺴﺖ‬ ‫]آﻪ[ ﺳﻌﺪﺑﻦ ﻣﻌﺎذ از ﺑﻨﯽﻗﺮﻳﻈﻪ دﻟﯽ ﭘﺮﺥﻮن دارد‪.‬‬ ‫»ﺳﻌﺪ هﻢ ﺣﺪس و ﻣﻴ ﻞ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ را آ ﺎﻣﻼ ﺕﺤﻘ ﻖ ﺑﺨ ﺸﻴﺪ و ﺣﻜ ﻢ‬ ‫آﺮد ]آﻪ[ ﺕﻤﺎم ﻣﺮدان ﻗﺮﻳﻈﻪ را ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﻨﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺕﻤﺎم اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫»ﺣﻜﻢ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ چﻪ ﻣﯽﺷﻮد آﺮد!؟ زﻳﺮا هﺮدو ﻃ ﺮف‬ ‫ﺑ ﻪ داورﯼ ﺳ ﻌﺪﺑﻦ ﻣﻌ ﺎذ ﮔ ﺮدن ﻧﻬ ﺎدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦه ﺎ‬ ‫ﺷﺪت ﻋﻤﻞ و ﺕﺪاﺑﻴﺮ ﻗ ﺎﻃﻊ ـ هﺮچﻨ ﺪ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺷ ﺮوط اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ـ اﻣ ﺎ‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰارﯼ دوﻟ ﺖ ]درﺳ ﺖ ﻣﺜ ﻞ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ[ ﻻزم و‬ ‫ﺿ ﺮورﯼ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در ﺑ ﺎزار ﻣﺪﻳﻨ ﻪ چﻨ ﺪﻳﻦ ﮔ ﻮدال آﻨ ﺪﻩ ﺷ ﺪ‪٧٠٠ .‬‬ ‫ﻳﻬﻮدﯼ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ و اﻣﺎن ﺥﻮاﺳﺘﻪ را ﻳﻜﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮﯼ ﮔﺮدن زدﻧﺪ‪.‬‬ ‫»ﺑﻌﻀﯽ ﻋﺪﻩﯼ اﺳﻴﺮان ﻣﻘﺘﻮل را ﺕﺎ ‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔﺮ ذآﺮ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫از ﺁن ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮﺥﻼف ﺣﻜﻤﻴ ﺖ ِ ﺳ ﻌﺪﺑﻦ ﻣﻌ ﺎذ آ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ‬ ‫ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ زن را ﻧﻴ ﺰ ﮔ ﺮدن زدﻧ ﺪ و ﺁن زن »ﺣ ﺴﻦاﻟﻔﺮﻃ ﯽ«‬ ‫ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕ ﺎ هﻨﮕ ﺎم ﻣ ﺮگ ﻧ ﺰد ﻋﺎﻳ ﺸﻪ ﻧﺸ ﺴﺘﻪ ]ﺑ ﻮد و ﺑ ﺎ او[ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ آﻪ ﻧﺎم او را ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﮔ ﺸﺎدﻩ روﻳ ﯽ و ﺥﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ‬ ‫ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ رﻓﺖ‪ .‬ﺟ ﺮﻣﺶ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻣﺤﺎﺻ ﺮﻩﯼ آ ﻮﯼ ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ‬ ‫ﺳ ﻨﮕﯽ ﭘﺮﺕ ﺎب آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻋﺎﻳ ﺸﻪ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬ﺕ ﺎآﻨﻮن زﻧ ﯽ ﺑ ﺪﻳﻦ ﺥ ﻮش‬ ‫روﻳﯽ و ﺥﻮش ﺥ ﻮﻳﯽ و ﻧﻴ ﻚﻧﻔ ﺴﯽ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪ .‬وﻗﺘ ﯽ ﺑﺮﺥﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬

‫‪٢٧‬‬

‫آ ﺸﺘﻨﮕﺎﻩ ﺑ ﺮود‪ ،‬ﺑ ﻪ او ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﻣ ﯽﺥﻮاهﻨ ﺪ ﺕ ﻮ را ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺥﻨ ﺪﻩ ﺟ ﻮاب‬ ‫داد‪ :‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ زﻧﺪﮔﯽ ارزﺷﯽ ﻧﺪارد‪(٢٧) «.‬‬ ‫»ﺷﻌﺎر »اﻧﻤ ﺎ اﻟﻤﻮﻣﻨ ﻮن اﺥ ﻮﻩ« ﻳ ﺎ »ﻻ اآ ﺮاﻩ ﻓ ﯽاﻟ ﺪﻳﻦ« اﻟﺒﺘ ﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻊ ﺁن ﻧﺒﻮد آ ﻪ ﭘﻴ ﺮوان ﻣ ﺬاهﺐ دﻳﮕ ﺮ ]ﻳﻌﻨ ﯽ اه ﻞ آﺘ ﺎب[ را ﺑ ﻪ ﺟ ﺮم‬ ‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﺳﻼم ﻳﻚ ﺟﺎ ﺳﺮ ﻧﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آﻪ در ﻣ ﻮرد ﺑﻨ ﯽ ﻗﺮﻳﻈ ﻪ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ و ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﺪن ﻣ ﺮدم اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ‪ ،‬دﺳ ﺘﻮر دادﻩ ﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ‪٩٠٠‬‬ ‫ﻧﻔﺮ از ﺟﻮاﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺑﻨﯽ ﻗﺮﻳﻈ ﻪ را ﺳ ﺮ ﺑﺮﻳﺪﻧ ﺪ و اﻣ ﻮال و داراﻳ ﯽ‬ ‫و زﻧﺎن و آﻮدآﺎن اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﻘ ﺴﻴﻢ‬ ‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﺮﯼ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺕ ﺎ در زﻣ ﻴﻦ ﮔ ﻮداله ﺎ ﺑﻜﻨﺪﻧ ﺪ‬ ‫و ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ و زﺑﻴﺮ در ﺣﻀﻮر ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﮔﺮدن ﺁنهﺎ را زدﻧ ﺪ‪ «.‬در‬ ‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺟﻨﮓهﺎ اﻋﺮاب ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺣﺘﺎ از هﻢﺥﻮاﺑﮕﯽ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﺷ ﻮهﺮدار‬ ‫]هﻢ[ ﭘﺮهﻴﺰ ﻧﻤﯽآﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ اﻟﺒﺘﻪ دﺳﺘﻮر ﻗﺮﺁن ﺑﻮد‪(٢٨) «.‬‬ ‫»… در ﺕﻌﻠﻴﻤ ﺎت ]اﺳ ﻼﻣﯽ[ ﻣﺰﺑ ﻮر ه ﻴﭻ چﻴ ﺰ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ… ﻣﺤﻤﺪ هﺮﮔﺰ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺥﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﺑﺮدﮔ ﯽ و ﺑ ﺮدﻩدارﯼ‬ ‫را اﻧﻜﺎر ﻧﻔﺮﻣﻮد و ﺣﺘﺎ ﺑﻨﺪﻩ آﺮدن اﺳﻴﺮان ﺟﻨﮕﯽ را ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻣ ﺸﺮوع‬ ‫ﻣﯽﺷﻤﺮد‪(٢٩) «.‬‬ ‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ اﻳ ﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻓﻘ ﺮ اﺳﺎﺳ ﯽ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪﺷﺎن از ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﺿﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ ]ﺿﺪ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ و‬ ‫ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ[ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ دزدﻳﺪن اﻳﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ از ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ و‬ ‫اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ و وﺿﻌﻴﺖ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﻼم ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ هﻢ هﻤﻴﻦ ﺕﺌﻮرﯼ را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد‬ ‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﭘﻴﻤﺎن و دﻳﮕﺮان ِ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﺥﺎﻟﯽ ﺑﻮدن دﺳﺘﺸﺎن از اﻳﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ـ در آﻠﻴ ﺖ اﺳ ﻼم ـ ﺑﺠ ﺰ چﻨ ﺪ ﺷ ﻌﺎر‬ ‫ﻓﻘﻴ ﺮ ﭘ ﺴﻨﺪاﻧﻪ و ﮔ ﺪا ﭘﺮوراﻧ ﻪ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻧﻤﺎﻧ ﺪن از ﻗﺎﻓﻠ ﻪﯼ‬ ‫»ﺷﻌﺎر« ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺤﺮﻳ ﻒه ﺎ در ﺕﺒﻴ ﻴﻦه ﺎﯼ »ﻧ ﻮﻳﻦ« از ﺑﺎوره ﺎﯼ‬ ‫آﻬﻨﻪﺷﺎن ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣ ﺸﺨﺺ ﺁزادﯼ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ‬ ‫»ﻃﻴﻒ دوم« ﮔﺎﻩ ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﻳﯽ هﻢ از واژﻩﯼ ﺁزادﯼ ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﻪ‬

‫‪٢٨‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺁزادﯼ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاﯼ آﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﺘﻤﺪن از ﺁن ﺑﺮداﺷ ﺖ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁزادﯼ ﮔﺮوﻩ و ﻃﻴﻒ ﺥﻮدش را در ﻧﻈﺮ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دﻳﮕ ﺮ اﮔ ﺮ ﻃﻴ ﻒ دوم ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ ﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ‬ ‫ﺁزادﯼ‪ ،‬ﻣﻠ ﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻴ ﺖ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت و واژﻩه ﺎﻳﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ را‬ ‫در ﻣﻴﺎن ﺳﺨﻦ ﭘﺮاآﻨﯽهﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ رﺑ ﻮد ِن اﻳ ﻦ‬ ‫ﮔﻮﻧ ﻪ ﺷ ﻌﺎرهﺎ از دﺳ ﺖ دﻳﮕ ﺮان اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﻋ ﻴﻦ اﻳ ﻦ آ ﻪ ه ﻢ زﻣ ﺎن‬ ‫ﻣ ﯽآﻮﺷ ﺪ ـ ﺑ ﺎ ﺁﻟ ﻮدﻩ آ ﺮدن اﻳ ﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ ﺑ ﻪ ﺕﺮﺟﻤ ﻪه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ـ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺷ ﻌﺎرهﺎ را ه ﻢ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﻨﺒﺎطه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ده ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎ در اﻧﻘ ﻼب‬ ‫ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺷﺎهﺪ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪن ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ‪ ،‬ﻣﻠﯽ و ﻋﺮﻓ ﯽ‬ ‫ﺑ ﻪ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻮدﻩاﻳ ﻢ‪ .‬در واﻗ ﻊ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ه ﻴﭻ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽاﯼ در‬ ‫راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓ ﺸﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و آﻠﻴ ﺖ ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان اﻋﻤ ﺎل‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺕﻠﻔﻴ ﻖ دو واژﻩﯼ »ﻣﻠ ﯽ‪ /‬ﻣﻴﻬﻨ ﯽ« ﺑ ﻪ‬ ‫آﻠﻴﺖ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﻳﺎ ﻃﻴﻒ دوم ﻳﻚ چﺴﺐ ِ ﻧﺎچﺴﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬ ‫ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺁزادﯼاﯼ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻣ ﺪﻋﯽاش ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در‬ ‫داﻳ ﺮﻩﯼ ﺕﻨ ﮓ ﺥ ﻮدﯼه ﺎ ﻗﺎﺑ ﻞ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﺑﯽ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ در ﭘﻬﻨ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ‬ ‫ﮔ ﺴﺘﺮدﮔﯽ آ ﺸﻮر اﻳ ﺮان ﺷ ﺎﻣﻞ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺕﻨ ﻮع در دﻳ ﻦ و‬ ‫ﺑﺎور و ﻣﺬهﺐ و ﺳﻠﻴﻘﻪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ چﻮن ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻏﻴﺮﻣﺘﻌ ﺎرف از‬ ‫دو اﺻﻞ ﻋﺪل و اﻣﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤ ﻞ ﺟ ﺪﯼ روﺣﺎﻧﻴ ﺎن ﻗ ﺸﺮﯼ روﺑ ﺮو‬ ‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ »ﻃﻴ ﻒ« ﻣ ﯽآﻮﺷ ﺪ ﺑ ﺎ ﮔﻮﺷ ﺰد آ ﺮدن ﺥﻄ ﺮ اﺳﺎﺳ ﯽ در‬ ‫آﻤ ﻴ ِﻦ اﺳ ﻼم‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴ ﺎن ﻗ ﺸﺮﯼ را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺥﻄ ﺮ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ‬ ‫وارداﺕﯽ آﻪ »ﺟﻮاﻧﺎن وﻃﻦ را از اﺳﻼم‪ ،‬زدﻩ و ﻣﻨﺰﺟ ﺮ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ« ﺁﮔ ﺎﻩ‬ ‫آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﻧﻴ ﺰ وادار آﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺠ ﺎت آﻠﻴ ﺖ اﺳ ﻼم و ﻋ ﺪم‬ ‫ﺣﺬف ﺁن از ﺑﺎور ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ را درﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‬ ‫ف ﻧﺎﻣﺮﺑﻮﻃﯽ هﻢ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺻﻮل اﺳﺎﺳ ﯽ‬ ‫آﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﮔﺎﻩ ﺣﺮ ِ‬ ‫اﺳ ﻼم و ﺕ ﺸﻴﻊ ﺑ ﺮ زﺑ ﺎن ﻣ ﯽراﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺣ ﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ و‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﻗﺒﺎل ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺳﻼم و اﺳ ﻼم ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‬ ‫دارد و ﻧﻪ ﺷﻜﯽ در اﺻﻮل دﻳﻦ و ﻣﺬهﺐ!‬

‫‪٢٩‬‬

‫ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﯽ در آﺘﺎب »اﺳ ﻼم اﻳﺮاﻧ ﯽ و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« از‬ ‫ﻗﻮل ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ… ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ‬ ‫آﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺪﻳﺸﻪ و راﻩ ﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽﺥﻮاهﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪،‬‬ ‫ه ﺸﺪار و اﻧ ﺪرز ﻣ ﯽده ﺪ آ ﻪ »اﺳ ﻼم‪ ،‬زﻣ ﻴﻦ ﺑ ﯽﺻ ﺎﺣﺒﯽ« ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ‬ ‫هﺮآﺲ دﺳﺘﺶ رﺳﻴﺪ »ﺣﻖ دارد ﻧﻘ ﺸﻪﯼ ﺥ ﻮد را در ﺁن ﻃ ﺮح ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼم آ ﻪ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﻣﻄﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ارادﻩﯼ ﺥﺪاوﻧ ﺪﯼ‬ ‫اﺳﺖ و »درك ﻓﻴﺺ ﺁزادﯼ آﻪ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﻣﻄﻠﻖ ذات اﺣﺪﻳﺖ اوﺳ ﺖ« ﺑﺎﻳ ﺪ‬ ‫در زﻣ ﺎن ﺣ ﻀﻮر از ﻓ ﺮاﻣﻴﻦ ﺣﻜ ﺎ ِم ﺑ ﻪ ﺣ ﻖ و اوﻟﻴ ﺎء ﻣﻄﻠ ﻖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﻣﺎﻣﺎن اﻃﺎﻋﺖ آﺮد و در زﻣ ﺎن ﻏﻴﺒ ﺖ ِ ﺁﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﺎر‬ ‫اﺟﺘﻤ ﺎع را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﻋ ﺎدل و ﻋ ﺪول ﻣ ﻮﻣﻨﻴﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﺻ ﻮل و‬ ‫ﻓﺮوع دﻳﻦ ﺕﺴﻠﻂ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺮد‪ .‬ارادﻩﯼ ﺥﺪاوﻧﺪ در وﺣ ﯽه ﺎ و اﻟﻬﺎﻣ ﺎﺕﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮان و ﻣﻌ ﺼﻮﻣﺎن ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ درﺁﻣ ﺪﻩ و اﺟ ﺮاﯼ ﺁن ﺑ ﻪ‬ ‫دﺳ ﺖ اوﻟ ﯽاﻻﻣ ﺮ و ﻧ ﻮاب اﻣ ﺎم ﺳ ﭙﺮدﻩ ﺷ ﺪﻩ و »اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ﺟ ﺴﺘﺠﻮ ﺟ ﺰ‬ ‫ﮔﻤﺮاهﯽ« ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪(٣٠) «.‬‬ ‫ه ﻢ چﻨ ﻴﻦ ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ در آﺘ ﺎب چﻨ ﺪ ﺟﻠ ﺪﯼ‬ ‫ﭘﺮﺕ ﻮﯼ از ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﻻﺑ ﺪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن »ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺥﺠ ﺴﺘﻪﯼ ﺕ ﺴﺎهﻞ و ﻣ ﺪارا‬ ‫ﻃﻠﺒ ﯽ ﻋ ﺎرﯼ از ﺕﻌ ﺼﺐ« ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ آﻠﻴﻤﻴ ﺎن و ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺎن‬ ‫ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬در رواﻳ ﺎت »ﻣﻐ ﻀﻮب ﻋﻠ ﻴﻬﻢ« ﺕﻄﺒﻴ ﻖ ﺑ ﺮ ﻳﻬ ﻮد ﺷ ﺪﻩ و‬ ‫»ﺿ ﺎﻟﻴﻦ« ﺑ ﺮ ﻧ ﺼﺎرﯼ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ روﺣ ﯽ و اﺥﻼﻗ ﯽ ﻳﻬ ﻮد و‬ ‫ﻧ ﺼﺎرﯼ‪ ،‬اﻳﻨ ﺎن ﻣ ﺼﺪاق واﺿ ﺢاﻧ ﺪ‪ .‬زﻳ ﺮا ﻃ ﺮز ﺕﻔﻜ ﺮ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﻳﻬ ﻮد‪،‬‬ ‫ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ از ﺣﻖ و آﻤﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻬﻮد از ﺟﻬﺖ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻧ ﮋادﯼ و ﻏ ﺮور‬ ‫دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺎن و ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن را ﻣﺎل و ﻣﻠﻚ ﺥ ﻮد ﻣ ﯽداﻧ ﺪ و چﻨ ﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘ ﺪ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ ﺥﺪا‪ ،‬ﺥﺪاﯼ ﻳﻬﻮد و دﻧﻴﺎ از ﺁن ﻳﻬﻮد و ﻣﺮدم ﺁن‪ ،‬ﺑﺮدﮔﺎن ﻳﻬ ﻮد‬ ‫و ﺳﺮاﯼ ﺟﺎوﻳﺪان ﺑﺮاﯼ ﻳﻬﻮد اﺳﺖ‪(٣١) «.‬‬ ‫و در ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ‪] » :‬ﺑﻪ[ راﺳ ﺘﯽ آﻔ ﺮ و ﺳ ﺮﭘﻴﭽﯽ ﻳﻬ ﻮد از‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻨﺸﺎء ﭘﺮاآﻨﺪﮔﯽ و ﺳﺮﮔﺮداﻧﯽ ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪(٣٢) «.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ چ ﻪ در دوراﻧ ﯽ آ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﺟ ﻮان‬ ‫ﺑ ﻮد و در ﻧﻘ ﺶ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب رﺿ ﺎ ﺷ ﺎهﯽ ]ﻣ ﺜﻼ در ﺳ ﺎل‬ ‫‪ ١٣١٨‬ﺥﻮرﺷﻴﺪﯼ[ ﺑﻪ زﻧ ﺪان ﻣ ﯽاﻓﺘ ﺎد‪ ،‬چ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺕ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ هﻨ ﻮز‬

‫‪٣٠‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺕﺠﺮﺑﻪ ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬و چ ﻪ در هﻤ ﺎن ﻣ ﺪت آﻮﺕ ﺎهﯽ‬ ‫آ ﻪ در دوران »ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﺑﻼﻣﻨ ﺎزع ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ« زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬ ‫ﻖ اﻧﺘﺨ ﺎب‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‪ ،‬ﺁزادﯼ‪،‬‬ ‫ﻋ ﺪم ﺕﻌﻬ ﺪ و ﺑ ﺎورش را ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺣ ِ‬ ‫ﺁزادﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻋ ﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬و ﻣﻔ ﺎهﻴﻤﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ را ﺑ ﺎ‬ ‫هﺰار ﺳﻨﺪ و ﻣﺪرك ﻣﺸﺨﺺ آﺘﺒﯽ و ﺷﻔﺎهﯽ‪ ،‬ﻣ ﺜﻼ »درك ﻓ ﻴﺾ ﺁزادﯼ‬ ‫آﻪ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﻣﻄﻠﻖ ذات اﺣﺪﻳﺖ اوﺳﺖ« ﺕﺎآﻴﺪ و ﺕﺎﺉﻴ ﺪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺴﻠﻤﺎ‬ ‫آﺴﯽ در اﻳﻦ ﺳﺎله ﺎ و ﺣﺘ ﺎ چﻨ ﺪ ده ﻪ ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ »اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ﺟ ﺴﺘﺠﻮ‬ ‫ﻧﻜ ﺮدن« را »ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺥﺠ ﺴﺘﻪﯼ ﺕ ﺴﺎهﻞ و ﻣ ﺪارا ﻃﻠﺒ ﯽ ﻋ ﺎرﯼ از‬ ‫ﺕﻌﺼﺐ« ارزﻳﺎﺑﯽ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺕ ﺎ اﻳﻨﺠ ﺎ ﺑﺤ ﺚ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ ﻗ ﻀﻴﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺤ ﺚ ﭘﺮاﺕﻴ ﻚ ﺁن را ه ﻢ‬ ‫ﻣ ﯽﺕ ﻮان در رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﻦ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﮕﺎ ِن ﻃﻴ ﻒ دوم در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻴ ﺰا ِن‬ ‫ﺕﻌﻬﺪﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و ﺑﻴ ﺎن‪ ،‬دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ و‬ ‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن در هﻤﺎن ﺳﺎل ‪ ٥٧‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ آﺮد‪.‬‬ ‫ﺕﻬﺮاﻧ ﯽ در آﺘ ﺎب »ﻧﮕ ﺎهﯽ از درون ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ چ ﭗ اﻳ ﺮان«‬ ‫اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع را چﻨ ﻴﻦ ﺑﻴ ﺎن ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ …» :‬ﺑﺮﻣﺒﻨ ﺎﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ دوﻟ ﺖ‬ ‫)ﻣﻮﻗﺖ( و ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب در ﻣﺮاﺳﻢ اﺣﻤﺪﺁﺑﺎد )‪ ١٤‬اﺳ ﻔﻨﺪ ‪ (١٣٥٧‬چ ﻪ‬ ‫ﺕﺎآﺘﻴﻜﯽ را ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ اﻧﺘﺨ ﺎب آﻨﻨ ﺪ… در هﻤ ﺎن ﺟﻠ ﺴﺎت )ﻣ ﺸﺘﺮك دوﻟ ﺖ‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ و ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب( ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ آﻪ ﻣﺮاﺳ ﻢ را ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻋﻼم آﺮدﻩ‪ ،‬ﺟﻠ ِﻮ ﺁن را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد »ﺑﺎزرﮔ ﺎن و‬ ‫ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ« راﻩ ﻣﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬راﻩ ﺣ ﻞ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻣﺮاﺳ ﻢ‬ ‫ﺷ ﺮآﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬آﻮﺷ ﺶ آﻨﻨ ﺪ ﺟﻠ ﺴﻪ )اﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﻼم ﻣﻮﺟﻮدﻳ ﺖ‬ ‫ﺟﺒﻬﻪﯼ دﻣﻮآﺮاﺕﻴﻚ ﻣﻠ ﯽ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد( ﻣﻨﺤ ﺮف ﻧ ﺸﺪﻩ )ﻳﻌﻨ ﯽ ﺟﺒﻬ ﻪ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧ ﺪ اﻋ ﻼم ﻣﻮﺟﻮدﻳ ﺖ آﻨ ﺪ( و ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺿ ﺪ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻳ ﺎ »ﺿ ﺪ‬ ‫ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب« ﺑﺪل ﻧﺸﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﮔﺰار آﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮاﺳ ﻢ اﺣﻤ ﺪ‬ ‫ﺁﺑ ﺎد ه ﻢ از ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ دﻋ ﻮت آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺕ ﺎ در ﻣﺮاﺳ ﻢ ﺷ ﺮآﺖ و‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ آﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺘﯽهﺎ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ ﻓﺎل ﻧﻴﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در ﺷﺐ ﭘ ﻴﺶ‬ ‫از ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺼﻤﻴﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ آﻪ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺥ ﻮد‬ ‫را ﺁﻧﻘ ﺪر ﻃ ﻮﻻﻧﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ وﻗ ﺖ ﺑﺮﮔ ﺰارﯼ ﻣﺮاﺳ ﻢ ﺑ ﻪ اﺕﻤ ﺎم ﺑﺮﺳ ﺪ و‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺥﻮﺑﯽ و ﺥﻮﺷﯽ و ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻈ ﺎهﺮ ﺿ ﺪ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ و‬

‫‪٣١‬‬

‫ﺿﺪ ﺁﺥﻮﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪] .‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ[ ﺁﻧﻘ ﺪر ﺳ ﺨﻦ را ﺑ ﻪ‬ ‫درازا آﺸﺎﻧﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ ﻏﺮوب ﺷﺪﻩ‪ ،‬هﻮا ﺕﺎرﻳﻚ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ه ﻢ ﺥ ﺴﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪﻩ و ﻋﺪﻩاﯼ ﻣﺮاﺳﻢ را ﺕﺮك آﺮدﻧﺪ‪ (٣٣) «.‬ﺑﻌﺪ هﻢ در ﻓﺮﺻ ﺖ آﻤ ﯽ‬ ‫آﻪ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﺪاﻳﺖ اﷲ ﻣﺘﻴﻦ دﻓﺘﺮﯼ ﻣ ﺘﻦ ﻣﻨ ﺸﻮر ﺟﺒﻬ ﻪﯼ دﻣﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ‬ ‫ﻣﻠ ﯽ را ﻗﺮاﺉ ﺖ آ ﺮد‪ .‬اﻣ ﺎ »دو ﻃﻴ ﻒ« آ ﻪ ﻗ ﺒﻼ اﻋ ﻼم آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را در دو ﻧﻮﺑﺖ از ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺳﺮاﺳ ﺮﯼ آ ﺸﻮر ﭘﺨ ﺶ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬ ‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﺳﺨﻨﺎن »ﺁﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ« ﺑ ﺴﻨﺪﻩ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻓ ﺮدا ﺷ ﺐ ﻣ ﺮدم‬ ‫را ﻗﺎل ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن رﺉﻴﺲ دوﻟ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ِ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‬ ‫داﺳﺘﺎن ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ دارد‪ .‬او آﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ رﺳ ﻴﺪﻧﺶ در‬ ‫دوﻟﺖ اﻣﺎم زﻣﺎ ِن ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ »رﺉﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در‬ ‫اﻳﺮان« ﺑﻮد‪ ،‬هﻨﮕ ﺎم آ ﺸﺘﺎرﯼ آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ اول از ﺳ ﺮان رژﻳ ﻢ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن‬ ‫ﺷ ﺪﻩ ﻣ ﯽآ ﺮد‪ ،‬ﻣﻴ ﺰان ﺕﻌﻬ ﺪش ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎﻧﯽ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ را چﻨ ﻴﻦ ﻧ ﺸﺎن‬ ‫ﻣﯽداد!‬ ‫»در ﺁﻏﺎز اﻧﻘﻼب ‪ ٥٧‬و در ﺟﺮﻳ ﺎن ﻣﺤﺎآﻤ ﻪ و اﻋ ﺪام ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ‬ ‫از اﻓ ﺴﺮان ارﺕ ﺶ و ﻋ ﺪﻩاﯼ از وزراﯼ رژﻳ ﻢ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ]ﻣﺜ ﻞ اﻣﻴﺮﻋﺒ ﺎس‬ ‫هﻮﻳﺪا‪ ،‬ﺥ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ ﻓ ﺮخ رو ﭘﺎرﺳ ﺎ و دﻳﮕ ﺮان[… ﺁﻗ ﺎﯼ ﻣﻬﻨ ﺪس ﻣﻬ ﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن ]ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان رﺉ ﻴﺲ آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان[ و ﺁﻗ ﺎﯼ…‬ ‫]ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺣﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ[ ﺥﻮاه ﺎن اﻋ ﺪام ﺳ ﺮﻳﻊﺕ ﺮ ﺁﻧ ﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬ ‫ﺑ ﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻣﺤﺎآﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد را »ﻧ ﻮﻋﯽ اهﻤ ﺎل و ﻣ ﺴﺎﻣﺤﻪ در‬ ‫ﺳﺮآﻮﺑﯽ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ ﺳﺎﺑﻖ« ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪(٣٤) «.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ دوران اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺑﯽﻧﻈﻴﺮ‬ ‫ﻃﻴﻒ اول ﻣﻮﺿ ﻮع ﻧﻘ ﺾ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان ﻇ ﺎهﺮا ﺑ ﻪ ﻣ ﺸﻐﻮﻟﻴﺖ‬ ‫آ ﺎرﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان و اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن داﺥ ﻞ و ﺥ ﺎرج آ ﺸﻮر ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬چﺮا آﻪ ﺁن زﻣﺎن رﺉﻴﺲ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان ـ ﺥ ﻮد ـ‬ ‫ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ آﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎنه ﺎ چﻴ ﺴﺖ و ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺒ ﺮا از ه ﺮ‬ ‫اﺕﻬﺎﻣﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺥ ﻼف ﺁن ﺛﺎﺑ ﺖ ﺷ ﻮد و ﺕﻨﻬ ﺎ در ﻳ ﻚ دادﮔ ﺎﻩ ﺻ ﺎﻟﺤﻪﯼ‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر وآ ﻼﯼ ﻣﻨ ﺼﻔﻪ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ ﻋﻠﻨ ﯽ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺎ‬ ‫ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻣﻜﺎﻧﻴ ﺴ ِﻢ آﻠﻴ ﺖ ِ دﺳ ﺘﮕﺎ ِﻩ ادارﯼ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪﻩ ﻣ ﯽﺕ ﻮان‬

‫‪٣٢‬‬

‫»ﺟﻨﺎﻳﺎت« ﺥﺎﻧﻢ دآﺘﺮ ﻓﺮخ رو ﭘﺎرﺳﺎ را ]آﻪ وزﻳﺮ ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬ ‫ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم ﺑ ﻮد[ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮد و ﻣ ﺜﻼ ﺣﻜ ﻢ اﻋ ﺪام ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑﺮﻳ ﺪ‪.‬‬ ‫آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣ ﺪﻋﯽ چﻨ ﻴﻦ »ﻋﻨ ﻮانه ﺎﯼ ﮔﺰاﻓ ﯽ« ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣ ﯽﺑﺎﻳ ﺪ در‬ ‫ﻋﻤﻞ هﻢ ﺕﻌﻬﺪ ﺥﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ و رﻋﺎﻳ ﺖ ﻋ ﺪاﻟﺖ‪،‬‬ ‫در ﺑ ﺎرﻩﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ـ دﺳ ﺖآ ﻢ در ﻳ ﻚ ادﻋ ﺎﯼ ﺥ ﺸﻚ و ﺥ ﺎﻟﯽ ـ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ هﻢ اﻳ ﻦ را ﻣ ﯽﻓﻬﻤ ﻢ آ ﻪ ﻣﻠ ﺖ ﺕﺤﺮﻳ ﻚ ﺷ ﺪﻩاﯼ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ‬ ‫چﻨ ﺪ روزﯼ اﺳ ﺖ از زﻳ ﺮ ﺕﻴ ﻎ ﻧﻈ ﺎم »وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ«ﯼ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ‬ ‫]ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ[ ره ﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ هﻤﭽ ﻮن ﻳ ﻚ اﻧ ﺴﺎن‬ ‫ﻣﺘﻤﺪن ﺑﺎ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽاش رﻓﺘ ﺎر آﻨ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﮔﻮﻳ ﺎ ﻣ ﺪﻋﻴﺎن رﻳﺎﺳ ﺖ و‬ ‫ﻋ ﻀﻮﻳﺖ در ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان ﻣ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ ﻓﻘ ﻂ آﻤ ﯽ ﺑ ﺎ‬ ‫ﻣﺮدﻣﯽ آﻪ »راﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻳﻚ دﺳﺖ چﻠﻮآﺒ ﺎب ﻣ ﯽﻓﺮوﺷ ﻨﺪ« ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ه ﺮ‬ ‫هﻮار ﻣﻼﻳﯽ ﺑﺮاﯼ »ﺟﻬﺎد« ﺑﻪ آﻮچﻪ و ﺑﺎزار ﻣﯽرﻳﺰﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻔ ﺎوت داﺷ ﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ!؟‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن چ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان رﺉ ﻴﺲ دوﻟ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ و‬ ‫چﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺉﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ هﻤﭽ ﻮن‬ ‫ﻋﻮام‪ ،‬ﻋﻮاﻣﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر آﻨﺪ و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎﻧﯽ را آﻪ ﺑﻪ رﻓﺮاﻧﺪم ﻏﻴﺮﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫و ﻣﺒﻬﻢ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ ]در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ١٢‬ﻓ ﺮوردﻳﻦ ﻣ ﺎﻩ ‪ [١٣٥٨‬راﯼ‬ ‫ﻣﻨﻔﯽ »ﻧﻪ« دادﻩاﻧﺪ »ﻳﻚ درﺻﺪﯼهﺎﯼ ﺑﯽﺣﻴﺎ« ﺥﻄﺎب آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﻓﺘ ﺎر‪،‬‬ ‫ﺕﻨﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ از درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺬهﺒﯽ او از ﻣﻮﺿﻮع دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن اﺳﺖ و ﺑﺲ!‬ ‫و ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ رﻓﺘ ﺎر آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﻳ ﻚ‬ ‫رﻓﺘ ﺎر ﺥﻠ ﻖ اﻟ ﺴﺎﻋﻪ و اﺣ ﺴﺎﺳﺎﺕﯽ ﺑ ﺮ اﺛ ﺮ دﻳ ﺪن »ﻋﻜ ﺲ اﻣ ﺎم« در ﻣ ﺎ ِﻩ‬ ‫اﺳﻼم زدﮔﯽ و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽﺷﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺳﺎلهﺎ ﻗﺒﻞ ـ دﺳﺖآ ﻢ‬ ‫ﺲ دوﻟﺖ ِ اﻣﺎ ِم زﻣ ﺎ ِن ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‬ ‫‪ ٢٥‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ آﻪ رﺉﻴ ِ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺑﺎ هﻤﻴﻦ زاوﻳﻪﯼ ورود و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدم و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬ ‫رﻓﺘ ﺎر ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﻓﺮﻳ ﺪون ﺁدﻣﻴ ﺖ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻴ ﺰان ﺕﻌﻬ ﺪ ﻣﻬ ﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻪ ﺁزادﯼ و ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺎﻳﮕﺎن او )ﺑﺎزرﮔ ﺎن( را ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺴﺖ‬ ‫وزارت ﻓﺮهﻨﮓ ﺑﻪ دآﺘﺮ ﻣﺼﺪق ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺟ ﻮاب را ﺷ ﻨﻴﺪ آ ﻪ‬

‫‪٣٣‬‬

‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻪ درد اﻳﻦ آﺎر ﻧﻤﯽﺥﻮرد و اوﻟﻴﻦ آﺎرﯼ آ ﻪ ﺑﻜﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬ ‫آﻪ چﺎدر ﺑﻪ ﺳﺮ دﺥﺘﺮﺑﭽﻪهﺎﯼ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻜﻨﺪ… چﻨﻴﻦ ﺑ ﻮد اﺳ ﺘﻨﺒﺎط دآﺘ ﺮ‬ ‫ﻣﺼﺪق آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او )ﺑﺎزرﮔﺎن( اﻋﺘﻘﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪(٣٥) .‬‬ ‫و ﻻﺑﺪ اﻳﻦ ﺷ ﺎﻳﻌﻪ ه ﻢ زﻳ ﺎد دور از ذه ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﻋﻠﯽاﺻ ﻐﺮ ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺴﺖ وزارت‬ ‫ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‬ ‫ﻣ ﯽﺷ ﻨﻮد آ ﻪ‪ :‬اﻳ ﺸﺎن ]ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ[ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩﯼ آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ!‬ ‫در واﻗﻊ دﻳﮕﺮ ﺳﻨﮕﺮ وزارت ﻓﺮهﻨﮓ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﯽ ﻣﺜ ﻞ ﻣﻬ ﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎزرﮔ ﺎن ‪ -‬از ﻧﻈ ﺮ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣ ﺼﺪق ‪ -‬وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ اﻋﻤ ﺎل ﺣﺠ ﺎب‬ ‫اﺟﺒﺎرﯼ ﺑﻮد‪ ،‬آﻤﺎ اﻳﻦ آﻪ دﻳﺪﻳﻢ وﻗﺘﯽ دو ﻃﻴﻒ ﻣﻮﺳﺲ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎ‪ ،‬ﮔﻔ ﺖوﮔﻮه ﺎ و ﻣﻮﺿ ﻊﮔﻴ ﺮﯼهﺎﺷ ﺎن‬ ‫ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ هﻤﮕ ﯽ ﺑ ﺮ اﻋﻤ ﺎل ﺣﺠ ﺎب اﺟﺒ ﺎرﯼ ﺻ ﺤﻪ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺁن ﭘ ﺎﯼ‬ ‫ﻓﺸﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﺕﻤﺎم اﻓﺘﻀﺎﺣﺎت و ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﯽ را آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺛ ﺮ‬ ‫ﺕﺎﺳﻴﺲ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ و در اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ اﺳ ﻼم‬ ‫در اﻳ ﺮان رخ دادﻩ اﺳ ﺖ ـ چ ﻪ در زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﺳ ﺮآﻮب و ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬چ ﻪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﯼ اﻋﺘﻴﺎد‪ ،‬ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻓﺤﺸﺎ و ﺑﻪ ﻗﻬﻘﺮا ﻓﺮﺳ ﺘﺎدن آ ﺸﻮر و ﻣﻠ ﺖ و چ ﻪ‬ ‫در زﻣﻴﻨ ﻪﯼ چﭙ ﺎول ﺑﻴ ﺖ اﻟﻤ ﺎل ـ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻓ ﺴﺎد ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﻗ ﺪرت ﻃﻠﺒ ﯽ‬ ‫ﺷ ﺨﺺ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﺎﻧ ﺪ او ﻧ ﺴﺒﺖ ﻣ ﯽده ﺪ و ﻧ ﻪ ﻗﺮاﺉ ﺖ‬ ‫ﺥ ﻮﻧﺮﻳﺰ ﺷ ﻴﻌﯽ از اﺳ ﻼم ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﺘﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ هﺎﺷ ﻤﯽ‬ ‫رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺥ ﺎﻟﻖ و ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁورﻧ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‬ ‫ق ﻗﺮاﺉ ﺖ ِ ﺥ ﻮﻧﺮﻳ ِﺰ ﺷ ﻴﻌﯽ از‬ ‫دﻳﻨ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺥ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻣﺨﻠ ﻮ ِ‬ ‫اﺳ ﻼم ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان و در‬ ‫دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﻔﺘﻮﺣ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ اﻋ ﺮاب ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ را‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳ ﻼم از هﻤ ﺎن دوران ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺥﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ‪ ،‬اﻣﻮﻳ ﺎن‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن… ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺻﻔﻮﯼ ﺕﺎ ﺷ ﺎهﺎن اﺳ ﻼم ﭘﻨ ﺎﻩ ﻗﺎﺟ ﺎر ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ آﺎﻣ ﻞ‬ ‫هﻤﻴﻦ دﺳﺘﻮرات دﻳﻨ ﯽ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺥ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺣ ﺬف‪ ،‬آ ﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪،‬‬

‫‪٣٤‬‬

‫چﭙﺎول‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺕﺨﻔﻴﻒ اﻧﺴﺎنهﺎﯼ ﻋﺎﻗ ﻞ و ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﻪ ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪ و‬ ‫ﻋﻮام آﺎﻻﻧﻌﺎم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫»وﻟﯽ واﻗﺪﯼ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬چﻨﺪ روز از ذﻳﻘﻌﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد آﻪ ﭘﻴﻤﺒ ﺮ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻏﺰاﯼ ]ﺟﻨﮓ[ ﺑﻨﯽﻗﺮﻳﻈﻪ رﻓﺖ و چﻮن ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻔﺖ ﺕ ﺎ در زﻣ ﻴﻦ‬ ‫ﮔ ﻮداله ﺎ ﺑﻜﻨﺪﻧ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ و زﺑﻴ ﺮ در ﺣ ﻀﻮر ﭘﻴﻤﺒ ﺮ ﮔ ﺮدن ﺁنه ﺎ‬ ‫ﻣﯽزدﻧﺪ‪(٣٦) «.‬‬ ‫در ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﺎﻣﻪﯼ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑ ﻪ ﻣﺮﺕ ﺪان »از دﻳ ﻦ ﺑﺮﮔ ﺸﺘﮕﺎن«‬ ‫ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬وﻟ ﯽ ه ﺮآﺲ ﺳﺮآ ﺸﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ او دﺳ ﺘﻮر دادﻩام آ ﻪ در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ چﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎرﯼ ﺑﺎ وﯼ ﭘﻴﻜﺎر آﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳ ﺨﺖ ﺕ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ آ ﺸﺘﺎر‬ ‫ﺑﻜ ﺸﺪ‪ .‬زﻧ ﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﺸﺎن را اﺳ ﻴﺮ ﮔﻴ ﺮد و از ه ﻴﭻ آ ﺲ ﺟ ﺰ اﺳ ﻼم‬ ‫ﻧﭙﺬﻳﺮد… ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩﯼ ﺥ ﻮﻳﺶ ﻓﺮﻣ ﺎن دادﻩام آ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﻣ ﺮا در ه ﺮ‬ ‫اﻧﺠﻤﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﻓ ﺮا ﺥﻮاﻧ ﺪن ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم‪ ،‬اذان‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬چﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اذان ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺁﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ اذان ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ‪ ،‬از اﻳ ﺸﺎن‬ ‫در ﮔﺬرﻳﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در ﺻﻮرﺕﯽ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ اذان ﺕﻦ در ﻧﺪهﻨ ﺪ… ﺁﻧﭽ ﻪ را‬ ‫آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬از اﻳ ﺸﺎن ﺑﺨﻮاهﻴ ﺪ‪ ،‬چﻨ ﺎن چ ﻪ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﯽ درﻧ ﮓ‬ ‫ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺑﺘﺎزﻳﺪ‪(٣٧) «.‬‬ ‫و اﻟﺒﺘﻪ ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم در اﻳﺮان و هﻤﻪﯼ ﭘﻬﻨﻪﯼ ﻓ ﺘﺢ ﺷ ﺪﻩ ﺕﻮﺳ ﻂ‬ ‫اﻋ ﺮاب ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﭘ ﺮ اﺳ ﺖ از هﺰاره ﺎ ه ﺰار ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕ ِﺮ‬ ‫هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن!‬ ‫ﻣﺠﺒﻮرم در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘ ﺰ را ﺑ ﺎز آ ﻨﻢ آ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل‬ ‫ﺣﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﻣﺮﺕﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ »ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﻋﻤﻴﻘ ﯽ ]ﻧ ﺴﺒﺖ[‬ ‫ﺑ ﻪ ﻣﻌ ﺎرف اﺳ ﻼﻣﯽ« )‪ (٣٨‬داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ از ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم و‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان ه ﻴﭻ چﻴ ﺰ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬او ﺕﻨﻬ ﺎ آ ﺴﯽ‬ ‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت واﺳ ﻂ و راﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ دو ﻃﻴ ﻒ‬ ‫ﻣﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﯽاﻃﻼﻋ ﯽ او از‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ ﻳﺎ ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪﺕﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺕﺤﺮﻳ ﻒ ﺕ ﺎرﻳﺦ از ﺳ ﻮﯼ او در هﻤ ﻴﻦ چﻨ ﺪ‬ ‫ﺳﻄﺮ اﻓﺎﺿﺎﺕﺶ در ﻣﻘﺪﻣﻪﯼ آﺘﺎب »دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت« دآﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ‬ ‫زرﻳﻦآﻮب ﺛﺒﺖ اﺳﺖ و ﻧﻴﺎزﯼ هﻢ ﺑ ﻪ ﺕﺎوﻳ ﻞ و ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و ﺕﺮﺟﻤ ﻪ ﻧ ﺪارد‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺕﺠﺪﻳ ﺪ چ ﺎپ آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬

‫‪٣٥‬‬

‫ﻣﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ زه ﺮ واﻗﻌﻴ ﺖه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ را ﺑﮕﻴ ﺮد‪ ،‬در اﺑﺘ ﺪاﯼ‬ ‫ه ﺮ آﺘ ﺎﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣ ﻪاﯼ ﻣ ﯽاﻓﺰاﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ه ﻢ ﭘ ﺎداش ﻣ ﺎدﯼ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎبه ﺎﯼ‬ ‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﺑﻪ ﺟﻴﺐ زدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻢ دﺳﺘﻜﺎرﯼ ﺟﺪﯼاﯼ در وﻗﺎﻳﻊ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬ ‫و ذهﻦ ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ! »ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻣ ﺸﺮوﻃﻪﯼ اﻳ ﺮا ِن« ﺷ ﺎدروان‬ ‫ت« دآﺘ ﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤ ﺴﻴﻦ زرﻳ ﻦ آ ﻮب از‬ ‫اﺣﻤﺪ آﺴﺮوﯼ و »دو ﻗﺮن ﺳ ﻜﻮ ِ‬ ‫هﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﻳﺮاﻧﻴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﻼم ﻓﻮقاﻟﻌ ﺎدﻩ ﻧﺠﻴﺒﺎﻧ ﻪ)!( و‬ ‫ﺳﭙﺎسﮔﺰاراﻧﻪ)!( ﺑﻮدﻩ و از ﻳﻚ ﻧﻮع ﺕﻮاﻓﻖ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻣﻴ ﺎن روح اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫و آﺎﻟﺒﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺣﻜﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬اﺳ ﻼم ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺮان و اﻳﺮاﻧ ﯽ در ﺣﻜ ﻢ‬ ‫ﻏﺬاﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﯽ ﺑﻮدﻩ آﻪ ﺑ ﻪ ﺣﻠ ﻖ ﮔﺮﺳ ﻨﻪاﯼ ﻓ ﺮو رود‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺁب ﮔ ﻮاراﻳﯽ‬ ‫آﻪ ﺑﻪ آﺎم ﺕﺸﻨﻪاﯼ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪(٣٩) «.‬‬ ‫ﻣﻦ در آﺘﺎب »ﭘ ﺸﺖ دروازﻩ ﺕﻬ ﺮان« اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر »ﻓ ﻮقاﻟﻌ ﺎدﻩ‬ ‫ﻧﺠﻴﺒﺎﻧﻪ و ﺳ ﭙﺎسﮔﺰاراﻧ ﻪ« اﻳ ﻦ »ﻏ ﺬاﯼ ﻣﻄﺒ ﻮع« و اﻳ ﻦ »ﺁب ﮔ ﻮارا«‬ ‫را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﺮرﺳﻴﺪﻩام‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات ﺕﺒﻴﻴﻦ ﺷ ﺪﻩﯼ ﻣﻬ ﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﻋﻤﻠﯽ و ﺥﻮﻧﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮات اﺥﻴﺮ او چﻘ ﺪر ﺑ ﺎ ﻧﻈ ﺮاﺕﺶ در دوران زﻣﺎﻣ ﺪارﯼاش و ﻗﺒ ﻞ از‬ ‫ﺁن ﺕﻔﺎوت آﺮدﻩ اﺳﺖ!‬ ‫ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن در آﺘ ﺎب »ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﺥ ﺪا« آ ﻪ در ﺳ ﺎل‬ ‫‪ ١٩٩٨/١٣٧٧‬ﻳﻌﻨﯽ چﻬﺎر ﺳﺎل ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺘﺶ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬در ﻳ ﻚ‬ ‫ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻳ ﻚ ﺻ ﺪ ﺻ ﻔﺤﻪاﯼ)!( در اﻧﺠﻤ ﻦ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳ ﻴﻦ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﻧﻤ ﺎﻳﺶ چﻬ ﺮﻩاﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺮدﻣ ﯽ و ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﻣ ﺮدم‬ ‫ﺳﺎﻻرﯼ از »اﺳﻼم ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ« ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»ه ﻢ اآﻨ ﻮن آ ﻪ ه ﺸﺘﺎد و چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل از اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺸﺮوﻃﻴﺖ‬ ‫ﺥﻮدﻣﺎن ﺑﺎ ﺁن هﻤﻪ ﺕﺎﺉﻴﺪ و ﺕﻮﺿﻴﺤﺎت ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺑﺰرﮔ ﯽ هﻤﭽ ﻮن )ﻋﻼﻣ ﻪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ( ﻧﺎﺉﻴﻨﯽ در ﺑﺎرﻩﯼ »ﺁزادﯼ و ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﺷﻮراﻳﯽ ﻣﺮدم« از‬ ‫ﻧﻈ ﺮ اﺳ ﻼم ﻣ ﯽﮔ ﺬرد و ﻓﺮﻣ ﺎن اﻟﻬ ﯽ »اﻣ ﺮهﻢ ﺷ ﻮراﯼ ﺑﻴ ﻨﻬﻢ« )ﺳ ﺮ(‬ ‫ﻟﻮﺣ ﻪﯼ ﻣﺠ ﺎﻟﺲ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ و ﻓﻌﻠ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﺴﺎﻧﯽ از‬ ‫ﻋﻠﻤ ﺎ و ﻓﻘﻬ ﺎ آ ﻪ ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ :‬ﺥ ﺪا ﺑ ﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮش دﺳ ﺘﻮر »و ﺷ ﺎورهﻢ‬ ‫ﻓﯽاﻻﻣﺮ« دادﻩ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﺁوردن ﺟﻤﻠﻪﯼ »ﻓ ﺎذا ﻋﺰﻣ ﺖ ﻓﺘﻮآ ﻞ‬

‫‪٣٦‬‬

‫ﻋﻠﯽ اﷲ« ﺑﻪ او )ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺶ( اﺟﺎزﻩ دادﻩ و ﺑﻠﻜ ﻪ ﺕﻮﺻ ﻴﻪ آ ﺮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ هﺮ ﻃﻮر ﺥﻮدش ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻣ ﯽده ﺪ و ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﻋﻤ ﻞ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩﯼ اﻳﻨﺎن و »ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺁزادﯼ و ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﻣﻠﯽ« ﻗ ﺼﺪ ﺥ ﺪا‬ ‫از ﻣ ﺸﻮرت رﺳ ﻮل اآ ﺮم ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدم‪ ،‬ﺕﺤﺒﻴ ﺐ ﻗﻠ ﻮب ﺁنه ﺎ و دﻟﮕ ﺮم‬ ‫ﺳﺎﺥﺘﻨﺸﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ و ﺕﺒﻌﻴ ﺖ از راﯼ اآﺜﺮﻳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در‬ ‫اﺻ ﻄﻼح ﭘﻮﺳ ﺖ آﻨ ﺪﻩﯼ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧ ﻪ »ﺷ ﻴﺮﻩ ﻣﺎﻟﻴ ﺪن« ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﻣ ﺮدم)!(‬ ‫هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ »رﻧﺪان ﺳﻴﺎﺳﯽ و دﻳﺎﻧﺖ« اﺳﺖ‪(٤٠) «،‬‬ ‫اﻣ ﺎ ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺥ ﻮد او ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﻞ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁﻳ ﻪﯼ ﻗ ﺮﺁن و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‬ ‫ﻧﻴﻤ ﻪﯼ ﻣ ﺘﻦ ﺑ ﻪ روﺷ ﯽ »ﻏﻴﺮﻋﻠﻤ ﯽ« ه ﻢ چﻨ ﺎن ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ‬ ‫»ﺑﺎﺻﻄﻼح ﭘﻮﺳﺖ آﻨ ﺪﻩﯼ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧ ﻪﯼ ﺷ ﻴﺮﻩ ﻣﺎﻟﻴ ﺪن ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣ ﺮدم« در‬ ‫هﻤﺎن آﺘﺎب ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»اﮔﺮ اﺳﺘﺜﻨﺎء و ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر اﻃﺎﻋﺖ از »اوﻟﻮاﻻﻣﺮ« ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل‬ ‫»اﻃﻴﻌﻮا اﷲ و اﻃﻴﻌﻮا اﻟﺮﺳﻮل« ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺷ ﺎرﻩ آ ﺮدن و اﺟ ﺎزﻩ‬ ‫داد ِن »ﻓ ﺎن ﺕﻨ ﺎزﻋﺘﻢ ﻓ ﯽ ﺷ ﯽء« و ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻮر »ﻓ ﺮدوﻩ اﻟ ﯽ اﷲ و‬ ‫اﻟﺮﺳﻮل« راﻩ را ﺑ ﺮ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ و ﻧﻴﺎﺑ ﺖ و ﺣ ﻖ ﺁﻣﺮﻳ ﺖ و‬ ‫ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻣ ﺎﻣﻮرﻳﻦ و ﻣ ﺪﻋﻴﺎن ﺑ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﻧﺨﻮاﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ‬ ‫ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ ﻧﺰدﻳﻜﯽ ﺑﺎ ﺥﺪا و رﺳﻮل و ﻳﺎ )ﻻﺑﺪ( ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﺮدم ﺑﻮدن‪،‬‬ ‫ﭘﺎﯼ »دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ« ﻳﺎ ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﺑﻨ ﺪﮔﺎن در ﻣﻴ ﺎن ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬واﻻ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪:‬‬ ‫اﮔﺮ ﺕﻨﺎزع و اﺥ ﺘﻼف ﭘ ﻴﺶ ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﻤﻜ ﻴﻦ از راﯼ ﻳ ﺎ دﺳ ﺘﻮر وﻟ ﯽاﻣﺮﺕ ﺎن‬ ‫ﺑﻨﻤﺎﻳﻴﺪ!« )‪(٤١‬‬ ‫در ﻣﻮرد اﻳ ﻦ دروغ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬از ﻗ ﻮل ﺥ ﺪا و‬ ‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذآﺮ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ‬ ‫از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼم ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺮﺁن‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮش اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺎن ﺥ ﺪا ﺑ ﺴﻨﺪﻩ ﻣ ﯽآ ﻨﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ ﻳ ﻚ‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨﯽ ـ ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩﯼ زﻣﺎﻧﯽ ـ در اﺳﺎس و ﺑﺪﻳﻬﻴﺎت‬ ‫ﻗ ﺮﺁن ه ﻢ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽﺑ ﺮد‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ ﻣ ﺪ روز و ﻏﻴﺮواﻗﻌ ﯽ از اﺳ ﻼم‬ ‫ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ اراﺉ ﻪ ﺑﺪه ﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎ را در ﺑﺨ ﺶه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ آﺘ ﺎب‬ ‫دادﻩام‪ .‬ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﯽ در ﭘﮋوهﺸﯽ در ﻣﺘﻦ ﻗﺮﺁن ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫‪٣٧‬‬

‫»در اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ و آﺘ ﺎب ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ ﺁن‪ ،‬ﻣ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﻧﻈ ﺎم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬ ‫ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ه ﻢ ﻳﻜﺒ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ هﻤﻴ ﺸﻪ‪ ،‬آ ﺎﻣﻼ‬ ‫ﻣ ﺸﺨﺺ و ﺑ ﻪ دﻗ ﺖ ﺕﻮﺿ ﻴﺢ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن واﻗﻌ ﯽ ﺑ ﺪون‬ ‫هﻴﭻ چﻮن و چﺮا و اﻣﺎ و اﮔﺮ و آﻢ و زﻳ ﺎد‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ‬ ‫ﺁن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دﻳﻦ و دوﻟﺖ و ﻣﻠ ﺖ‬ ‫ﻳﺎ اﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻘﻮﻟﻪاﯼ واﺣﺪ و ﺕﻔﻜﻴﻚ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻣ ﯽدهﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﺥ ﻮد‬ ‫ﻳﻜﯽ از ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺕﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ اﺻﻞ اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫»ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ اﺳ ﺎس در ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺮواﻳﯽ اﺻ ﻠﯽ ﺑ ﺎ‬ ‫ﺥﺪاﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ و از ﺟﺎﻧ ﺐ او ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و‬ ‫ﭘﺲ از او هﻢ اوﻟﯽ اﻻﻣﺮ ﻳﺎ ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺟﺎﯼ او را ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪(٤٢) «.‬‬ ‫اﻣ ﺎ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﭘ ﺲ از ﮔﺬﺷ ﺖ ‪ ١٦‬ﺳ ﺎل از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ در اﻳﺮان در واﻗﻊ ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟ ﺎن اﺳ ﻼم و ﻣﺒ ﺮا ﻧ ﺸﺎن داد ِن‬ ‫آﻠﻴ ﺖ اﺳ ﻼم از اﻧﺘ ﺴﺎب ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ]ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ‬ ‫اﻳﺮان[ ﺕﺎآﻴﺪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‪» :‬ﺑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ رﺳ ﺎﻟﺖ و ﻣﺎﻣﻮرﻳ ﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮان و‬ ‫ه ﺪف از ﺑﻌﺜ ﺖ ﺁﻧ ﺎن ﻳ ﺎ وﺣ ﯽ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﺕﻌﻠ ﻴﻢ ﻳ ﺎ ﺕ ﺸﺮﻳﻊ اﻣ ﻮر زﻧ ﺪﮔﯽ و‬ ‫دﻧﻴ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺸﺮ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮان ﻣ ﺬآﻮر در ﻗ ﺮﺁن ﻳ ﺎ‬ ‫ﺕ ﻮرات ﻧﻴﺎﻣ ﺪﻩاﻧ ﺪ )آ ﻪ( آﺎره ﺎﻳﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺁﺷ ﭙﺰﯼ‪ ،‬ﺕ ﺪﺑﻴﺮ ﻣﻨ ﺰل‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎرﯼ‪ ،‬آﺸﺎورزﯼ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻳﺎ »آﺸﻮرﮔ ﺸﺎﻳﯽ و آ ﺸﻮردارﯼ« و ﺑ ﻪ‬ ‫ﻃﻮر آﻠﯽ »ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ« را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻳﺎد ﺑﺪهﻨﺪ‪(٤٣) «.‬‬ ‫ﻳﺎ »ﺑﻌﻀﯽهﺎ ﺕﺼﻮر و ﺕﺒﻠﻴﻎ آﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑﻌﺜ ﺖ اﻧﺒﻴ ﺎء و ه ﺪف‬ ‫ادﻳﺎن‪ ،‬اﺻﻼح و ادارﻩﯼ درﺳﺖ ِ دﻧﻴﺎﯼ ﻣﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ … )اﻣﺎ( ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ … )ﺑﺮاﯼ( ﺷﻨﺎﺥﺖ ﺥﺪا‪ ،‬ﺥﻮاﺳ ﺖ او‬ ‫در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻣ ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺕﻮﺣﻴ ﺪ و ﻋﺒ ﺎدت و دﻳﮕ ﺮ رﺳ ﺘﺎﺥﻴﺰ و زﻧ ﺪﮔﯽ‬ ‫ﺁﺥﺮت‪(٤٤) «.‬‬ ‫ﺑﺮﺥﻼف ﻧﻈﺮات اﺥﻴﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ـ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﺰاره ﺎ ﺳ ﻨﺪ‬ ‫ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺛﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ در هﺰاره ﺎ آﺘ ﺎب و رﺳ ﺎﻟﻪ و داﻳ ﺮﻩاﻟﻤﻌ ﺎرف … ـ‬ ‫آﻠﻴﺖ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳﻼم و ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬وﻇﻴﻔ ﻪﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ و ﺷ ﻴﻌﯽﺷ ﺎن را ﻳ ﺎﻓﺘﻦ‬ ‫راه ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺑ ﺮ ﻣ ﺮدم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮﯼ دﻳﮕ ﺮ »آﺸﻮرﮔ ﺸﺎﻳﯽ و‬ ‫آﺸﻮردارﯼ و ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠ ﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ« ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﻢ‬

‫‪٣٨‬‬

‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ ﻣ ﺬهﺐ در دوراﻧ ﯽ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ و ﻗ ﺪرﺕﺶ را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ‬ ‫ﺷﺨﺼﺎ در راس هﺮم ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻗ ﺮار ﮔ ﺮﻓﺘﻦ در آﻨ ﺎر‬ ‫ﺣﺎآﻤ ﺎن وﻗ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻧﻘ ﺶ ﺳ ﻼﻃﻴﻦ ﺑ ﺪون ﺕ ﺎج و ﺕﺨ ﺖ را ﺑ ﺎزﯼ‬ ‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬و دﺳﺖ آﻢ در ﺣﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﻣ ﺸﻮرﺕﯽ‪ ،‬ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ هﻤﻴ ﺸﻪ در ﺣﻠﻘ ﻪﯼ‬ ‫رهﺒ ﺮﯼ و ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻗ ﺮار داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ؛ در ﻋ ﻴﻦ اﻳﻨﻜ ﻪ ه ﻢ زﻣ ﺎن هﻤ ﻴﻦ‬ ‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﺑﺰار ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩاﯼ ﺥﺰﻧﺪﻩ و‬ ‫ﭘﯽﮔﻴﺮ ﻣﯽﭘﺮداﺥﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺕﺌﻮرﻳﻚ هﻢ ﺑﺎ ﻏﻴﺮﻣ ﺸﺮوع اﻋ ﻼم‬ ‫آﺮدن ﺣﻜﻮﻣﺖه ﺎﯼ ﻏﻴﺮﻣ ﺬهﺒﯽ و ﻏﻴﺮدﻳﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﻏﺎﺻ ﺒﺎن ﺣ ﻖ‬ ‫ﻋﻠ ﯽ« ﻟﺰوﻣ ﺎ زﻣﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺥ ﻮدش ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬ ‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺥﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و اﻣﺎﻣﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﺁﻣﺎدﻩ و هﻤﻮار ﻣﯽآﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن از ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ اﺳﻼﻣﯽاﯼ ﺑﻮد آﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻠ ﯽ‬ ‫و اﺳﺎﺳﯽ ﺣﻔﻆ اﻋﺘﻘﺎدات اﺳﻼﻣﯽ را وﻇﻴﻔ ﻪاﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺥ ﻮدش و‬ ‫هﻤﺴﻨﺨﺎن ﺥﻮدش ﻣ ﯽﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ از اﻳ ﻦ آ ﻪ اﺳ ﻼم از‬ ‫اﺳ ﺎس از ﺣﻴﻄ ﻪﯼ ﺑ ﺎور ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان ﺣ ﺬف ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﻣﺘ ﺮوك‬ ‫)ﺕﺮك ﺷﺪﻩ( ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﺥ ﻮﺑﯽ ﻣ ﯽداﻧ ﺴﺖ آ ﻪ رﻓﺘ ﺎر‬ ‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻣﺒ ﺎرزات‬ ‫ﭘﯽﮔﻴﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر اﺳ ﻼﻣﯽ از ﺣﺎﻓﻈ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان ﭘ ﺎك‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﮕﺮاﻧﯽ از دﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﺑ ﺎ اﻋ ﺮاب ِ ﺑ ﺪوﯼ‪ ،‬و‬ ‫ﺥﻠﻔﺎﯼ راﺷﺪﻳﻦ ﺕﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ چﺸﻢ ﻣﯽدﻳﺪ آﻪ ﺣ ﺪاﻗﻞ‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻧ ﺴﻞ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را ﺟﻌ ﻞ و‬ ‫ﺕﺤﺮﻳ ﻒ آ ﺮد‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ از ه ﺮ ﺥ ﺎﻧﻮادﻩﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ دﺳ ﺖ آ ﻢ ﻳﻜ ﯽ در‬ ‫زﻧﺪانهﺎ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﯽ در ﺟﻨﮓ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻌﻠ ﻮل ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﯽ ه ﻢ از وﻃ ﻦ ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ و ﺁوارﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﻃ ﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﯼ ﺳﺮﮔﺸﺎدﻩاﯼ ﺥﻄﺎب ﺑﻪ ﺥﻤﻴﻨﯽ آﻪ ﺑﻌﺪ از ارﺳﺎل دو ﻧﺎﻣﻪﯼ ﺑﺪون‬ ‫ﭘﺎﺳ ﺦ ﻣﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺟﻨ ﮓ ]و ﻧ ﻪ‬ ‫ﺳﺮآﻮﺑﯽ ﻣﺮدم و آﺸﺘﺎر زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ[ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫»اﻳﻨ ﻚ ﺑﻌ ﺪ از ﮔﺬﺷ ﺖ ‪ ٨‬ﺳ ﺎل )از( ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ اﻓﺮاﻃﻴ ﻮن و‬ ‫اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮﯼ روﺣﺎﻧﻴﻮن )ﻳﺎ ﻃﻴﻒ اول( در اﺛﺮ ﺕﺠﺮﺑﻴ ﺎت ﺕﻠ ﺦ و ﺕ ﺸﺪﻳﺪ‬ ‫و »ﺕﺤﺮﻳﻒ اﻧﻘﻼب« و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ »چﻬﺮﻩﯼ ﺳ ﺒﻌﺎﻧﻪ و ﺟﺎهﻼﻧ ﻪاﯼ آ ﻪ‬

‫‪٣٩‬‬

‫ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم« دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ )!( رﻓﺘ ﻪ رﻓﺘ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺑﻴ ﺸﻤﺎرﯼ از آﻠﻴ ﻪﯼ‬ ‫ﻃﺒﻘ ﺎت‪ ،‬ه ﻢ از اﻧﻘ ﻼب و ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن و رهﺒ ﺮﯼ ﺁن ﺑﺮﮔ ﺸﺘﻪاﻧ ﺪ و ﺑ ﺪ‬ ‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬و هﻢ ﺑﺎ آﻤﺎل ﺕﺎﺳﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ اﻋﺘﻘﺎدﯼ اﺳ ﻼم‬ ‫و ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺳ ﺴﺖ و ﻣﺘﺰﻟ ﺰل ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ… ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ »ﻳ ﺪﺥﻠﻮن ﻓ ﯽ دﻳ ﻦاﷲ‬ ‫اﻓﻮاﺟﺎ« ﺷﺎهﺪ »ﻳﺨﺮﺟﻮن ﻣﻦ دﻳﻦاﷲ اﻓﻮاﺟﺎ« ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪(٤٥) «.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳﻜ ﯽ‬ ‫از ﺳﺮدﻣﺪاران ﻃﻴﻒ دوم ﻧﻈﺮﯼ آﺎﻣﻼ ﺁﺥ ﺮت ﮔﺮاﻳ ﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم‬ ‫و ﺕﺸﻴﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﻈﺮﯼ ﻣﺘﻀﺎد و ﻣﺘﻨ ﺎﻗﺾ ﺑ ﺎ او را‬ ‫ﺕﺎآﻴﺪ و ﺕﺒﻠﻴﻎ آﻨﺪ‪ .‬ﺕﻔﺎوت‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻗﺒ ﻞ از‬ ‫اﻳ ﻦ آ ﻪ وﺿ ﻌﻴﺖ اﻣ ﺖ ِ دﺳ ﺖ ﭘﺨ ﺖ ﺥ ﻮدش را و ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ‬ ‫»اﻣﺎم«اش را ﺑﻪ چ ﺸﻢ ﺑﺒﻴﻨ ﺪ‪» ،‬رﺥ ﺖ ﺑ ﻪ دﻳ ﺎر ﺑ ﺎﻗﯽ« آ ﺸﻴﺪ و ﻧﺒ ﻮد ﺕ ﺎ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﺪ آﻪ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﺶ در ﻣ ﻮرد »اﻣ ﺖ و اﻣﺎﻣ ﺖ« چ ﻪ ﺑﻼﻳ ﯽ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ او هﻢ اﮔ ﺮ زﻧ ﺪﻩ ﻣ ﯽﻣﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ از‬ ‫ﻣﺸﺎهﺪﻩﯼ ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻣ ﺮدم و »ﺕﺤﺮﻳ ﻒ اﻧﻘ ﻼب« در‬ ‫دﺳ ﺖ ﻃﻴ ﻒ اول‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳ ﻨﺘﯽ در ﺟﺮﮔ ﻪﯼ‬ ‫»ﻳﺨﺮﺟﻮن ﻣﻦ دﻳﻦاﷲ اﻓﻮاﺟﺎ« ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ دﻳﺮﻳﻨﺶ ﻣ ﯽﭘﺮداﺥ ﺖ‬ ‫و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻓﺮﻳ ﺪرﻳﺶ ﻧﻴﭽ ﻪ )در ﺑ ﺎب اﺻ ﺎﻟﺖ اﺑﺮﻣ ﺮد و‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺕﺮ( آﻪ »ﺷ ﺎهﻜﺎرﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺁدوﻟ ﻒ هﻴﺘﻠ ﺮ« ﺁﻓﺮﻳ ﺪ‪ ،‬آﺘ ﺎبه ﺎﻳﺶ‬ ‫را ﺟﻤﻊﺁورﯼ ﻣﯽآﺮد و ﻣﯽﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬ ‫»… ﺳﻴﺎﺳﺖ از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ دﻳﮕ ﺮ دارد‪ ،‬ﻋﻤ ﻞ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫)اﺳﻼﻣﯽ( در اﻳﻦ ﺟﺎ ادارﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﮕﻪ دارﯼ ﻣ ﺮدم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﺣ ﺴﺎس‬ ‫ﺥﻮﺷﯽ و راﺣﺘﯽ و ﺁزادﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﻓﺮدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‪،‬‬ ‫هﺪﻓﺶ ﺕﺤﻘﻖ ﺕﻤﺎم »ﺣﻘﻮق ﻓﺮدﯼ در ﺟﺎﻣﻌﻪ« ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ… ﺑﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ‬ ‫رﻧ ﺞ دادن و رﻧ ﺞ ﺑ ﺮدن ﻳ ﺎ ﺕ ﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺕﺰآﻴ ﻪ و »رام آ ﺮدن« و ﺁﻣ ﺎدﻩ‬ ‫آﺮدن ﻳﻚ »ﻣﻮﺟﻮد« اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ هﺪﻓﯽ…« )‪(٤٦‬‬ ‫اﻳﻦ ﺕﺮهﺎت از ﻗﻠﻢ هﻤﺎن ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽاﯼ ﺕﺮاوش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮ ﺣﺎج ﺳﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪» :‬ﭘﺮاﻧﺘ ﺰﯼ در اﻳﺠ ﺎد ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﺑ ﻴﻦ‬ ‫اﺳﻼم ﻋﻠﻮﯼ و اﺳﻼم ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﯼ ﺁﺥﻮﻧﺪﻳ ﺴﻢ ﺑ ﺮ اﺳ ﻼم ﺑ ﺎز‬ ‫آﺮد‪(٤٧) «.‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪ ،‬ﭘﺮاﻧﺘ ﺰ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺕﻔﻜﻴ ﻚ ِ ﺑ ﻴﻦ دو‬ ‫»ﺷﻜﻞ« ﺷﻴﻌﻪ ﺻﻔﻮﯼ و ﻋﻠﻮﯼ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺁﺥﻮﻧﺪﻳ ﺴﻢ ﺑ ﺮ اﺳ ﻼم‬ ‫ﺑﻮد و ﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻠﻄﻪ ﺁﺥﻮﻧﺪﻳﺴﻢ ]اﺳﻼم و ﺷﻴﻌﻪ[ ﺑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮان!‬ ‫ﻣ ﻦ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﻣ ﺸﺨﺺ ﺑ ﺎ ﻧﻈ ﺮ ﺣ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ آ ﺎﻣﻼ‬ ‫ت ﺟ ﺎ ِن اﺳ ﻼ ِم ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽاش ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻘﻢ‪ .‬ﻃﻴ ﻒ دوم در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺠ ﺎ ِ‬ ‫ﻣﻴ ﺪان ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﻧﺠ ﺎت ﺟ ﺎن ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ آ ﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ‬ ‫زﻳﺮ ﻳﻮغ اﻳﻦ اﻧﻮاع ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران ﻧﻔﻠﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آﻪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ ﻓﯽاﻟﻤﺜﻞ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ در‬ ‫ﺕﻌﺎرض و ﺕﻨﺎﻗﺾ ﺕﺸﻴﻊ ﻋﻠ ﻮﯼ و ﺕ ﺸﻴﻊ ﺻ ﻔﻮﯼ‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ را ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان‬ ‫ﺷﻴﻌﻪﯼ ﺥﺎﻟﺺ و واﻗﻌﯽ و دوﻣﯽ را ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﻋ ﺪول از اﺻ ﺎﻟﺖ ﺕ ﺸﻴﻊ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺳ ﺎﺥﺖ‪ ،‬ﺕﻼﺷ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ ژرﻓﺎه ﺎ ﻧﻤ ﯽرﺳ ﻴﺪ و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ؛ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻮاﻋﻆ او )ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ( ﭘ ﻴﺶ از ﺁن‬ ‫آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣ ﺪ‪ ،‬در ﺣ ﺪ ﺥ ﻮد ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺴﻮد‬ ‫ش ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺬهﺒﯽهﺎ ]ﻃﻴﻒ اول[ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ« )‪(٤٨‬‬ ‫ﺥﻴﺰ ِ‬ ‫و ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺠﺎع اﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء‪ …» :‬واﻗﻌﻴﺖ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﯽ اﻳﻦ اﺳ ﺖ‬ ‫آﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳ ﺨﻦ از ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ اﻳ ﺮان رﻓﺘ ﻪ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﯽرود )وﻟﯽ( در هﻴﭻ ﻣﻘﻄ ﻊ زﻣ ﺎﻧﯽ از اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻳﻚ )دﻳﻦ ﻳﺎ( ﻣﺬهﺐ ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ اﺻ ﻮﻻ‬ ‫اﻣﻜ ﺎن ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﺁن از ﺟﺎﻧ ﺐ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ و دﻳﻨ ﺪارﯼ ﻳ ﺎ‬ ‫ﺑﯽدﻳﻨﯽ آﺴﺎﻧﯽ از ﺁﻧ ﺎن ـ چ ﻪ دﻳ ﺮوز و چ ﻪ اﻣ ﺮوز ـ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺶ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ در ﺳﺮاﺳ ﺮ اﻳ ﻦ ‪ ١٤‬ﻗ ﺮن ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻣ ﺬهﺐ ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدم‬ ‫اﻳﺮان ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ چﻤﺎﻗﺪارﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﯽوﻗﻔ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﺰار ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﯽ و ﻏﺎرﺕﮕﺮﯼ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ ﻋ ﺮب‬ ‫و ﺕﺮك و ﺕﺎﺕﺎر و ﺕ ﺮآﻤﻦ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﯽﺁﻧﻜ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﻚ روز در‬ ‫هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻣﺪت ﻣﻔﻬﻮم واﻗﻌﯽ ﻳﻚ ﻣﺬهﺐ ﻣﻄﺮح ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ )آ ﻪ(‬ ‫‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬از ﺁﻏﺎز ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤ ﺪنه ﺎﯼ ﺑ ﺸﺮﯼ‬ ‫ﺕ ﺎ ﺁن زﻣ ﺎن ﺑ ﺮ ه ﻴﭻ آ ﺸﻮر و ﻣﻠ ﺖ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﮕﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬زﻳ ﺮا آ ﻪ‬ ‫اﺻﻮﻻ ﭘﻴﺶ از ﺁن هﻴﭻ ﺁﺉﻴﻦ دﻳﮕﺮﯼ ـ چﻪ اﺳﺎﻃﻴﺮﯼ و چﻪ ﺕﻮﺣﻴﺪﯼ ـ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ!« )‪(٤٩‬‬

‫‪٤١‬‬

‫ﺑﺮﮔ ﺮدﻳﻢ ﺑ ﻪ اﻓﺎﺿ ﺎت ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺷ ﻨﺎس و اﺳ ﻼم‬ ‫ﺷﻨﺎس ﻣﻌﺮوف ﻣﺴﻠﻤﺎن!‬ ‫اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ چ ﺮا ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪» :‬ه ﺪف ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫ﺕﺤﻘﻖ ﺕﻤﺎم ﺣﻘﻮق ﻓﺮدﯼ )ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان( ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ «.‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﻴﻢ‬ ‫ﺑ ﻪ ﻣﻔﻬ ﻮم وﻳ ﮋﻩﯼ واژﻩﯼ »ﺣﻘ ﻮق ﻓ ﺮدﯼ« ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪﻩﯼ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﻧﮕﺎهﯽ هﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع »رام آﺮدن‬ ‫اﻧﺴﺎنه ﺎ« ﻣ ﯽاﻧ ﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ در ﺕﺒﻴ ﻴﻦه ﺎﯼ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ چﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دارﻧﺪ؟!‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎدﻩ آ ﺮدن آ ﺎر و اﻣﻜ ﺎن ﻣﺮاﺟﻌ ﻪﯼ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣ ﻦ ﻣ ﺘﻦ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ را در ﭘﺎﻳ ﺎن هﻤ ﻴﻦ آﺘ ﺎب آﻠﻴ ﺸﻪ آ ﺮدﻩام‪ ،‬ﺕ ﺎ‬ ‫ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ اوﻻ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﻳ ﻚ »ﻣﻮﺟ ﻮد« ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬ ‫ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺕﻨﻬﺎ ﺟﺮﻳﺎنه ﺎﯼ ﺿ ﺪ ﺑ ﺸﺮﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺥﻮدﺷ ﺎن اﺟ ﺎزﻩ‬ ‫ﻣﯽدهﻨﺪ »اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ و ﺑﺎﻟﻎ و ﺁزاد« را ﻳﻚ »ﻣﻮﺟﻮد« ﺕﻌﺮﻳﻒ آﺮدﻩ‪،‬‬ ‫ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ او را »رام« آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در راﺑﻄ ﻪ‬ ‫ﺑﺎ اﻧﺴﺎن و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ »ﺣﻘﻮق ﻓﺮدﯼ« او در ﻗﺮن ﺑﻴ ﺴﺘﻢ و ﺑﻴ ﺴﺖ و ﻳﻜ ﻢ‪،‬‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﺕﻌﺮﻳﻒ و ﺣﺘﺎ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻣﺸﺨﺼﯽ دارد و آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺣﻘ ﻮق‬ ‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را ﺑ ﻪ رواﻟ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ »هﺪﻓ ﺸﺎن‬ ‫ﺕﺤﻘ ﻖ ﺣﻘ ﻮق ﻓ ﺮدﯼ )ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان( در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ« ﺥ ﻮد از ﻧﻈ ﺮ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﺮﮔﻪﯼ ﻣﺘﺠﺎوزﻳﻦ ﺑ ﻪ ﺣﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﺮم ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽآﻨﻢ ﭘﻴﺶ از ﺥﻮاﻧ ﺪن اداﻣ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺑﺤ ﺚ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺖ اﻳ ﻦ‬ ‫ت درﻳﺎﻓ ِ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺑﻴﻨ ﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻣﻴ ﺰان ﺕﻔ ﺎو ِ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ را ﺑﺎ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ درﻳ ﺎﺑﻴﻢ!‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ و رﻓﺘﺎر »ﻃﻴﻒ دوم«!‬ ‫اﻣ ﺎ اﮔ ﺮ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن در اواﻳ ﻞ‬ ‫اﻧﻘﻼب ‪ ٥٧‬در ﺕ ﻮهﻤﯽ ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫ﺕﺒﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ و ﻋﻠ ﯽ‬ ‫ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻗﻠﻤ ﯽ و ﻗ ﺪﻣﯽ زدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎران دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﺸﺎن از هﻤ ﺎن ﻧﻬ ﻀﺖ‬ ‫)ﻣﺬهﺒﯽ( ﺁزادﯼ اآﻨﻮن و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﺑ ﻴﺶ از دو ده ﻪ ]ﺳ ﻪ ده ﻪ[ ﺑ ﺎ‬

‫‪٤٢‬‬

‫ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﺎرﻧﺎﻣ ﻪﯼ درﺥ ﺸﺎن)!( ﻃﻴ ﻒ اول‪ ،‬ه ﻢ چﻨ ﺎن و هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺑ ﺮ‬ ‫ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﺸﺎن ـ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ هﻤﺴﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﻃﻴﻒ اول ـ ﺑﺎ »اﺻ ﺮار و‬ ‫ﺕﺎآﻴﺪ« ﭘﺎﯼ ﻣﯽﻓﺸﺎرﻧﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ آ ﻪ ﺥ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ هﻤ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺎم‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻦ اﺳﺘﺨﻮاﻧﺸﺎن از اﻳﺸﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ ﻳﻜﯽ از هﻤ ﻴﻦ اﺑ ﻮاب ِ »ﻃﻴ ﻒ دوم« در ﻳﻜ ﯽ‬ ‫از ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪهﺎﯼ ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ »اﻳ ﺮان ﻓ ﺮدا« ﺑ ﺮاﯼ دﻟ ﺪارﯼ دادن ﺑ ﻪ ﻃﻴ ﻒ‬ ‫اول ﻳﺎ ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ و ﻣﻄﻤ ﺌﻦ آﺮدﻧ ﺸﺎن از ﺕ ﺼﻮ ِر »ﺑﺎﻃ ﻞ« هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬ ‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﺎزﯼ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»ﭘ ﺲ درد ﺁنه ﺎ )ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ( درد دﻧﻴﺎﺳ ﺖ‪ ،‬درد ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪،‬‬ ‫ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺥﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻠﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ‬ ‫آ ﻪ راﻩ رﻗﺎﺑ ﺖ و ﺥ ﺼﻮﻣﺖ و ﻧﻔ ﺮت و ﺥ ﺸﻮﻧﺖ را ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ‬ ‫چﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد ﺑ ﻪ چ ﻪ دﻟﻴ ﻞ و »ﻣﺠ ﻮز ﺷ ﺮﻋﯽ« و »ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ« و اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و‬ ‫ﻋﻘﻠﯽ »ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ را آﻪ اﻳﻤﺎن ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم و اﻟﺘ ﺰام ﺑ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ« را‬ ‫ﺑﺎ »ﺻﺮاﺣﺖ و ﺕﺎآﻴﺪ« اﺑﺮاز ﻣﯽدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺕﻬﻤﺖهﺎ و ﻧﺴﺒﺖه ﺎﯼ‬ ‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﯽآﺮدﻧ ﺪ… ﭘ ﺲ ﺷ ﻤﺎ اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮاﻳﺎ ِن ﻗ ﺪرت‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن‬ ‫ﺥ ﻮدﯼ و ﻏﻴﺮﺥ ﻮدﯼ را اﺥﺘ ﺮاع آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺷ ﺎﻳﺪ »اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن‬ ‫درون ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ« را آ ﻪ ﺑ ﻪ واﻗ ﻊ »ﺁﺥ ﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻧﺠ ﺎت ﻧﻈ ﺎم« از‬ ‫اﻧﺤﻄ ﺎط و ﻓ ﺴﺎد و ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن‬ ‫ﻣﻠﯽ‪/‬ﻣﺬهﺒﯽه ﺎ ﺑﺘﺮﺳ ﺎﻧﻴﺪ … ﺁن ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ )ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮕ ﻞ و ﻣﻌ ﺎدن(‬ ‫روﯼ ﺑ ﻪ اﺕﻤ ﺎم و ﺕﺨﺮﻳ ﺐ ﻣ ﯽروﻧ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﺳ ﻼم ﺕﻤ ﺎم ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ‬ ‫ﺣ ﻀﻮر و ﻧﻔ ﻮذ و »ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ«ﯼ ﺁن در اﻳ ﺮان ﺕﻤ ﺎم‬ ‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد … اﺻ ﻞ دﻋ ﻮاﯼ ﻣ ﺎ )ﺑ ﺎ ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ( اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ‬ ‫ﻧﺤﻠ ﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺟ ﺰو اﻳ ﻦ ﻣﻠ ﺖاﻧ ﺪ و هﻤ ﻪ ﺣ ﻖ ﺣﻴ ﺎت و‬ ‫ﺑﺮﺥﻮردارﯼ از »ﺣﻘﻮق اﺳﺎﺳﯽ ﻣ ﺼﺮح در ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ« را دارﻧ ﺪ‬ ‫… )واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ( در روﻧ ﺪ اﺻ ﻼح در آ ﺸﻮر‪ ،‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ﺑ ﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﺣﺬف و ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ…« )‪(٥٠‬‬ ‫ﺕﺌﻮرﯼ ﻋﺰتاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ روﺷ ﻦ ﺕ ﺮ از ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺕﺸﺮﻳﺢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﺑﺲ آﻪ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ هﻤ ﻪﯼ ﺳ ﺮان »ﻃﻴ ﻒ دوم«‬ ‫ﻧﻪ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﻗ ﺖ ﺑ ﺎر ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﺕﻨ ﻮﻋﯽ آ ﻪ در ﺑﺎوره ﺎ‬

‫‪٤٣‬‬

‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﺁﺥ ﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻧﺠ ﺎت ﻧﻈ ﺎم« و ﺑ ﺮاﯼ از‬ ‫دﺳﺖ رﻓﺘﻦ »ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼم« در اﻳ ﺮان و ﻧﺠ ﺎت ﺟ ﺎ ِن‬ ‫ﻣﺤﺘ ﻀ ِﺮ ﻧﻈ ﺎم وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﻢ ﺣﻘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺮدم‬ ‫اﻳ ﺮان »از هﻤ ﻪﯼ ﻧﺤﻠ ﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در‬ ‫ﺳ ﺎﻳﻪﯼ »ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ‬ ‫ﻓﻘﻴ ﻪ« ﻣﺘ ﺼﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر و ﻗ ﺼﺎص و ﺕﺮوره ﺎﯼ دوﻟﺘ ﯽ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻟﻮﺣﻪﯼ ﺁن اﺳﺖ‪» .‬ﻃﻴﻒ اول« هﻢ »ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﻣﯽﺕﺮﺳﺪ‪ .‬هﻴﭻ آ ﺲ در‬ ‫ﭘﯽ ﺣﺬف و ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬ ‫ﻣﻦ در اداﻣ ﻪﯼ هﻤ ﻴﻦ ﺑﺤ ﺚ ﻧﮕ ﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ »ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪١٣٠٠‬‬ ‫ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان« ﺥ ﻮاهﻢ اﻧ ﺪاﺥﺖ و ﻣﻴ ﺰان اﻳ ﻦ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ و‬ ‫چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺪن و ﺷ ﻴﻌﻪ ﺷ ﺪن اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن را در ﺳ ﻪ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠ ﻒ‪ ،‬ﺣﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب‪ ،‬ﺕ ﺴﻠﻂ ﺷ ﺎهﺎن ﺷ ﻴﻌﻪﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ و چﮕ ﻮﻧﮕﯽ‬ ‫اﺳﺘﻤﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻨﻮﻧﯽ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان را ﺑ ﺎ ﺁوردن چﻨ ﺪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ‬ ‫ﻣﺤﻜﻢ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧ ﺸﺎن ﺥ ﻮاهﻢ داد‪ .‬ﻓﻌ ﻼ ﺑﺮﮔ ﺮدﻳﻢ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ »دﻋ ﻮاﯼ ﺑ ﻴﻦ‬ ‫ﻃﻴﻒ اول و دوم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺘﺒﺪاد و ﺁزادﯼ!«‬ ‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آﻪ‪» :‬اﻣ ﺎ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﺎ‬ ‫ﮔﺮاﻳ ﺸﺎت ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺥ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺥﻮد ﺑﺎ ﺥﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﻬ ﺎﺟﻢ و »اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮاﻳﯽ« ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ‬ ‫ﻓﺮهﻨﮓ ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁﺷ ﻨﺎﻳﯽ داﺷ ﺖ… ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻞآ ﻪ اﺻ ﻮﻻ ﻣﺒ ﺎرزﻩﯼ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ـ ﺑ ﺎ هﻤ ﻪ‬ ‫ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻨ ﻮع در ﺳ ﻠﻴﻘﻪ و ﻧﮕ ﺮش ـ ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ ﺷ ﺎﻩ »ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ وﻻﻳ ﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ او )ﺷﺎﻩ(« ﺑﻮد‪(٥١) «.‬‬ ‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﺎ »ﺥ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﻬ ﺎﺟﻢ و‬ ‫اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮاﻳﯽ« و ﺁﺷ ﻨﺎﻳﯽ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ »ﮔﻔ ﺖ و ﺷ ﻨﻮد ﺳﻴﺎﺳ ﯽ«‬ ‫ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﻳﯽ را آ ﻪ ﺕ ﺎآﻨﻮن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد‬ ‫ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ دادﻩام‪ ،‬آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در راﺳ ﺘﺎﯼ ﺷ ﻜﺎﻓﺘﻦ زﻣﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ و‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺑﺲ آﻪ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮔﻔ ﺖ و ﺷ ﻨﻮد ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ »ﺥ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﻬ ﺎﺟﻢ و اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮاﻳﯽ« را ه ﻢ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪﯼ ﺷﺮﻋﯽ و دﻳﻨﯽﺷﺎن ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬هﻤﺴﻮﻳﯽ و هﻤﺮاه ﯽ‬

‫‪٤٤‬‬

‫اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ﻣﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺎ ﻃﻴ ﻒ اول در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫ﺳﺮآﻮﺑﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﮔﻮاﻩ دﻗﻴﻘﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ادﻋﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺲ ﺣﻜﻮﻣ ِ‬ ‫اﻣﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزات ﭘ ﯽﮔﻴ ِﺮ دو ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ﻣﻮﺳ ِ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ »ﺑﺎ وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ« ﺣ ﺴﻴﻦ رزﻣﺠ ﻮ در آﺘ ﺎب »ﭘﻮﺳ ﺘﻴﻦ‬ ‫واروﻧﻪ« ﺑﺮاﯼ ﺕﺒﺮﺉﻪ آ ﺮدن ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎواك ـ ﻳ ﺎ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ ﺳ ﺎواك ﺑ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزات اﺳ ﻼﻣﯽ او ـ ﭘ ﺲ از ﺷ ﺮح و ﺑ ﺴﻂه ﺎﻳﯽ‬ ‫دﻟﺴﻮز ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»اﺻ ﻞ ﻗ ﻀﻴﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺁن زﻣ ﺎن آ ﻪ دآﺘ ﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬ ‫هﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎﯼ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﯼ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽﻣ ﺎن ﻧﻈﻴ ﺮ ﺷ ﻬﻴﺪ‬ ‫دآﺘﺮ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و ﺷ ﻬﻴﺪ ﺑ ﺎهﻨﺮ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن آﺘ ﺎبه ﺎﯼ درﺳ ﯽ وزارت‬ ‫ﺁﻣ ﻮزش و ﭘ ﺮورش هﻤﻜ ﺎرﯼ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺕ ﺎﻟﻴﻒ آﺘ ﺎب درﺳ ﯽ در‬ ‫زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﺕﻌﻠﻴﻤ ﺎت دﻳﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺪارس آ ﺸﻮر ﻣ ﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬او‬ ‫)ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ( ه ﻢ در وزارت ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮاهﻢ آ ﺮدن ﻃﺮﺣ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﺑﺎﺳﻮاد آﺮدن ﺑﺰرگﺳ ﺎﻻن و ﻃ ﺮح دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﻠ ﺴﻔﻪﯼ ﺁﻣ ﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش اﻧﻘﻼب ﺁﻣﻮزﺷﯽ اﻳﺮان ـ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻨﺖهﺎﯼ داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ اﻳ ﺮان‬ ‫ﮔﺬﺷ ﺘﻪ )ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ ﺥ ﻴﺶ!( در ﺕﻤ ﺪن درﺥ ﺸﺎن اﺳ ﻼﻣﯽ ﺕﻬﻴ ﻪ آ ﺮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪(٥٢) «.‬‬ ‫و اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻠﻤ ﺎء »ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬ ‫آﺘﺎبهﺎﯼ درﺳﯽ وزارت ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش هﻤﻜﺎرﯼ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺎﻟﻴﻒ‬ ‫آﺘﺎب درﺳﯽ در زﻣﻴﻨﻪﯼ ﻓﺮهﻨﮓ و ﻓﺮاهﻢ آﺮدن ﻃﺮﺣﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎﺳ ﻮاد‬ ‫آﺮدن ﺑﯽﺳﻮادان و ﻃﺮح دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻨﺖهﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎهﯽ اﻳ ﺮان‬ ‫ﮔﺬﺷ ﺘﻪ« ﻣ ﺸﻐﻮل ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬چ ﺮا هﻤ ﺎن او ِل ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ رﺳﻴﺪﻧ ﺸﺎن‪،‬‬ ‫رﺉﻴﺴ ﺸﺎن ﺥ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ ﻓ ﺮخ رو ﭘﺎرﺳ ﺎ را آ ﻪ وزﻳ ﺮ هﻤ ﺎن وزارت‬ ‫ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش و در واﻗﻊ رﺉﻴﺲ ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ هﻤﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬ ‫ﺑ ﻪ ﺕﻴ ﻎ ﺕﻴﺰﺷ ﺎن اﻋ ﺪام آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺥ ﻮد اﻳ ﻦ ﻋﻠﻤ ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤﻜ ﺎران و‬ ‫ﺕﺤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴ ِﻦ ﺥﺎﻧﻢ دآﺘﺮ ﻓ ﺮخ رو ﭘﺎرﺳ ﺎ ﺟ ﺎن ﺑ ﺪر ﺑ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮ آﺮﺳ ﯽ‬ ‫زﻋﺎﻣﺖ ﭘﺴﺖهﺎﯼ آﻠﻴﺪﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺕﻜﻴﻪ زدﻩاﻧﺪ؟!‬ ‫ﺣﺴﻴﻦ رزﻣﺠ ﻮ در اداﻣ ﻪﯼ »اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼه ﺎ« در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﺦ‬ ‫ﻣﺮﺕﻀﯽ ﻣﻄﻬ ﺮﯼ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ …» :‬ﭘ ﺲ ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﺥ ﺪاﯼ ﻧﺨﻮاﺳ ﺘﻪ‬

‫‪٤٥‬‬

‫ﺷﺨ ﺼﻴﺖه ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ )اﯼ( ﻧﻈﻴ ﺮ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺕﻘ ﯽ ﻓﻠ ﺴﻔﯽ و ﻣﺮﺣ ﻮم ﺷ ﻬﻴﺪ‬ ‫ﻣﻄﻬ ﺮﯼ را آ ﻪ در ﺁن زﻣ ﺎن ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎﯼ رادﻳ ﻮﻳﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ و ﻳ ﺎ در‬ ‫ﻣﺠﻼﺕﯽ ﻧﻈﻴﺮ زنروز ﻣﻘ ﺎﻻت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣ ﯽﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻗﻴ ﺎس ﺑﺎﻳ ﺪ‬ ‫هﻤﻜﺎر »ﺳﯽ‪ ،‬ﺁﯼ‪ ،‬ا« ﺑﺎﺷﻨﺪ… )ﻳﺎ( ﺁزادﯼ چﺎپ آﺘﺎبهﺎ و ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ‬ ‫دآﺘ ﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪﯼ واﺑ ﺴﺘﮕﯽ او ﺑ ﻪ ﺳ ﺎواك و هﻤﻜ ﺎرﯼاش ﺑ ﺎ‬ ‫رژﻳﻢ )ﺷﺎﻩ( ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ… ﭘﺲ ﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﺎس ﻧﺸﺮ ﻣﻘﺎﻻت ارزﻧﺪﻩﯼ ﺷ ﻬﻴﺪ‬ ‫)ﻣﺮﺕﻀﯽ( ﻣﻄﻬﺮﯼ را هﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان »درﺑ ﺎرﻩﯼ ﻣ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﺣﺠ ﺎب«‬ ‫در آﺜﻴﻒﺕ ﺮﻳﻦ ﻣﺠﻠ ﻪ ﻳ ﺎ رﻧﮕ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺁن روزﮔ ﺎر ﻳﻌﻨ ﯽ »زن روز«‬ ‫چ ﺎپ و ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬اﻟﻌﻴ ﺎذ ﺑ ﺎﷲ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺣ ﺴﺎب ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﺬاﺷ ﺖ آ ﻪ ﺁن‬ ‫ﺷ ﻬﻴﺪ ﻓﺮزاﻧ ﻪ ﻧﻴ ﺰ هﻤﺒ ﺴﺘﻪﯼ رژﻳ ﻢ و هﻤﻜ ﺎر ﺑ ﺎ ﺳ ﺎواك ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ؟!«‬ ‫)‪(٥٣‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳ ﺨﺘﯽ ﻣ ﺪﻋﯽ ﺣ ﺴﻴﻦ رزﻣﺠ ﻮ ﻗ ﻀﺎوت ﻧﻤ ﯽآ ﻨﻢ و‬ ‫اﻋﻼم ه ﻢ ﻧﻤ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎرﯼ از اﻳ ﻦ دو ﺟﻤﺎﻋ ﺖ )ﻃﻴ ﻒ اول و دوم(‬ ‫دﻋﺎﮔﻮﻳﺎن ﺷﺎﻩ ﺷﻴﻌﻪ »ﺷﺎهﺎ ﺳﭙﺎس ﮔﻮﻳﺎن« و ﺕﻮاﺑﻴﻦ زﻧﺪانه ﺎﯼ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ‬ ‫دوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورم آﻪ اﻳﺸﺎن هﺮچ ﻪ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺴﻠﻤﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬ ‫ﺑﺎ »وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ ﺷﺎﻩ« ﺑﻪ ﻗﻮل ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺕﻬﺮاﻧﯽ در آﺘﺎب »ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ‬ ‫چﭗ اﻳﺮان در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزا ِ‬ ‫ت ﺿ ﺪ »وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷﺎهﻨ ﺸﺎهﯽ«‬ ‫آﺴﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻣ ﻦ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻋ ﺪم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ اﻧﺠﻤ ﻦه ﺎ‬ ‫)اﻧﺠﻤﻦهﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺥ ﺎرج از آ ﺸﻮر( از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ آ ﻪ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣ ﺴﺠﺪ ه ﺎﻣﺒﻮرگ در ﺁﻟﻤ ﺎن را ﺑﺮﻋﻬ ﺪﻩ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻮﻻ ﻣﺎﻧﻊ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﯽ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ‬ ‫آﻪ ﭘﺎرﺳﺎ ﻧﮋاد در اﻳﺮان دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﻗﺼﺪ ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ و‬ ‫اﻧﺠ ﺎم اﻋﺘ ﺼﺎب ﻏ ﺬا را ﺑ ﻪ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ )اﻳ ﺮان( در‬ ‫ﺳﺮاﺳ ﺮ اروﭘ ﺎ ﺑﺮﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺖ‪ ،‬چﻨ ﺪﻳﻦ ﺑ ﺎر در ه ﺎﻣﺒﻮرگ ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻣ ﺴﺠﺪ ﻣﺤ ﻞ را ﺑ ﺮاﯼ اﻋﺘ ﺼﺎب ﻏ ﺬا در اﺥﺘﻴ ﺎر‬ ‫داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﮕ ﺬارد آ ﻪ او ﺑ ﺎ ﺻ ﺮاﺣﺖ رد آ ﺮد و اﻋ ﻼم آ ﺮد‪ :‬ﻣ ﺎ در‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺥﺎﻟﺖ ﻧﻤﯽآﻨﻴﻢ‪(٥٤) «.‬‬

‫‪٤٦‬‬

‫و ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ »ﭘ ﯽﮔﻴ ﺮ ﺕ ﺮﻳﻦ ﻣﺒ ﺎرز ﺿ ﺪ‬ ‫وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ« ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزات‬ ‫رهﺒﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﺎ »وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ« در آﺘ ﺎب آ ﺸﻒ اﻻﺳ ﺮارش‬ ‫ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬اﮔ ﺮ ﻓﻘﻬ ﺎ و ﻣﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ ﮔ ﺎهﯽ ﺑ ﺎ ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻠﻄﺎﻧﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ‬ ‫آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺁنهﺎ ﺑﺎ هﻤ ﺎن ﺷ ﺨﺺ ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬از ﺑ ﺎب ﺁﻧﻜ ﻪ ﺑ ﻮدن او را‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻼح آﺸﻮر ﺕ ﺸﺨﻴﺺ دادﻧ ﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧ ﻪ ﺑ ﺎ اﺻ ﻞ اﺳ ﺎس ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬ ‫ﺕ ﺎآﻨﻮن از اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻟﻔﺘﯽ اﺑ ﺮاز ﻧ ﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻋﻠﻤ ﺎﯼ‬ ‫ﺑﺰرگ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻘﺎم در ﺕﺸﻜﻴﻼت ﻣﻤﻠﻜﺘﯽ ﺑﺎ ﺳ ﻼﻃﻴﻦ هﻤﺮاه ﯽ آﺮدﻧ ﺪ…‬ ‫هﺮﻗﺪر هﻢ دوﻟﺖ ﻳﺎ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺑﺎ ﺁنهﺎ ﺑﺪﺳ ﻠﻮآﯽ آﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺁنه ﺎ ﻓ ﺸﺎر‬ ‫ﺁوردﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎز ﺑ ﺎ اﺻ ﻞ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪ ،‬ﻣﺨ ﺎﻟﻔﺘﯽ از ﺁنه ﺎ ﺑ ﺮوز‬ ‫ﻧﻜﺮدﻩ و ﺕﻮارﻳﺦ هﻤﻪ در دﺳ ﺖ اﺳ ﺖ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻣﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ از‬ ‫ﺳﻼﻃﻴﻦ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺕﻮارﻳﺦ ﻣﺬآﻮر اﺳﺖ‪(٥٥) «.‬‬ ‫اﻳﻦ از ﻣﺒﺎرزات ﭘﯽﮔﻴ ِﺮ دو ﻃﻴ ﻒ ﻣﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ‪،‬‬ ‫ﺑ ﺎ وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ! واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ در‬ ‫دوران ﺷ ﺎﻩ ﻣﺒ ﺎرزﻩاﯼ ه ﻢ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم ﺑﺎورﺷ ﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ ﺷﺎﻩ‪ ،‬آﻪ دﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘ ﺸﺎن ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫ﻏﻴﺮدﻳﻨﯽ ﺷﺎﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺕﻼش ﭘﯽﮔﻴﺮﺷﺎن ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺥﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫ﻗﺪرت‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮﯼ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺷ ﺎﻩ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﻧﺎﻣ ﺸﺮوع ﻣ ﯽﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ در ﺑﺎورﺷ ﺎن‪ ،‬ه ﺮ ﺣ ﺎآﻤﯽ ﺑﺠ ﺰ رهﺒ ﺮﯼ‬ ‫ﺷ ﻴﻌﻪ »ﻏﺎﺻ ﺐ ﺣ ﻖ ﻋﻠ ﯽ« ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎور ه ﻢ از ﺁن ﺟ ﺎ‬ ‫ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﻴﻌﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻋﻠ ﯽ را ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺥﻼﻓ ﺖ و‬ ‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ و ﺥﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ ـ ﻳﻌﻨ ﯽ اﺑ ﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤ ﺮ و‬ ‫ﻋﺜﻤ ﺎن ـ را ه ﻢ هﻤﮕ ﯽ ﻏﺎﺻ ﺒﺎن ﺣ ﻖ اﻳ ﻦ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ »واﻗﻌ ﯽ« ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ‬ ‫ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻣﯽآﻨﺪ‪ .‬در ﺕﻔﺴﻴﺮ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼ هﻢ هﻤﻪﯼ ﺣﺎآﻤ ﺎن ﻏﻴﺮﻣ ﺬهﺒﯽ آ ﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻼم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻋﻤﺎﻣ ﻪ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ را‬ ‫داﺷ ﺘﻪ »ﻇﻠﻤ ﻪ« ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺮهﻤﻴﻦ اﺳ ﺎس از ﻧﻈ ﺮ اﻳ ﺸﺎن‪،‬‬ ‫آ ﺴﺎﻧﯽ ه ﻢ آ ﻪ در ادارات دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ آ ﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻮﺳ ﺎزﯼ‬ ‫آﺸﻮر و ﻳﺎ ﮔﺬران زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬هﻤﮕﯽ »ﻋﻤﻠﻪﯼ ﻇﻠ ﻢ و‬ ‫ﻇﻠﻤﻪ« ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻩاﻧﺪ!‬

‫‪٤٧‬‬

‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﯽﺕﻮان در ﭘﻴﺮاﻣﻮنﻣﺎن از آﺴﺎﻧﯽ ﻳ ﺎد آ ﺮد آ ﻪ‬ ‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ آﺎرﻣﻨ ﺪ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤ ﻴﻦ »اآ ﺮاﻩ« و اﻳ ﻦ‬ ‫دﺳ ﺘﻮر دﻳﻨ ﯽ‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق ﻣﺎهﺎﻧ ﻪﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ ﻣﻼﻳ ﯽ ﻣ ﯽدادﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ از‬ ‫آﺎرﻣﺰدﺷ ﺎن »رد ﻣﻈ ﺎﻟﻢ« آ ﺮدﻩ‪ ،‬درﺻ ﺪﯼ از ﺁن را ﺑ ﺮاﯼ ﺥ ﻮدش‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪﻩﯼ ﺁن را »ﻃﻴ ﺐ و ﻃ ﺎهﺮ« در اﺥﺘﻴ ﺎر اﻳ ﺸﺎن ﻗ ﺮار‬ ‫دهﺪ‪ ،‬ﺕﺎ اﻳﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺪون ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻧﻴﻢ ﺳﻮز« در‬ ‫ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑ ﺎ ﺥﻴ ﺎل راﺣ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣ ﺼﺮف ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﺣ ﻼل ﺷ ﺪﻩﯼ‬ ‫آﺎرﻣﺰدﺷﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ!‬ ‫ﺥﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮﻓﻄﺮوس در دو ﺟﻠ ﺪ آﺘ ﺎب »ﻣﻘﺪﻣ ﻪاﯼ ﺑ ﺮ‬ ‫اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺳﯽ« ﺑﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ اﺳ ﻨﺎد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻣ ﺴﺘﻨﺪ و ﺟﺎﻟ ﺐ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬ ‫اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ آ ﻪ ﺥﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ ﻏﺎﺻ ﺐ ﺣ ﻖ ﻋﻠ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺥ ﻂ‬ ‫ﺑﻄ ﻼن ﻣ ﯽآ ﺸﺪ و ﺑ ﺎ ﻧ ﺸﺎن دادن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ رﺳ ﻴﺪن ﻋﻠ ﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ او‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻣ ﺸﻮرﺕﯽ ﻋﻠ ﯽ‪ ،‬در ﺕﻤ ﺎم دوران ‪٢٥‬‬ ‫ﺳ ﺎل ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺥﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ هﻤ ﺮاﻩ‪ ،‬هﻤﻜ ﺎر و‬ ‫ﻣﺸﺎور اﻳﺸﺎن در ﻣﻮﺿﻊ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ‬ ‫آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﻣ ﺼﺮ و دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦه ﺎﯼ ﻣﻔﺘﻮﺣ ﻪ ﺑ ﺮ ﻋﺜﻤ ﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﮔﻤ ﺎردن اﻗ ﻮاﻣﺶ در ﭘ ﺴﺖه ﺎﯼ آﻠﻴ ﺪﯼ ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ و ﻓ ﺴﺎد او و واﻟﻴ ﺎﻧﺶ‬ ‫ﻣﯽﺷ ﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ دو ﭘ ﺴﺮش را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﺑﺎدﻳﮕ ﺎرد« ﺑ ﺮ د ِر ﺥﺎﻧ ﻪﯼ‬ ‫ﻋﺜﻤﺎن ﻣﯽﮔﻤﺎرد و ﭘﺲ از آﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻋﺜﻤﺎن هﻢ ـ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣ ﺮدم ـ ه ﺮ‬ ‫دو ﭘﺴﺮش )ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ( را ﻣ ﻮرد ﻣﻮاﺥ ﺬﻩﯼ ﺷ ﺪﻳﺪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽده ﺪ و‬ ‫اﻳﺸﺎن را آﺘﻚ ﻣﯽزﻧﺪ‪.‬‬ ‫»اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻦ و اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻴﻦ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع از ﻋﺜﻤ ﺎن ﺑ ﺎ‬ ‫ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ ﺷﻮرﺷ ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺘﯽ ﺟﻨﮕﻴﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺟ ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻋﺜﻤ ﺎن از ﺁﻧ ﺎن‬ ‫ﺥﻮاهﺶ آﺮد ﺕﺎ دﺳﺖ از ﺟﻨﮓ ﺑﺮدارﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻦ و اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻴﻦ‬ ‫»هﻤﭽﻨﺎن ﺟﻨﮓ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ ﻋﺜﻤﺎن ﻓﺪاآﺎرﯼ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪«.‬‬ ‫»وﻗﺘ ﯽ ﻋﺜﻤ ﺎن آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻦ و اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻴﻦ داﺥ ﻞ‬ ‫ﺥﺎﻧ ﻪﯼ او ﺷ ﺪﻧﺪ و »ﻋﺜﻤ ﺎن را دﻳﺪﻧ ﺪ آ ﻪ ﺟ ﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ‬ ‫ﺑﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬چﻮن ﺥﺒﺮ ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ و‬ ‫ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺥﺎﻧﻪﯼ ﻋﺜﻤ ﺎن رﻓ ﺖ و ﺁﺷ ﻔﺘﻪ و ﻏﻤ ﻴﻦ ﺑ ﻪ اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻦ و اﻣ ﺎم‬

‫‪٤٨‬‬

‫ﺣ ﺴﻴﻦ ﻓﺮﻳ ﺎد آ ﺮد‪» :‬چﻄ ﻮر ﺷ ﻤﺎ دم در ﺥﺎﻧ ﻪ ﺑﻮدﻳ ﺪ و اﻣﻴ ﺮ ﻣﻮﻣﻨ ﺎن‬ ‫)ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺜﻤﺎن( آﺸﺘﻪ ﺷﺪ؟« ﭘ ﺲ ﺳ ﻴﻠﯽ ﻣﺤﻜﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻦ‬ ‫ﻧﻮاﺥﺖ و ﻣ ﺸﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪﯼ اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻴﻦ آﻮﺑﻴ ﺪ‪ .‬در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ‬ ‫ﺷﻮرﺷ ﯽ‪ ،‬اﻣ ﺎم ﺣ ﺴﻴﻦ ﻣﺠ ﺮوح ﺷ ﺪ و ﺳ ﺮ ﻗﻨﺒ ﺮ )ﻏ ﻼم ﻋﻠ ﯽ( ﻧﻴ ﺰ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ« )‪(٥٦‬‬ ‫»از اﻳ ﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ آ ﻪ در ﻧﻬ ﺞ اﻟﺒﻼﻏ ﻪ و دﻳﮕ ﺮ ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳ ﺪ آ ﻪ در ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم ـ ﺑ ﺮﺥﻼف ﺕ ﺼﻮر‬ ‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺕﻨ ﺪرو ـ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺣ ﻀﺮت اﻣﻴ ﺮ ﺑ ﺎ اﺑ ﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻤ ﺮ و ﻋﺜﻤ ﺎن ﺕ ﺎ‬ ‫ﺣﺪﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻮد و چﻨﺎﻧﻜ ﻪ ﻣ ﺪارك ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒ ﺎ ﺳ ﻪ‬ ‫ﺥﻠﻴﻔﻪﯼ ﻧﺨﺴﺖ در ﻣﻌﻀﻼت اﻣﻮر ﺑ ﺎ ﻋﻠ ﯽ )ع( ﻣ ﺸﻮرت ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و‬ ‫ﺕﻌﺎﻟﻴﻢ و راهﻨﻤﺎﻳﯽهﺎﯼ ﺁن ﻣﺮد ﺥﻴﺮﺥ ﻮاﻩ را ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻣ ﯽﺑ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دوﺳ ﺘﯽ‬ ‫ﺣ ﻀﺮت ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﺎ ﻋﻤ ﺮ ﺑ ﻪ ﺣ ﺪﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻋﻤ ﺮ دﺥﺘ ﺮ دوازدﻩ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﻴ ﺮ را ﺑ ﻪ زﻧ ﯽ ﺥﻮاﺳ ﺖ و ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ درﺥﻮاﺳ ﺖ ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪(٥٧) «.‬‬ ‫»ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ« ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫ﺷﻴﻌﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ ﺥ ﻮﻧﺮﻳﺰ اﺳ ﻼم ـ ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان آ ﻪ‬ ‫در هﻤ ﻪﯼ ﭘﻬﻨ ﻪﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ ﺕ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ ﺕﻮﺳ ﻂ اﻋ ﺮاب ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ـ‬ ‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪاﯼ از ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣ ﺮدم ﺳ ﺎﻻر‪ ،‬ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬ ‫و در راﺳ ﺘﺎﯼ ﺑﻬﺒ ﻮد زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن )دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﭘ ﻴﺶآ ﺶ( ﻧ ﺸﺎن‬ ‫ﺑﺪه ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ ﻳ ﺎ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دﻣﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ‬ ‫اﺳ ﻼﻣﯽ ﻳ ﺎ ﺕ ﺸﻴﻊ ﻋﻠ ﻮﯼ ﻳ ﺎ اﺳ ﻼم ﻧ ﺎب ﻣﺤﻤ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﺪﻳﻨ ﻪﯼ‬ ‫ﻓﺎﺿﻠﻪﺷﺎن ﻧﻘﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺁرزوهﺎ و ﺕﺨﻴﻼت ﺥﻮدﺷﺎن اﺳﺖ آ ﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ و دﻳﮕﺮان ﻧﺴﺒﺖ دادﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋ ﺪم‬ ‫وﺟﻮد ﻳﻚ دوﻟ ﺖ ﻣﺮدﻣ ﯽ‪ ،‬اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺥ ﺸﻮﻧﺖ ﻃﻠ ﺐ و ﻧ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬ ‫در ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ و ﺷ ﻴﻌﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺑ ﻪ اﺳ ﻄﻮرﻩ ﺳ ﺎزﯼ‬ ‫ﭘﺮداﺥﺘﻪ ﺑﻪ ﺕﺌﻮرﯼ ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻮﻋﻮد ﺁوﻳﺨﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻄﻮرﻩاﯼ ﻋﻠ ﯽ ه ﻢ ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺳﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‪.‬‬ ‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺎآﻢ اﺳ ﻼﻣﯽ )ﻋﻠ ﯽ( ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ و‬

‫‪٤٩‬‬

‫ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮﺥﻮرد آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺕﺎرﻳﺨﯽ و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ‬ ‫آ ﻪ »ﻓ ﻀﻮﻟﯽ« ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن ﺑ ﯽ ﻧﻈ ﺮ را درز ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ »اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و‬ ‫ﺟ ﺴﺘﺠﻮ« در ﺕ ﺎرﻳﺦ را »ﮔﻤﺮاه ﯽ« ﺕﻌﺒﻴ ﺮ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮان هﻢ اﺕﻬﺎﻣﺎﺕﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺮﺕﺪ و آﺎﻓﺮ و ﻣﺸﺮك و ﻳﺎﻏﯽ و ﺑﺎﻏﯽ‬ ‫و ﻣﻔﺴﺪ ﻓﯽاﻻرض … زدﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻳ ﻚ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻣﺒ ﺎرزات هﻤﺎهﻨ ﮓ و »ﻧ ﺴﺒﺘﺎ‬ ‫ﻣ ﺸﺎﺑﻪ« هﻤ ﻪﯼ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن در دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫داﺳ ﺘﺎ ِن آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب ه ﻢ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﻦ در اداﻣ ﻪﯼ‬ ‫هﻤﻴﻦ آﺘﺎب‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ ﺑﻪ »ﻣﺒ ﺎرزات ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﻣ ﺸﺎﺑﻪ هﻤ ﻪﯼ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ« در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ داﺳﺘﺎن »آﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب رﺿ ﺎ ﺷ ﺎهﯽ« ﻣ ﯽاﻧ ﺪازم‪،‬‬ ‫ﺕﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آﻪ رﻓﺘﺎر هﻤﮕﻮن هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﺕﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﺥﺎﺳ ﺘﮕﺎﻩ و رﻳ ﺸﻪﯼ ﻧﻈﺮﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ ﺕ ﺸﺎﺑﻬﯽ دارد‪ .‬ﻓﻌ ﻼ‬ ‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺒﺎرزات ﻃﻴﻒ دوم و دﻋﻮاﯼ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺒﺪاد و ﺁزادﯼ!‬ ‫واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ چﻨ ﺪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪﯼ‬ ‫ح ﻣﺤﻜﻮم )ﻃﻴﻒ دوم( و ﺕﺬآﺮهﺎﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻪاش ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫ﺟﻨﺎ ِ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ آﻴﺎن و ﺑﻴﻀﻪﯼ اﺳﻼم‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫آﻨﻮﻧﯽ ﺣﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان را اﺳ ﻼﻣﯽ و ﻣ ﺸﺮوع ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪ .‬اﺥﺘﻼﻓ ﯽ ه ﻢ‬ ‫اﮔﺮ ه ﺴﺖ‪ ،‬ﺥ ﺮدﻩ ﺣ ﺴﺎﺑﯽ ﺑ ﺎ ﺷ ﺨﺺ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و‬ ‫ﺳ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺥﺎﻣﻨ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع اﺳﺎﺳ ﯽ و ﻣﺤ ﻮرﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳ ﻼﻣﯽ و وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ه ﻢ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺥ ﺼﻠﺖ‬ ‫»ﻣﻠ ﻮكاﻟﻄ ﻮاﻳﻔﯽ« رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و ﺕﻨ ﻮع ﻣﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ‪ ،‬در اﻳ ﻦ‬ ‫ﻣ ﺬهﺐ چﻨ ﻴﻦ ﺷ ﻜﻠﯽ دارد‪ .‬ﻣﻮﺿ ﻮع ﺟﺪﻳ ﺪﯼ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﺮ ﻓﻘﻴ ﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ هﻢ در ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﺥﺎﻣﻨ ﻪاﯼ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ ﭘﻴ ﺪا‬ ‫ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ او را ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﻧ ﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ دﻳﮕ ﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﭘﺴﺖ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻬﯽ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ »ﺑﺮﺥﯽ« از اﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺷ ﺎهﺎن ﭘﻬﻠ ﻮﯼ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﺕﻮﭘﻴ ﺎ و ﻣﺪﻳﻨ ﻪﯼ ﻓﺎﺿ ﻠﻪﺷ ﺎن‪ ،‬ﺥ ﻮد‪ ،‬ﺕﺒﻠ ﻮر ﻧ ﻮﻋﯽ‬

‫‪٥٠‬‬

‫اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﻟﻮاﻳﺢ ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞ اﷲ ﻧ ﻮرﯼ دﻗﻴﻘ ﺎ ﺕﺒﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺎور و درﻳﺎﻓﺘﺸﺎن از ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ »ﺳ ﺎدﮔﯽ و ﺑ ﻪ دﻻﻳ ﻞ ﺷ ﺮﻋﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪،‬‬ ‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﺥﻼﻗ ﯽﺷ ﺎن را زﻳ ﺮ ﭘ ﺎﯼ وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ‬ ‫ﺥﻤﻴﻨﯽ و دﺳﺘﻴﺎراﻧﺶ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ آﺮدﻧﺪ« و ﺑﺎز هﻢ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‪» :‬و اﻳﻦ هﻤﺎن ﻏﻔﻠﺘ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﺮﮔ ﺰ ﺑ ﺮ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔﺎن و دوﺳﺘﺎن او در ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ و دوﻟﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻗ ﻮل ﺥ ﻮد ﺁنه ﺎ ﻃﻴ ﻒ ﻣﻠ ﯽ‪ /‬ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ »ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺕﻜﻠﻴ ﻒ‬ ‫ﺷﺮﻋﯽ!« ﺻ ﻼﺣﻴﺖ و ﻣﻨﺰﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﺥﻼﻗ ﯽ ﺥ ﻮد را‬ ‫وﺳ ﻴﻠﻪﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار و ﺕﺤﻜ ﻴﻢ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ و ﺑﺎﻧ ﺪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺎﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪(٥٨) «.‬‬ ‫اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮﺣﯽ و ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ‬ ‫»ﻃﻴ ﻒ دوم« ﻧﺒ ﻮد و ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ اآﺜ ﺮا در‬ ‫ﻏﺮب ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬ﺕﻤﺪن و ﻣﺪﻧﻴﺖ در ﺳﺎلهﺎﯼ اﻗﺎﻣﺘﺸﺎن‬ ‫در ﻏﺮب ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺎورهﺎﯼ دﮔﻢ و ﻣﺬهﺒﯽﺷﺎن ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ‬ ‫ﻣﺤﻠ ِﻞ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺕﺮاﺷﻴﺪن ﺑ ﺮاﯼ ﻃﻴ ﻒ اول و در راس اﻳ ﺸﺎن ﺷ ﺨﺺ‬ ‫ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺥ ﻮد ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪» :‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﻃﻴ ﻒ ﻣﻬﻨ ﺪس‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻣﺬهﺒﯽهﺎﯼ ﻃﺮﻓﺪار ﺣﻜﻮﻣﺖ »ﻗﺎﻧﻮن« ﺳ ﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧ ﻪ و دور‬ ‫از هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻌﻘ ﻞ و ﺕﻔﻜ ﺮ ﻣﻨﻄﻘ ﯽ و ﻋﻴﻨ ﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬ ‫ﺻ ﻮرت اﺑ ﺰار و وﺳ ﻴﻠﻪﯼ اﻧﺘﻘ ﺎل ﻧﻈ ﺎم ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آ ﺸﻮر از ﻳ ﻚ اﺳ ﺘﺒﺪاد‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ دﻳﮕﺮ درﺁﻣﺪﻧﺪ« )‪(٥٩‬‬ ‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﭘﺮاﻧﺘ ﺰ ک ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ اﺕﻬ ﺎم »ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ« را‬ ‫ﻣﺘﻮﺟ ﻪ ﯼ دو ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳ ﺮان ﻣﻴﮑﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺿ ﺮﻳﺐ ﺥ ﺸﻮﻧﺖ و‬ ‫وﺣﺸﻴﮕﺮﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﭘﺎﺉﻴﻨﺘﺮ ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻴ ﺪاﻧﻢ ﻣ ﯽﺕ ﻮان از‬ ‫ﻃﺮﻓ ﺪاران »ﻗ ﺎﻧﻮن« در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ﻣﻘ ﺼﻮدﺷﺎن از‬ ‫»ﻗ ﺎﻧﻮن« زﻳ ﺮ چﺘ ﺮ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ چﻴ ﺴﺖ؟ و اﻳ ﺸﺎن اﺳﺎﺳ ﺎ چ ﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را در ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ ﻣﻨﻈﻮرﺷ ﺎن ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ؟ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ اﺳ ﺖ؟ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ اﺳ ﺖ؟ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬

‫‪٥١‬‬

‫ﻧﺎﺷ ﯽ از اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ اﺳ ﺖ؟ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ اﻳﺮاﻧ ﯽ‪،‬‬ ‫ﻗﻮاﻋ ﺪﯼ را آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ از واژﻩﯼ »ﻗ ﺎﻧﻮن« در ﻧﻈ ﺮ دارد‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ‬ ‫ﻣﻔﻬ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ از رﻓﺘ ﺎر ﺥ ﻮد اﻳ ﺸﺎن ﻣ ﺴﺘﻔﺎد ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻧﻈ ﺮ‬ ‫اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻗ ﺮﺁن و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ‪١٨٠‬‬ ‫درﺟ ﻪ ﺑ ﺎ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ و ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺣﻘ ﻮق‬ ‫ﺑ ﺸﺮ زاوﻳ ﻪ دارد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﻴﺶ از ﺁن آ ﻪ ﻳ ﻚ‬ ‫ﺕﻌﺮﻳﻒ ﺟﺪﯼ‪ ،‬اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺻﻮﻟﯽ و واﻗﻌﯽ از ﻗﺎﻧﻮن و ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﻣﻔ ﺎهﻴﻤﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ‬ ‫ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮط آﺮدن ﻣﻔﺎهﻴﻢ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ ﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‬ ‫از ﻗ ﺎﻧﻮن و ﺣﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ وارد ﺑﺤ ﺚ ﻣﻔﻬ ﻮم ﻗ ﺎﻧﻮن ﻧ ﺸﺪﻩ‪،‬‬ ‫واژﻩﯼ »ﻗﺎﻧﻮن« را ﻣﺒﻬﻢ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬ ‫اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣ ﺸﺨﺺ ﻃﻴ ﻒ اول در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ دﻗﻴ ﻖﺕ ﺮ و‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻮازﻳﻦ دﻳﻨﯽاش ﻋﻤﻞ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و اﺳ ﺘﻨﺎدش ﺑ ﻪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﯽ آ ﻪ »از ﺑﻴ ﺮون در اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ دﻳﻨ ﯽ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ«‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ و روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻃﻴﻒ دوم ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺶ ﻣﺎﺑﻴﻦ دو‬ ‫ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻟﺮزان از ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻠﯽ‪/‬ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎ ﺕ ﺼﺎوﻳﺮﯼ ﻣ ﺒﻬﻢ و ﻧﺎﻣ ﺸﺨﺺ‬ ‫اراﺉﻪ ﻣﯽدهﺪ آﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺰارﯼ و ﺕﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع »ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ و ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮﺣﯽ ﻃﻴ ﻒ‬ ‫دوم« ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺎآﻴﺪ آﺮد آﻪ ﻃﻴ ﻒ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻳ ﺎران دور و ﻧﺰدﻳ ﻚ‬ ‫او ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮح و ﺳ ﺎدﻩ اﻧ ﺪﻳﺶ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺑﺎوره ﺎ و‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدات ﻣ ﺬهﺒﯽﺷ ﺎن چ ﺎرﻩﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑﺠ ﺰ هﻤ ﺎن آ ﺎرﯼ آ ﻪ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺕﺨﺼﺺ و ﮔ ﺮاﻳﺶه ﺎﯼ ﺑﻈ ﺎهﺮ ﻣﻠ ﯽﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﺣ ﻀﻮر ﺑ ﺎور ﺥﻄﺮﻧ ﺎك ﺷ ﻴﻌﯽ ﺑ ﻪ اﻣ ﺎم‪ ،‬رهﺒ ﺮ و ﻣﺠﺘﻬ ﺪ‪ ،‬ﺥ ﻮد را‬ ‫وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﺎﻧﺪن ﺑﺎﻧ ﺪ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜ ﺎر ﺣ ﺎکﻢ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﻗ ﺮار دادﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫اﮔ ﺮ ه ﻢ ﺕ ﻼش ﻧﺎﻓﺮﺟ ﺎﻣﯽ زﻳ ﺮ ﭘﻮﺷ ﺶ ﻣﻠ ﯽ ﮔﺮاﻳ ﯽ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن‬ ‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻮزﻳﺴﻴﻮﻧﯽ ﺕﻮﺥﺎﻟﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﺎ ﺥ ﺎﻟﯽ آ ﺮدن ﭘ ﺸﺖ ﻣ ﺮدم از ﺣ ﻀﻮرش‬ ‫در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آ ﺸﻮر ـ چ ﻪ اﺟﺒ ﺎرﯼ و چ ﻪ اﺥﺘﻴ ﺎرﯼ ـ ﺕﻨﻬ ﺎ از‬ ‫رهﺒﺮ ﻣﺬهﺒﯽاش اﻃﺎﻋﺖ آﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ه ﻴﭻ ﺣﺮﺟ ﯽ‬

‫‪٥٢‬‬

‫ﺑ ﺮ اﻳ ﺸﺎن ﻧﻴ ﺴﺖ و اﮔ ﺮ اﻳ ﺸﺎن »ﻣﻨﺰﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« ﺥ ﻮد را وﺳ ﻴﻠﻪﯼ‬ ‫ﺕﺤﻜ ﻴﻢ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺑﺎﻧ ﺪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺥﺎﻣﻨﻪاﯼ ﻗﺮار دادﻩاﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎن آﺎرﯼ را آﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ‬ ‫ﺷ ﺮﻋﯽ و واﺟ ﺐ آﻔ ﺎﻳﯽ ﻣ ﺬهﺒﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن آ ﻪ‬ ‫ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺷ ﺎﺥﺺه ﺎﯼ اﺳ ﻼم ﻣﻌﺘ ﺪل ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺕﻼﺷ ﯽ‬ ‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﯽ زدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در دﻋ ﻮاﯼ ﻣ ﺸﺨﺺ و ﺷﺨ ﺼﯽ‬ ‫ﺑﺎ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽهﺎ و ﺥﺎﻣﻨﻪاﯼهﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ در ﺕﻌﺒﻴ ﺮ وﻻﻳ ﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻬﯽ از اﺳﻼم و ﺷﻴﻌﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ‪.‬‬ ‫در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑﻜﻨ ﻴﻢ ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع »اﺥﺘﻼف ﺳﻠﻴﻘﻪ« ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ!‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در آﺘﺎب »ﻣﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺬهﺐ« ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﭘ ﺲ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺷ ﺎﻳﻌﻪ از آﺠ ﺎ ﭘ ﺎ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ آ ﻪ ﻣ ﻦ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﻋﻠﻤ ﺎء و ﺣ ﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ‬ ‫هﺴﺘﻢ؟!… ﻣﺴﺎﻟﻪﯼ دﻳﮕﺮﯼ آﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﯽآﻮﺷﻨﺪ‬ ‫ﺕﺎ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺣﻴﻠﻪهﺎ ﻣﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻋ ﺪﻩاﯼ ﻳ ﺎ ﻓ ﺮد و ﻳ ﺎ اﻓ ﺮادﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﻩ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﺣﻤﻠ ﻪ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ و هﺪﻓ ﺸﺎن‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ را وادارﻧﺪ ـ ﺕﺎ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان دﻓ ﺎع از ﺥ ﻮد ـ ﺑ ﻪ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ آﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺕﺠﻠﯽ آﻨﺪ آ ﻪ ﮔﺮوه ﯽ ﻳ ﺎ‬ ‫ﻗ ﺸﺮﯼ ﻳ ﺎ ﻋ ﺪﻩاﯼ از روﺷ ﻨﻔﻜﺮا ِن )ﻣ ﺬهﺒﯽ( اﻳ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺎ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ… )ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮا ِن ﻣ ﺬهﺒﯽ( اﻧﺘﻘ ﺎداﺕﯽ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ‬ ‫»ﺕﺒﻠﻴ ﻎ ﻣ ﺬهﺒﯽ« ﻳ ﺎ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻣ ﺴﺎﺉﻞ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ داﺷ ﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ روﺣ ﺎﻧﯽ ﻳ ﺎ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ در ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻣ ﺴﺎﺉﻞ‬ ‫اﺥﺘﻼف ﺳﻠﻴﻘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ )آ ﻪ( ﺑ ﺎ ﻓ ﻼن ﻋ ﺎﻟﻢ ﻣ ﺬهﺒﯽ‪،‬‬ ‫روﺣ ﺎﻧﯽاﯼ آ ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ ﺟ ﺪﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ و روﺣﺎﻧﻴ ﺖ واﻗﻌ ﯽ دﻳﻨ ﯽ‪،‬‬ ‫اﺥ ﺘﻼف ﻓﺮاواﻧ ﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻢ‪ ،‬و او ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت ﺑ ﻪ ﻣ ﻦ ﺑﺘ ﺎزد و ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺑ ﻪ او ﺣﻤﻠ ﻪ آ ﻨﻢ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﺥ ﺘﻼف ﻣ ﻦ ﺑ ﺎ او‪ ،‬اﺥ ﺘﻼف ﭘ ﺴﺮ و ﭘ ﺪرﯼ‬ ‫اﺳ ﺖ در داﺥ ﻞ ﺥ ﺎﻧﻮادﻩ و وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺴﺎﻳﻪ و ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ )ﻣ ﺮدم و‬ ‫ﻏﻴﺮﺥﻮدﯼهﺎ( ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﺥﺎﻧﻮادﻩ هﺴﺘﻴﻢ‪(٦٠) «.‬‬

‫‪٥٣‬‬

‫هﻢ چﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﮔﺎﻩ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ در‬ ‫ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮﻳﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٣‬ﺁذرﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣٥٠‬در ﺣ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷ ﺎد ﺑ ﻪ‬ ‫ﺥﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺕﺒﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺕﺸﺮﻳﺢ و ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»… اﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﻳﻦ را ﻣﯽﺥﻮاهﻢ ادﻋ ﺎ آ ﻨﻢ‪،‬‬ ‫و دﻩ ه ﺎ ﻗﺮﻳﻨ ﻪ و ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﻋﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﺛﺒ ﺎت ﺁن دارم آ ﻪ از ﻣﻴ ﺎن‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن و ﻓﻀﻼﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ـ اﻟﺒﺘ ﻪ‬ ‫در ﺣ ﺪ اﻣﻜﺎﻧ ﺎت و ﻧ ﻮع آ ﺎر و آ ﺎراآﺘﺮ ﺥ ﻮدش ـ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩﯼ ﻣ ﻦ‬ ‫»اﻓﺘﺨ ﺎر دﻓ ﺎع ﺟ ﺪﯼ و ﻣ ﻮﺛﺮ ﻋﻤﻠ ﯽ و ﻓﻜ ﺮﯼ« از اﻳ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ‬ ‫ﮔﺮاﻧﻘﺪرﯼ آﻪ اﻣﻴﺪ ﺑﺰرگ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪﯼ ﻋﺰﻳ ﺰ ﻣﺎﺳ ﺖ )ﻳﻌﻨ ﯽ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻴﻌﻪ( را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪(٦١) «.‬‬ ‫ﮔﺮﻩﯼ اﺻﻠﯽ ﺑﺤﺚ هﻢ هﻤﻴﻦ ﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﺕﻤﺎم آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان‬ ‫ﺳﺮان ﻃﻴﻒ دوم ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺨﺪوش آﺮدن ﻣﺮز ﺑ ﻴﻦ دﻳ ﻦ‬ ‫و ﺣﻜﻮﻣﺖ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺎ‬ ‫ه ﺮ ﺷ ﻜﻠﯽ‪ ،‬ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺕ ﻦ دادن ﺑ ﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻣﺤﺘﻮﻣ ﺸﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻤ ﺎ‬ ‫اﻳﻦ آﻪ دﻳﮕﺮاﻧﯽ از هﻤ ﻴﻦ »ﻃﻴ ﻒ دوم« در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ه ﺰارﻩ ﺑ ﺎ‬ ‫»ﺳﺎلهﺎ اﺣﺘﻴ ﺎط و ﺕ ﺎﺥﻴﺮ و ﺷ ﺮﻣﻨﺪﮔﯽ« ﺑ ﺎ دزدﻳ ﺪن ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب‬ ‫آﺒﻴﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ… و ﺕﻌﺎﺑﻴﺮﯼ از اﻳﻦ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽآﻮﺷ ﻨﺪ‬ ‫آﻪ آﻠﻴﺖ »اﺳﻼم در ﺣﻜﻮﻣﺖ« را ﻧﺠﺎت ﺑﺪهﻨﺪ و ﻧﻪ ﻣﺮدﻣﯽ را آﻪ اﻳ ﻦ‬ ‫هﻤﻪ ﺳﺎل زﻳﺮ ﺕﻴﻎ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﻓﻼآﺖ اﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫»اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺳ ﺮوش ه ﻢ هﻤ ﺎن ﺕ ﺸﻴﻊ ﻋﻠ ﻮﯼ و اﺳ ﻼم‬ ‫ﻧﺒﻮﯼ دآﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕ ﺎزﮔﯽ آ ﻪ ﭘ ﺲ از‬ ‫ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺥ ﻮﻧﻴﻦ ‪ ١٧‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ )ﺕ ﺎ زﻣ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻦ آﺘ ﺎب‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ( ﺁﻗﺎﯼ ﺳﺮوش اﻳﻨﻚ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط و ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﯽ و ﺕ ﺎﺥﻴﺮ از ﺟ ﺪاﻳﯽ‬ ‫دﻳﻦ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺣﺮف ﻣ ﯽزﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺎل ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺪاﻧﻴﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻊ‬ ‫ﮔﻴ ﺮﯼ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻔ ﻆ و ﻧﺠ ﺎت اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار‬ ‫ﺁزادﯼ و دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ در اﻳ ﺮان‪ .‬ﻣﺘﻔﻜﺮاﻧ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺳ ﺮوش اﮔ ﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاهﻨﺪ روزﯼ ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﺁزادﯼ ﻳﻜﯽ را اﻧﺘﺨﺎب آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﻳﻜﯽ ﺣﺘﻤﺎ‬ ‫اﺳﻼم ﺥﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺁزادﯼ‪(٦٢) «.‬‬

‫‪٥٤‬‬

‫ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ِ روﺷ ﻦ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺪﺑﺎزﯼ آ ﻪ اﺻ ﻮﻻ‪» :‬او‬ ‫)ﺳ ﺮوش( اﺑﺘ ﺪا ﻣﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻃﺮﻓ ﺪاران ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ را آ ﻪ‬ ‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑ ﺎ ﺕ ﺮوﻳ ِﺞ ﺕ ﺴﺎﻣﺢ‪ ،‬آﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ ﺟﻨ ﮓ اﻳﻤ ﺎنه ﺎ و واﮔ ﺰارﯼ‬ ‫اﻣﺮ دﻳﻦ »ﺑ ﻪ ﺣﻴ ﺎت دروﻧ ﯽ« اﻓ ﺮاد‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣ ﺖه ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﺎر ﺥ ﻮد را ﺑ ﻪ‬ ‫»ﺕ ﺪﺑﻴﺮ در اﻣ ﻮر ﺟﺎﻣﻌ ﻪ« و »ﺣﻔ ﻆ ﺣﻘ ﻮق ﻣ ﺸﺘﺮك ﺁدﻣﻴ ﺎن« ﻣﻨﺤ ﺼﺮ‬ ‫آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از »ﺑﯽ ﻳﻘﻴﻨﯽ« ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺣﻤﻠ ﻪ ﻣ ﯽﺑ ﺮد آ ﻪ‬ ‫ﺑ ﺎ آ ﺎر ﺥﻮدﺷ ﺎن رﺿ ﺎﯼ ﺥ ﺎﻟﻖ را ﻓ ﺪاﯼ رﺿ ﺎﯼ ﻣﺨﻠ ﻮق ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬و‬ ‫ادﻟ ﻪﺷ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺁنه ﺎﻳﯽ ﻣﻔﻴ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ »از ﺑﻴ ﺮون در دﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ‬ ‫ﻣﯽآﻨﻨﺪ« و ﺑﻪ درد اﻧﺴﺎ ِن دﻳﻨﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪﯼ دﻳﻨﯽ ﻧﻤﯽﺥ ﻮرد‪ .‬و »ﺷ ﻌﺎر‬ ‫ﺑ ﯽﻣﻌﻨ ﯽ ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ« اﺻ ﻞ ﻣ ﺴﻠﻢ »ﻳﻜ ﯽ ﺑ ﻮدن دﻳﺎﻧ ﺖ و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ« را ﻧﻘﺾ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﺣ ﺎل ﺁﻧﻜ ﻪ »در ﻳ ﻚ ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ دﻳﻨ ﺪار«…‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ دﻳﻨﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪(٦٣) «.‬‬ ‫اﻣﺎ داﺳﺘﺎ ِن »ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼم در اﻳﺮان!«‬ ‫ﻣﻦ در آﺘﺎب »ﭘﺸﺖ دروازﻩ ﺕﻬﺮان« ﺑﻪ روﺷﻨﯽ »ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ«‬ ‫‪ (١٤٠٠) ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان و چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫رﺳﻴﺪن اﺳﻼم و ﺕﺸﻴﻊ را ﺕﺸﺮﻳﺢ آﺮدﻩام‪ ،‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬ ‫ﺑ ﻪ ﺁن آﺘ ﺎب دﺳﺘﺮﺳ ﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺁوردن چﻨ ﺪ ﺳ ﻨﺪ و ﻣ ﺪرك ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﻴ ﺰان اﻳ ﻦ »ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان را« آ ﻪ‬ ‫ﻋ ﺰتاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ ﺳ ﺨﺖ ﻧﮕ ﺮان ﭘﺎﻳ ﺎن ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺁن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ و ﺑ ﺎ‬ ‫اﺳﻨﺎدﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدهﻢ‪.‬‬ ‫»دهﻘﺎﻧﺎن ﭘﺎرﺳﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﻟﻴﺮاﻧ ﻪ و ﻣﻤﺘ ﺪﯼ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ اﻋ ﺮاب‬ ‫اﺑﺮاز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻋ ﺮاب‪ ،‬ﻟ ﺸﻜﺮ دهﻘﺎﻧ ﺎن را آ ﻪ ﺷ ﻬﺮك‪ ،‬ﻣﺮزﺑ ﺎن ﭘﺎرﺳ ﯽ‬ ‫در راس اﻳﺸﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬در ﻃﯽ ﭘﻴﻜﺎرﯼ ﺥﻮﻧﻴﻦ در رﻳﺸﻬﺮ ﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﺕﻮج ﺷﻜ ﺴﺖ دادﻧ ﺪ‪ .‬اﺳ ﺘﺨﺮ ﺑ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﻋﻬ ﺪ ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ آ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪٦٤٨‬‬ ‫ﻣﻴﻼدﯼ )‪ ٢٨‬هﺠﺮﯼ( ﺑﺎ اﺑﻮﻣﻮﺳﯽ اﺷﻌﺮﯼ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻣ ﺎن‬ ‫ﺕﺎزﻳ ﺎن ﻧﻬ ﺎد‪ .‬وﻟ ﯽ ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺁن ﺷ ﻮرش آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻓ ﺮاد ﭘﺎدﮔ ﺎن‬ ‫ﻋﺮب را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻋﺮاب ﺑﯽدرﻧﮓ اﺳﺘﺨﺮ را ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ آﺮدﻩ‪،‬‬ ‫ﺕﺴﺨﻴﺮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و وﻳﺮان ﺳﺎﺥﺘﻨﺪ و ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ‪ ٤٠‬هﺰار ﺕﻦ از ﻣ ﺮدان را‬

‫‪٥٥‬‬

‫ﺑ ﻪ هﻼآ ﺖ رﺳ ﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬زﻧ ﺎن و آﻮدآ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑﺮدﻧ ﺪ )‪٦٤٩‬‬ ‫ﻣﻴﻼدﯼ‪ ٢٩/‬هﺠﺮﯼ( ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﻋﺮب ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺕ ﺴﺨﻴﺮ ﭘ ﺎرس اراﺿ ﯽ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ﺑﻪ ﺕﺼﺮف ﺥﻮﻳﺶ در ﺁوردﻩ‪ ،‬ﻏﺼﺐ آﺮدﻧﺪ … در ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﺕﺴﺨﻴﺮ اﻳﺮان ﻧﻮاﺣﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر زﻳ ﺎن دﻳﺪﻧ ﺪ و اﺳ ﻴﺮان ﻓ ﺮاوان از ذآ ﻮر و‬ ‫اﻧ ﺎث و »ﻣ ﺮدم ﺻ ﻠﺢ ﺟ ﻮﯼ ﺷ ﻬﺮهﺎ و ده ﺎت« ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ از ﻋ ﺮاق و‬ ‫ﺥﻮزﺳﺘﺎن و ﭘ ﺎرس ﺑ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑ ﺮدﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ … ﺕ ﺴﺨﻴﺮ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬ ‫اﻋﺮاب و ورود ﺁن آﺸﻮر در ﻗﻠﻤ ﺮو ﺥﻼﻓ ﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻗ ﺐ چﻨ ﺪﯼ ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل‬ ‫داﺷ ﺖ‪ .‬ﻧﺨ ﺴﺖ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺕﺎزﻳ ﺎن اﻋ ﻢ از اﺳ ﻜﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﻳ ﺎ چﺎدرﻧ ﺸﻴﻦ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻗﺒﺎﻳﻞ آﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ آ ﻪ »و‪ .‬و‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﺕﻮﻟﺪ« ﺥﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﻬ ﺎﺟﺮت اﻋ ﺮاب »اوﻻ ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻞ اﺣ ﺪاث‬ ‫اردوﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ آ ﻪ ﻣ ﺴﻜﻦ ﺣ ﺎآﻢ ﻣﻨ ﺼﻮب از ﻃ ﺮف ﺥﻠﻴﻔ ﻪ ﻧﻴ ﺰ‬ ‫ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺛﺎﻧﻴ ﺎ ﺑ ﺪوﻳﺎن اراﺿ ﯽ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ را ﺕ ﺼﺎﺣﺐ و‬ ‫ﺕ ﺼﺮف آﺮدﻧ ﺪ…« ﺣﺘ ﺎ در ﻗ ﺮن ده ﻢ ﻣ ﻴﻼدﯼ )چﻬ ﺎرم هﺠ ﺮﯼ( در‬ ‫ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺷ ﻬﺮهﺎﯼ اﻳ ﺮان ﻣ ﺜﻼ در ﻗ ﻢ‪ ،‬اﻋ ﺮاب‪ ،‬اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺳ ﺎآﻨﺎن را‬ ‫ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ و زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ در ﺑﻼد ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪(٦٤) «.‬‬ ‫»از درون چﻨ ﻴﻦ ﻣﻜﺘﺒ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ دﻳ ﻦ ﺳ ﺎﻻرﯼ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﻋ ﺼﺮ ﺻ ﻔﻮﯼ و ﻋ ﺼﺮ ﻗﺎﺟ ﺎر و در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ‬ ‫ﻗ ﺮن ﺑﻴ ﺴﺘﻢ دﻳ ﻦ ﺳ ﺎﻻرﯼ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ ﺳ ﺮ ﺑ ﺮﺁورد‪،‬‬ ‫روﺣ ﺎﻧﻴﺘﯽ آ ﻪ اآﺜ ﺮ ﻗﺮﻳ ﺐ ﺑ ﻪ اﺕﻔ ﺎق آﺎرﮔﺮداﻧ ﺎن ﺁن در زﻣ ﺎن ﺷ ﺎﻩ‬ ‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و ﺑﺨ ﺼﻮص ﺷ ﺎﻩ ﻃﻬﻤﺎﺳ ﺐ اول ﺑ ﺮ اﺛ ﺮ آﻤﺒ ﻮد ﻓﻘﻬ ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ‬ ‫در ﺥﻮد اﻳﺮان ﺑﻪ ﺻﻮرت آﺎﻻﻳﯽ وارداﺕﯽ از ﺟﺒ ﻞ ﻋﺎﻣ ﻞ ﻟﺒﻨ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﺎم‪،‬‬ ‫ﻋﺮاق ﻋﺮب و ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺁوردﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣ ﺎل و ﻣﻘ ﺎﻣﯽ ﻓ ﺮاوان دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ )اﻣ ﺎ( ه ﻴﭻ وﻗ ﺖ ﻧ ﻪ ﺥ ﻮد را واﻗﻌ ﺎ‬ ‫اﻳﺮاﻧ ﯽ داﻧ ﺴﺘﻨﺪ و ﻧ ﻪ از ذم و ﺕﺤﻘﻴ ﺮ »اﻋ ﺎﺟﻢ« )اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎ( در هﻤ ﻪﯼ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺥﻮددارﯼ آﺮدﻧﺪ‪(٦٥) «.‬‬ ‫»در اﻳﻦ اﻳ ﺎم ﻣ ﻼﯼ ﺑﺎﺳ ﻮادﯼ در اﻳ ﺮان داﺷ ﺘﻴﻢ آ ﻪ آﺘ ﺎبه ﺎﯼ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺥﻮد او و ﭘﺪرش ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ و ﻋﺮﺑ ﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و اﺳ ﺎس‬ ‫ﺕﺸﻴﻊ در اﻳﺮان ﺑ ﻪ ﺳ ﻌﯽ اﻳ ﻦ دو ﻧﻔ ﺮ ﻣﺤﻜ ﻢﺕ ﺮ ﺷ ﺪ و ﺑ ﺪﻳﻦ ﺳ ﺒﺐ ﻣ ﺮدم‬ ‫ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺑﻪ ﺁن دو ﻧﻔﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ و ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑ ﻪ آﻔ ﺶ ﺁنه ﺎ آﻔ ﺸﻚ‬

‫‪٥٦‬‬

‫ﮔﻔﺖ! وﻟﯽ از ﻟﺤﺎظ وﺿﻊ ﻣﻤﻠﻜﺖ و ﺣﺘﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺥﻮد ﻣﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ ه ﻢ‬ ‫آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺎﻟﻪ ﺑﻨﮕ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻘ ﺪرﯼ اﻳ ﻦ دو ﻧﻔ ﺮ ﺥﺮاﻓ ﺎت وارد اﻳ ﻦ ﻣ ﺬهﺐ‬ ‫آﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﺠﺎد ﺕﻌﺼﺐ در ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﺮدم آﺮدﻧ ﺪ و ﺁﺥﻮﻧ ﺪ و اه ﻞ دﻳ ﻦ را‬ ‫ﺑﺮ هﻤ ﻪﯼ اﻣ ﻮر ﻣﻤﻠﻜ ﺖ ﻣ ﺴﻠﻂ ﺳ ﺎﺥﺘﻨﺪ و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟ ﺖ را ﺿ ﻌﻴﻒ و‬ ‫ﺳﺴﺖ آﺮدﻧﺪ آ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ در ه ﻴﭻ دورﻩاﯼ ه ﻴﭻ دو ﻧﻔ ﺮﯼ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‬ ‫ﻋﺸﺮ ﺁنهﺎ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ زﻳﺎنهﺎ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣ ﻼ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺎﻗﺮ‬ ‫ﻣﺠﻠﺴﯽ ﭘﺴﺮ ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﺕﻘﯽ ﻣﺠﻠﺴﯽ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎل دﻧﻴ ﺎ و ﺑ ﻪ ﺣ ﺮص‬ ‫ﺳﻴﻢ و زر ﻧﺒﻮد آﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺥ ﻮن ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎن ﺕ ﺸﻴﻊ دراز ﻣ ﯽآ ﺮد و هﻤ ﻪ‬ ‫ﻧﻮع ﺁزار و ﺷﻜﻨﺠﻪ را در ﺣﻖ هﺮآﺲ از ﺳﻨﯽ و ﺻ ﻮﻓﯽ و دروﻳ ﺶ و‬ ‫زردﺷﺘﯽ و ﻳﻬﻮدﯼ وﻋﻴﺴﻮﯼ ﺑﻼاﺳﺘﺜﻨﺎء ﺟﺎﻳﺰ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪(٦٦) «.‬‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ اﺻﻼﻧﯽ ﻳﻜ ﯽ از ﺟ ﺎن ﺑ ﺪر ﺑﺮدﮔ ﺎن آ ﺸﺘﺎر ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪٦٧‬‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ و هﻤﺪﺳﺘﯽ ﺿﻤﻨﯽ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬ ‫آﺸﺘﺎر ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم و ﺕﺴﻮﻳﻪﯼ ﻓﻴﺰﻳﻜﯽ ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ٦٧‬آﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎ »ﺕﻮاﻓﻖ ﺕﻤﺎم ﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ« در ﻣﻘﻄ ﻊ ﺥﺎﺕﻤ ﻪﯼ ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﻪ‬ ‫اﺟ ﺮا درﺁﻣ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺮوزﻩ اﺑﻌ ﺎدﯼ ﻓﺮاﺕ ﺮ از ﻣﺮزه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ و ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﻳﯽ وﻃﻨﻤ ﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ… اﺳ ﺖ… داﺳ ﺘﺎن ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪ ٦٧‬داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫ﺻ ﻼﺑﻪ آ ﺸﻴﺪن ﻳ ﻚ ﻧ ﺴﻞ ﻇ ﺎهﺮا ﺑ ﯽﺕﻘ ﺼﻴﺮ و وﻳ ﺮان ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ…‬ ‫داﺳ ﺘﺎن ﻣﺮﺕ ﺪ ﻣﻠ ﯽ و ﻓﻄ ﺮﯼ‪ ،‬ﻣﻠﺤ ﺪ ﺑ ﻮدن و اﻳﻤ ﺎن ﺁوردن‪ ،‬اﺕ ﺎقه ﺎﯼ‬ ‫ﺕﻤﺸﻴﺖ‪ ،‬دورﺑﻴﻦهﺎﯼ ﻣﻨﺘﻈﺮ و ﻓﺮمهﺎﯼ اﻧﺰﺟﺎر ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﯽ ﺥ ﻮد‬ ‫ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﺖ اﻳ ﺴﺘﺎدﮔﺎن ﻣ ﺮگ در آﺮﻳ ﺪور رﺟ ﺎﻳﯽﺷ ﻬﺮ‪،‬‬ ‫داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ ﻧ ﺰد »هﻴﺌ ﺖ« رﻓ ﺘﻦ و ﭘﺎﺳ ِﺦ »ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ؟« دادن‪.‬‬ ‫داﺳﺘﺎن… »چﺸﻢﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺑﯽﺻﺎﺣﺐ و دﻣﭙﺎﺉﯽهﺎﯼ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﯽ« ﻋﻮﻋ ﻮﯼ‬ ‫ﺳﮓهﺎ و ﺟﺴﺖ وﺟﻮﯼ ﺑ ﺮادران ﻧﺎﻳﺎﻓﺘ ﻪ در ﻟﻌﻨ ﺖﺁﺑ ﺎد‪ ،‬ﮔﻮره ﺎﯼ دﺳ ﺘﻪ‬ ‫ﺟﻤﻌﯽ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺥﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪ ﺥﺮاﺷﻴﺪن و ﻟﺐ ﮔﺰﻳﺪن ﺥ ﻮاهﺮان و »داغ ﺑ ﺮ‬ ‫دل ﭘﺮ ﺥﻮن ﻧﻬﺎدن« و رﻓﺘﻦ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺥﻮن و ﻓﺮﻳﺎد‪ ،‬ﺕ ﺴﻠﻴﻢ و ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﻨﻬ ﺎنآ ﺎرﯼ و ﺑ ﯽﺕﻜﻠﻴﻔ ﯽ‪ ،‬ﺷ ﻜﻢدرﻳ ﺪن و رگ زدن‪ ،‬ﺕﺎزﻳﺎﻧ ﻪ ﺥ ﻮردن و‬ ‫ﺕﻌﺰﻳ ﺮ ﺷ ﺪن‪ ،‬ﻣ ﺮگ ﺥﻮدﺁﮔ ﺎهﯽ و ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ دا ِر ﺑﻠﻨ ﺪ اﻳ ﺴﺘﺎدن‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن‬ ‫هﻤ ﻪﯼ ﭘﺎﻳﻤ ﺎل ﺷ ﺪﻩه ﺎ و ﺳ ﺮآﻮب ﺷ ﺪﮔﺎن ﻣ ﻴﻬﻦ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ﺕﻠ ﺦ‬ ‫‪…٦٧‬‬

‫‪٥٧‬‬

‫»… ﺕﻤ ﺎم آﺎﻧ ﺎله ﺎﯼ ارﺕﺒ ﺎﻃﯽ ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ ﺥ ﺎرج ﺕﻮﺳ ﻂ ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫زﻧﺪان ﻗﻄﻊ ﺷﺪ… ﺕﺎ ﻳﻜ ﺸﻨﺒﻪﯼ ﻣﻮﻋ ﻮد در ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ﻣ ﺎﻩ ‪ ٦٧‬آ ﻪ ﻧﻮﺑ ﺖ‬ ‫ﺑﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻨﺪ ‪ ٨‬زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ رﺳﻴﺪ…« )‪(٦٧‬‬ ‫دآﺘ ﺮ رﺿ ﺎ ﻏﻔ ﺎرﯼ در آﺘ ﺎب ﺥ ﺎﻃﺮات ﻳ ﻚ زﻧ ﺪاﻧﯽ از‬ ‫زﻧﺪانهﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم از ﺑﻨ ﺪ ﻓﺮﻋ ﯽ ‪٢٠‬‬ ‫در ﻃﺒﻘﻪﯼ هﻢآﻒ ﺥﺒﺮهﺎﻳﯽ داﻳﺮ ﺑﺮ ﺕﺎﺉﻴﺪ ﻧﻬﺎﻳﯽ اﻋﺪامهﺎﯼ دﺳ ﺘﻪﺟﻤﻌ ﯽ‬ ‫درﻳﺎﻓ ﺖ آ ﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺪﻳﺎن ﺁﻧﺠ ﺎ رو ﺑ ﻪ ﻣﺤﻮﻃ ﻪﯼ زﻧ ﺪان ﺑﻮدﻧ ﺪ و از‬ ‫ﭘﻨﺠﺮﻩاﯼ ﺁﻣﺪ و رﻓﺖ ِ ﺕﺮﻳﻠ ﯽه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﺣﻤ ﻞ ﮔﻮﺷ ﺖ را دﻳ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎهﯽ در ﺷﺒﺎﻧﻪ‪/‬روز چﻨﺪﻳﻦ ﺕﺮﻳﻠﯽ ﮔﻮﺷﺖ از ﺁﻧﺠﺎ ﺥﺎرج ﻣﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﺁنه ﺎ‬ ‫در ﻣ ﻮرد اﻳ ﻦ ﺁﻣ ﺪ و ﺷ ﺪهﺎ آﻨﺠﻜ ﺎو ﺷ ﺪﻩ و ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺎﻳﻌﻪه ﺎ ‪٢٤‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺘﻪ آﺸﻴﻚ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬روزﯼ ﻳﻚ ﺕﺮﻳﻠﯽ در ﻣﻴﺪان دﻳﺪﺷﺎن ﻣﯽاﻳ ﺴﺘﺪ‪.‬‬ ‫درش ﺑ ﺎز ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺮ از ﺑ ﺴﺘﻪه ﺎﯼ ﺑﻠﻨ ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳ ﺪارهﺎ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﻻﯼ‬ ‫ﺑﺴﺘﻪهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﯽ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﺴﺘﻪه ﺎﯼ ﻣ ﺸﺎﺑﻬﯽ را روﯼ ﺁن ﺟ ﺎﯼ‬ ‫ﻣ ﯽدادﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﻇﺮﻓﻴ ﺖ ﺕﻜﻤﻴ ﻞ ﺷ ﻮد‪ .‬ه ﺮ ﺑ ﺴﺘﻪ در ﻳ ﻚ آﻔ ﻦ ﭘﻼﺳ ﺘﻴﻜﯽ‬ ‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺳﺮ و ﺕﻬﺶ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ِ ﻟﻐﺰا ِن زﻳ ِﺮ‬ ‫ﭘﺎﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﯽﻓﻬﻤﻨﺪ آﻪ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪهﺎ چﻴ ﺰﯼ ﺟ ﺰ اﺟ ﺴﺎد اﻋ ﺪام ﺷ ﺪﮔﺎن‬ ‫ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬آ ﺎﻣﻴﻮنه ﺎﯼ ﺣﻤ ﻞ ﮔﻮﺷ ﺖ ﻣ ﺪام ﻧﻌ ﺶه ﺎﯼ اﻋ ﺪاﻣﯽه ﺎ را ﺑ ﻪ‬ ‫ﮔﻮرﺳﺘﺎنهﺎﯼ ﮔﻤﻨﺎم ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻞ اﺟﺴﺎد در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ دوﻣﺎﻩ ﻣ ﺮداد و‬ ‫ﺷﻬﺮﻳﻮر اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫»هﻨﻮز ﮔﻮرﺳﺘﺎنه ﺎﯼ ﺟﻤﻌ ﯽ ﺟﻨ ﻮب ﺕﻬ ﺮان آ ﺸﻒ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺴﺪهﺎ را ﺻﺪﺕﺎ ﺻ ﺪﺕﺎ در چﺎﻟ ﻪه ﺎ ﻣ ﯽرﻳﺨﺘﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ ﻋﺠﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑﻮﻟ ﺪوزر‬ ‫روﻳﺸﺎن را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫»ﺑﺎران ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ آﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁن ﺑﺎرﻳﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺥ ﺎكه ﺎ را ﺷ ﺴﺖ‬ ‫و اﺟﺴﺎد ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺳﮓهﺎ ﻃﻌﻤﻪﯼ ﺥ ﻮﺑﯽ ﭘﻴ ﺪا آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻃﻮﻓﺎن ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎآﻨﺎن ﺣﻠﺒﯽﺁﺑﺎدهﺎﯼ اﻃﺮاف ﮔﻮرﺳ ﺘﺎنه ﺎﯼ‬ ‫ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﻪ ﺳﮓهﺎﯼ وﻟﮕ ﺮد در ﻧﻘﻄ ﻪاﯼ ﺟﻤ ﻊ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﺑﻮد آ ﻪ اﺟ ﺴﺎد زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻳﯽ و ﻗﺒﺮﺳ ﺘﺎنه ﺎﯼ ﻣﺨﻔ ﯽ‬ ‫آﺸﻒ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺥﺒ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ هﻤ ﻪﺟ ﺎ ﭘﻴﭽﻴ ﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳ ﺪاران وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ‬ ‫ﻓﻘﻴ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﺷ ﺪﻧﺪ و ﻣﻨﻄﻘ ﻪ را ﻗ ﺮق آﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ‬

‫‪٥٨‬‬

‫ﺑﻮﻟ ﺪوزر ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ روﯼ اﺟ ﺴﺎد را ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﻣ ﺮدم ﺣ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ‬ ‫ﮔﻮرﺳﺘﺎن را ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫»ﺥﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ‪ ،‬هﻨﻮز هﻢ ه ﺮ ﺟﻤﻌ ﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰار ﺟﻤﻌﯽ ﮔﺮدهﻢ ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻋﺰﻳﺰاﻧﺸﺎن آ ﻪ در اﺳ ﺎرت‬ ‫و ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻣﻪ ﺟ ﺎن دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻳ ﻪ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﻏﺎﻟﺒ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫اﻓﺮاد ﺣﻠﺒﯽ ﺁﺑﺎدهﺎ ﻏﺬا ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪(٦٨) «.‬‬ ‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن در ﻣﻘﺎﻟﻪاﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان آﺸﺘﺎر ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪١٣٦٧‬‬ ‫در ﺑﺨﺶ »ﺕﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ« ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳ ﺎﻋﺎت روز ﺟﻤﻌ ﻪ‬ ‫‪ ٢٨‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ ‪ ١٩) ١٣٦٧‬ژوﺉﻴ ﻪ ‪ (١٩٨٨‬ﺣ ﺼﺎرهﺎﯼ ﺁهﻨﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﮔ ﺮد‬ ‫زﻧ ﺪانه ﺎﯼ اﺻ ﻠﯽ ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮﯼ اﻳ ﺮان آ ﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬دروازﻩه ﺎ ﺑ ﺴﺘﻪ و‬ ‫ﺕﻠﻔﻦه ﺎ ﻗﻄ ﻊ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮنه ﺎ را از ﺑ ﺮق ﺑﻴ ﺮون آ ﺸﻴﺪﻧﺪ و از ﺕﻮزﻳ ﻊ‬ ‫ﻧﺎﻣ ﻪه ﺎ‪ ،‬روزﻧﺎﻣ ﻪه ﺎ و ﺑ ﺴﺘﻪه ﺎﯼ داروﻳ ﯽ )در زﻧ ﺪانه ﺎ( ﺥ ﻮددارﯼ‬ ‫ورزﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺎت ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﺘﮕﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن را از ﺣ ﻮل و‬ ‫ﺣ ﻮش زﻧ ﺪانه ﺎ ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩ ﺳ ﺎﺥﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن دﺳ ﺘﻮر دادﻩ ﺷ ﺪ آ ﻪ در‬ ‫ﺳ ﻠﻮله ﺎﯼ ﺥ ﻮد ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ و از ﺻ ﺤﺒﺖ ﺑ ﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧ ﺎن و آ ﺎرﮔﺮان‬ ‫اﻓﻐ ﺎﻧﯽ ﺥ ﻮددارﯼ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﻜ ﺎنه ﺎﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬ ‫درﻣﺎﻧﮕ ﺎﻩه ﺎ‪ ،‬آﺎرﮔ ﺎﻩه ﺎ‪ ،‬ﻗﺮاﺉ ﺖﺥﺎﻧ ﻪه ﺎ‪ ،‬ﺕﺎﻻره ﺎﯼ ﺕ ﺪرﻳﺲ و ﺣﻴ ﺎطه ﺎ‬ ‫ﻣﻤﻨ ﻮع ﺷ ﺪ‪ .‬از ﺁﻧﺠ ﺎﻳﯽ آ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن هﺮآ ﺪام ﻣ ﺎﻣﻮ ِر ﻣﻬ ﺎر آ ﺮدن‬ ‫دﺳﺘﻪهﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪ آ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬چﭙ ﯽه ﺎ از ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺳ ﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒ ﺎن از ﻏﻴﺮﺳ ﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒ ﺎن‪،‬‬ ‫ﺕﻮاﺑﻴﻦ )آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻮﺑﻪ آﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺻ ﻮرت ﺥﺒﺮچﻴﻨ ﺎن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ درﺁﻣ ﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻧ ﺪ( از ﻏﻴﺮﺕ ﻮاﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻣ ﺮدان از زﻧ ﺎن‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪانه ﺎﯼ‬ ‫ﻃ ﻮﻻﻧﯽ ﻣﺤﻜ ﻮم ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴ ﺖ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻣ ﺪت‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﺎزﻩ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻣ ﺪته ﺎ ﻗﺒ ﻞ‬ ‫دورﻩﯼ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺥﻮد را ﮔﺬراﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ…‬ ‫»درﺳ ﺖ ﻗﺒ ﻞ از ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪت ﻋﻤ ﻞ در زﻧ ﺪانه ﺎ ﻓﺮﻣ ﺎن‬ ‫ﻣﺨﻔﻴﺎﻧ ﻪاﯼ از ﻃ ﺮف ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﺻ ﺎدر ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ دﻗﻴ ﻖ ﺁن ﻣ ﺸﺨﺺ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽهﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﯽدهﻨﺪ آﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻳ ﻚ ﻓﺘ ﻮاﯼ رﺳ ﻤﯽ ﺑ ﻮد‬ ‫و ﻃﯽ ﺁن ﺑﻪ ﻳﻚ آﻤﻴ ﺴﻴﻮن وﻳ ﮋﻩ اﺥﺘﻴ ﺎر دادﻩ ﺷ ﺪ آ ﻪ اﻋ ﻀﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬

‫‪٥٩‬‬

‫ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺥﻠﻖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻣﺤﺎرب« و اﻓﺮاد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنهﺎﯼ‬ ‫چ ﭗ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﻣﺮﺕ ﺪ« اﻋ ﺪام آﻨﻨ ﺪ‪ .‬در آﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺕﻬ ﺮان آ ﻪ‬ ‫اﻋ ﻀﺎﯼ ﺁن ﺑ ﻪ ‪ ١٦‬ﻧﻔ ﺮ ﻣ ﯽرﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﺷ ﺨﺺ اﻣ ﺎم‪،‬‬ ‫رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮ ِر )وﻗ ﺖ ﺳ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺥﺎﻣﻨ ﻪاﯼ( دادﺳ ﺘﺎن آ ﻞ‪ ،‬دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ‬ ‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬وزارتﺥﺎﻧﻪهﺎﯼ دادﮔﺴﺘﺮﯼ و اﻃﻼﻋﺎت هﻤﭽﻨﻴﻦ ادارﻩهﺎﯼ دو‬ ‫زﻧ ﺪان اﺻ ﻠﯽ وﻳ ﮋﻩﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ اوﻳ ﻦ و ﮔﻮهﺮدﺷ ﺖ‬ ‫ﻋﻀﻮﻳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﺁﻳﺖاﷲ اﺷ ﺮاﻗﯽ رﺉ ﻴﺲ اﻳ ﻦ آﻤﻴ ﺴﻴﻮن دو دﺳ ﺘﻴﺎر ﻣﺨ ﺼﻮص‬ ‫داﺷ ﺖ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ ﺣﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﻧﻴ ﺮﯼ ﺑ ﻮد و دﻳﮕ ﺮﯼ ﺣﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم‬ ‫ﻣﺒﺸﺮﯼ‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن ‪ ٥‬ﻣﺎﻩ ﺑﻌ ﺪﯼ اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ آﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺑ ﺎ هﻠ ﯽآ ﻮﭘﺘﺮ‬ ‫ﺑ ﻴﻦ زﻧ ﺪانه ﺎﯼ اوﻳ ﻦ و ﮔﻮهﺮدﺷ ﺖ در رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬ ‫ﺳ ﺒﺐ ﻧ ﺎم ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ »آﻤﻴ ﺴﻴﻮن ه ﻮاﺑﺮد ﻣ ﺮگ« ﺷ ﻬﺮت ﭘﻴ ﺪا آ ﺮد‪.‬‬ ‫آﻤﻴﺴﻴﻮنهﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻧﻴﺰ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنهﺎ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ…‬ ‫»ﻳﻚ آﺎرﮔﺮ اﻓﻐﺎﻧﯽ آﻪ ﻏﺬا ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﯽﺁورد‪ ،‬ﻋﻼﻣ ﺖ ﺁﮔ ﺎهﯽ‬ ‫دهﻨﺪﻩاﯼ ﺑﻪ دور ﮔﺮدن ﺥﻮد ﺕﺮﺳﻴﻢ آ ﺮد‪ ،‬اﻣ ﺎ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺑ ﺎزهﻢ ﺕ ﺎ ﻣ ﺪﺕﯽ‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻨﯽ ﺁن را درﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺥﯽ ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ آﻪ او ﻣ ﯽﺥﻮاه ﺪ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧ ﺪ‬ ‫آ ﻪ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﻣ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁنه ﺎ ﺕ ﺼﻮر اﻋ ﺪام ﺟﻤﻌ ﯽ‪ ،‬ﺁنه ﻢ در‬ ‫هﻨﮕﺎم ﺷﺎدﯼ و ﺳﺮور ﻋﻤﻮﻣﯽ دﺷ ﻮار ﺑ ﻮد‪ ،‬چ ﻮن در روز ‪ ٢٩‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ‬ ‫)‪ ٢٠‬ژوﺉﻴ ﻪ‪ (١٩٨٨‬ﻳﻌﻨ ﯽ درﺳ ﺖ ﻳ ﻚ روز ﺑﻌ ﺪ از ﺷ ﺮوع ﺷ ﺪت ﻋﻤ ﻞ‬ ‫ﺲ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎدﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬ ‫در زﻧﺪانهﺎ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ﺑ ﺎ ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘ ِﻦ ﺁﺕ ﺶ ﺑ ِ‬ ‫ﻣﻠﻞ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﺮاق ﭘﺎﻳﺎن داد‪(٦٩) «.‬‬ ‫»ﻏ ﺮوب روز ﺑﻌ ﺪ ﻣ ﻦ و ﺳ ﻌﻴﺪ و ﻣﺎﻣ ﺎن ﭘ ﻨﺞ دﻗﻴﻘ ﻪ ﻓﺮﺻ ﺖ‬ ‫داﺷﺘﻴﻢ ﺟﻨﺎزﻩ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻠﻮار ﺳﺮﺑﺎزﯼ ﺕﻨﺖ ﺑﻮد و ﻳ ﻚ ﺑﻠ ﻮز ﻣﺎﺷ ﯽ‬ ‫رﻧ ﮓ آ ﻪ ﻟﻜ ﻪﯼ ﺑ ﺰرگ و ﺳ ﻴﺎﻩ ﺥ ﻮن از ﺳ ﻴﻨﻪات ﺷ ﺮوع ﻣ ﯽﺷ ﺪ و ﺕ ﺎ‬ ‫زاﻧﻮهﺎت اداﻣﻪ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺟﺎﯼ دو ﺕﻴﺮ هﻢ در رانهﺎت ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ چ ﭗ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﯽ راﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻣﺎن ﺑﻠﻮزت را ﭘ ﺲ زد و ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ زﺥ ﻢ ﻧﮕ ﺎﻩ آ ﺮد‪ .‬ﻣ ﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﺕﻬﻮع داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺻ ﻮرﺕﻢ را ﺑﺮﮔﺮداﻧ ﺪم‪ .‬دوﺕ ﺎ ﻧﻔ ﺲ ﻋﻤﻴ ﻖ آ ﺸﻴﺪم آ ﻪ‬ ‫ﻃﺎﻗﺖ ﺑﻴﺎورم‪ .‬آﻒ ﭘﺎه ﺎت از ﺥ ﻮنﻣﺮدﮔ ﯽ و زﺥ ِﻢ روﯼ زﺥ ﻢ آﺒ ﻮد و‬ ‫ﺳﻴﺎﻩ ﻣﯽزد‪ .‬اﻧﮕ ﺎر ﭘﺎه ﺎت را ﺕ ﻮﯼ آ ﻮرﻩ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ﭘﺨﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ذﻏ ﺎل‬

‫‪٦٠‬‬

‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻮﯼ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﯽداد‪ .‬ﻣﺎﻣﺎن زﻳﺮ ﻟﺐ دﻋﺎ ﺥﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴ ﺎم‬ ‫اﺳﻼم ﺷﻤﺎ هﻤﻴﻦ ﺑﻮد؟!« )‪(٧٠‬‬ ‫»در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٧‬وﻗﺘ ﯽ ﺣﻜ ﻢ ﻣﺤﺎآﻤ ﻪﯼ دوﺑ ﺎرﻩ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎ ِن ﺳ ِﺮ‬ ‫ﻣﻮﺿ ﻊ را از ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺣ ﺎآﻢ ﺷ ﺮع ﺑ ﺮاﯼ اﻳﻨﻜ ﺎر در ﻧﻈ ﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﺎﺿ ﯽ ﺷ ﺮع رازﻳﻨ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬دو ﻧﻔ ﺮ دﻳﮕ ﺮ‬ ‫ﻳﻜﯽ ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم رﺉﻴﺴﯽ رﺉﻴﺲ آﻨﻮﻧﯽ ﺑﺎزرﺳﯽ آ ﻞ آ ﺸﻮر و دﻳﮕ ﺮﯼ‬ ‫ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻧﻴ ﺮﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ اآﻨ ﻮن ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ ﮔ ﻨﺞ ﻗ ﺎرون آﻤﻴﺘ ﻪﯼ اﻣ ﺪاد‬ ‫اﻣﺎم ﺥﻤﻴﻨﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ! او ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﻋﺴﻜﺮاوﻻدﯼ در اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺴﻜﺮاوﻻدﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ وﻟﯽﻓﻘﻴ ﻪ در اﻳ ﻦ آﻤﻴﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﻧﻴ ﺮﯼ ه ﻢ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ او‪.‬‬ ‫»اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﭘﺲ از درﻳﺎﻓﺖ ﺣﻜ ِﻢ اﻋ ﺪا ِم زﻧ ﺪاﻧﻴﺎ ِن ﺳ ﺮ ﻣﻮﺿ ﻊ‬ ‫از ﺥﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ هﻠﯽآﻮﭘﺘﺮ روﯼ زﻧﺪانهﺎ ﭘ ﺮواز آﺮدﻧ ﺪ و در ﻋ ﺮض دو‬ ‫هﻔﺘﻪ چﻨﺪ هﺰار زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ را آﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎآﻤﻪاﯼ در آﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺳ ﺮ‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ و ﻏﻴﺮﺳﺮﻣﻮﺿﻊ هﻢ ﻣﻄﺮح ﻧﺒﻮد! ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺥﻤﻴﻨﯽ دﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎم زدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﻀﯽ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺟ ﺎن ﺑ ﺪر ﺑ ﺮدﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬ ‫آﺮدﻧﺪ آﻪ در زﻳﺮزﻣﻴﻦهﺎﯼ زﻧﺪان اوﻳﻦ و ﺷﻮﻓﺎژﺥﺎﻧﻪﯼ ﺑ ﺰرگ زﻧ ﺪان‬ ‫اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪهﺎﯼ ﺁﺑﮕﺮم ﻃﻨﺎب وﺻﻞ آﺮدﻧﺪ و هﺮﺷ ﺐ دﻩه ﺎ ﻧﻔ ﺮ را در‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻮﻓﺎژﺥﺎﻧﻪ ﺑﺪار آﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫»رازﻳﻨ ﯽ ﺑ ﺎ ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ اﺳ ﺪاﷲ ﻻﺟ ﻮردﯼ ﺻ ﺪه ﺎ ﻧﻔ ﺮ را در ﻳ ﻚ‬ ‫ﺳ ﺎﺥﺘﻤﺎن ﻣﺘﺮوآ ﻪ در ﻳﻜ ﯽ از ﻗ ﺴﻤﺖه ﺎﯼ ﻣﺘﺮوآ ﻪﯼ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ آ ﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﺑﻮد ﺥﺮاﺑﺶ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ آﺮد و آﺸﺖ‪.‬‬ ‫»ﺣ ﺪود دوﻳ ﺴﺖ زﻧ ﺪاﻧﯽ را در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎﺥﺘﻤﺎن آ ﻪ در ِز‬ ‫ﭘﻨﺠﺮﻩهﺎﻳﺶ را ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑ ﺎ ﺳ ﻴﻤﺎن ﺕﻴﻐ ﻪ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﻤ ﻊ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﺑﺘ ﺪا‬ ‫چﻨ ﺪ آﭙ ﺴﻮل ﺑ ﺰرگ ﮔ ﺎ ِز ﻣ ﺎﻳﻊ را آ ﻪ ﺷ ﻴﺮهﺎﯼ آﻨﺘﺮﻟ ﺸﺎن را ﺷﻜ ﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺥﻔ ﻪ آ ﺮدن زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺑ ﻪ داﺥ ﻞ ﺳ ﺎﺥﺘﻤﺎن اﻧﺪاﺥﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﻴﻢ‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ ﺳﺎﺥﺘﻤﺎن را آﻪ از ﻗﺒﻞ ﻣﻴﻦﮔﺬارﯼ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻔﺠ ﺮ آﺮدﻧ ﺪ‬ ‫و هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ دوﻳ ﺴﺖ زﻧ ﺪاﻧﯽ را زﻳ ﺮ ﺁوار دﻓ ﻦ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓﻘ ﻂ‬ ‫ﮔﻮﺷﻪاﯼ…« )‪(٧١‬‬

‫‪٦١‬‬

‫ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ آ ﻪ ﻣﻬ ﺪﯼ اﺻ ﻼﻧﯽ‪ ،‬دآﺘ ﺮ رﺿ ﺎ‬ ‫ﻏﻔﺎرﯼ‪ ،‬ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺮﻧﻮش ﭘﺎرﺳﯽﭘﻮر‪ ،‬ﻣﻨﻴ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺮادران و‬ ‫دﻳﮕﺮاﻧﯽ آﻪ ﺥﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬در ﻋﻴﻦﺣﺎل از ﺟﺎنﺑ ﺪر ﺑﺮدﮔ ﺎن‬ ‫اﻳﻦ آﺸﺘﺎر هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﻣﯽآﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﺣﻜﻢ اﻋﺪام ﻓﻮرﯼ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ‬ ‫ﺑﺮﮔ ﺸ ِ‬ ‫ﺖ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن اﻳ ﺮان از ﺳ ﻮﯼ ﺷ ﺨﺺ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬در ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﺁﺕ ﺶ‬ ‫ﺑ ﺲ‪ ،‬ﺕ ﺎ در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ ﻣﻴ ﺰان »اﺥ ﺘﻼف ﻓﻜ ﺮﯼ« دو ﻃﻴ ﻒ و‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ اﻳﺸﺎن در ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ ﻣ ﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺨ ﺼﻮص اﻳ ﻦ آ ﺸﺘﺎر‬ ‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﻣﺤﻚ زدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ!‬ ‫»از ﺁنﺟﺎ آﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ )ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺥﻠ ﻖ( ﺥ ﺎﺉﻦ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ‬ ‫وﺟ ﻪ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم ﻣﻌﺘﻘ ﺪ ﻧﺒ ﻮدﻩ و هﺮچ ﻪ ﻣ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ از روﯼ ﺣﻴﻠ ﻪ و ﻧﻔ ﺎق‬ ‫ﺁنهﺎﺳﺖ… آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺳﺮاﺳ ﺮ آ ﺸﻮر ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣﻮﺿ ﻊ‬ ‫ﻧﻔ ﺎق ﺥ ﻮد ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ آ ﺮدﻩ و ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﺤ ﺎرب و ﻣﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ اﻋ ﺪام‬ ‫ﻣ ﯽﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻧﻴ ﺰ در ﺕﻬ ﺮان ﺑ ﺎ راﯼ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن‬ ‫ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻧﻴﺮﯼ داﻣﺖ اﻓﺎﺿﺎﺕﻪ )ﻗﺎﺿﯽ ﺷ ﺮع( ﺟﻨ ﺎب ﺁﻗ ﺎﯼ اﺷ ﺮاﻗﯽ‬ ‫)دادﺳ ﺘﺎن ﺕﻬ ﺮان( و ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩاﯼ از وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﻣ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬اﮔﺮچ ﻪ‬ ‫اﺣﺘﻴ ﺎط در اﺟﻤ ﺎع اﺳ ﺖ و هﻤﻴﻨﻄ ﻮر در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﻣﺮاآ ﺰ اﺳ ﺘﺎن‬ ‫آﺸﻮر‪ ،‬راﯼ اآﺜﺮﻳﺖ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻗﺎﺿﯽ ﺷﺮع‪ ،‬دادﺳ ﺘﺎن اﻧﻘ ﻼب و ﻳ ﺎ دادﻳ ﺎر‬ ‫و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ وزارت اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻻزماﻻﺕﺒﺎع ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺣﻢ ﺑ ﺮ ﻣﺤ ﺎرﺑﻴﻦ‬ ‫»ﺳﺎدﻩاﻧﺪﻳﺸﯽ« اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﺳﻼم در ﺑﺮاﺑﺮ دﺷ ﻤﻨﺎن ﺥ ﺪا از اﺻ ﻮل‬ ‫ﺕﺮدﻳﺪ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﺑﺎ »ﺥﺸﻢ و آﻴﻨﻪﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ«‬ ‫ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم‪ ،‬رﺿ ﺎﻳﺖ ﺥﺪاوﻧ ﺪ ﻣﺘﻌ ﺎل را ﺟﻠ ﺐ ﻧﻤﺎﻳﻴ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻗﺎﻳﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩﯼ ﺁﻧﺎن اﺳ ﺖ »وﺳﻮﺳ ﻪ و ﺷ ﻚ و‬ ‫ﺕﺮدﻳﺪ ﻧﻜﻨﻨﺪ« و ﺳﻌﯽ آﻨﻨﺪ »اﺷﺪاء ﻋﻠﯽاﻟﻜﻔﺎر« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺕﺮدﻳﺪ در ﻣﺴﺎﺉﻞ‬ ‫ﻗﻀﺎﻳﯽ اﺳﻼم اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺥ ﻮن ﭘ ﺎك ﻣﻄﻬ ﺮ ﺷ ﻬﺪا ﻣ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﻼم… روحاﷲ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺥﻤﻴﻨﯽ« )‪(٧٢‬‬ ‫ﺑﻌﺪ هﻢ هﻤﻴﻦ اﻣﺎم و وﻟﯽ ﻣﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻤﻴﻞ و ﺕﺎآﻴﺪ ﺑ ﺮ‬ ‫ﺣﻜﻢ ﻗﺒﻠﯽاش ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫»در ﺕﻤﺎم ﻣﻮارد ﻓﻮق هﺮآﺲ در هﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﮔﺮ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻧﻔ ﺎق‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺶ اﻋﺪام اﺳﺖ‪» .‬ﺳﺮﻳﻌﺎ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم را ﻧ ﺎﺑﻮد آﻨﻴ ﺪ!« در‬

‫‪٦٢‬‬

‫ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﭘﺮوﻧ ﺪﻩه ﺎ در ه ﺮ ﺻ ﻮرت آ ﻪ ﺣﻜ ﻢ ﺳ ﺮﻳﻊﺕ ﺮ اﻧﺠ ﺎم‬ ‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬هﻤﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪(٧٣) «،‬‬ ‫در ﻳ ﻚ راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ هﻤ ﻴﻦ »اﻣ ﺎم ﺥﻤﻴﻨ ﯽ« ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ‬ ‫ﺳ ﺎﻟﮕﺮد ﺕﻮﻟ ﺪ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ اﺳ ﻼم در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٨٢‬اﻓﺎﺿ ﺎت ﻓﺮﻣ ﻮد آ ﻪ‪:‬‬ ‫»ﻳﻮماﷲ واﻗﻌ ﯽ روزﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤ ﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟ ﺴﻼم ﺷﻤ ﺸﻴﺮش‬ ‫را آ ﺸﻴﺪ و ﺥ ﻮارج را از اول ﺕ ﺎ ﺑ ﻪ ﺁﺥ ﺮ درو آ ﺮد و ﺕﻤﺎﻣ ﺸﺎن را‬ ‫آﺸﺖ‪ .‬اﻳﺎماﷲ روزهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آ ﻪ ﺥﺪاوﻧ ﺪ ﺕﺒ ﺎرك و ﺕﻌ ﺎﻟﯽ ﻳ ﻚ زﻟﺰﻟ ﻪاﯼ‬ ‫وارد ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﻠﯽ را وارد ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﻃﻮﻓ ﺎﻧﯽ را وارد ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮدم »ﺷﻼق« ﻣﯽزﻧﺪ آﻪ »ﺁدم« ﺑﺸﻮﻳﺪ! اﻣﻴﺮاﻟﻤ ﻮﻣﻨﻴﻦ اﮔ ﺮ ﺑﻨ ﺎ‬ ‫ﺑ ﻮد ﻣ ﺴﺎﻣﺤﻪ ﺑﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮش را ﻧﻤ ﯽآ ﺸﻴﺪ ﺕ ﺎ ‪ ٧٠٠‬ﻧﻔ ﺮ را ﻳ ﻚ دﻓﻌ ﻪ‬ ‫ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬در ﺣﺒﺲهﺎﯼ ﻣﺎ هﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻳ ﻦ اﺷﺨﺎﺻ ﯽ آ ﻪ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘ ﺼﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺁنهﺎ را ﻧﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬هﺮﻳﻜﯽﺷﺎن آﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺁدم ﻣﯽآ ﺸﻨﺪ‪ .‬ﺁدم‬ ‫ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ اﻳﻦهﺎ… ﺷﻤﺎ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻋﻠﻤﺎء )و ﻻﺑﺪ ﻃﻴﻒ دوﻣﯽه ﺎ( چ ﺮا ﻓﻘ ﻂ‬ ‫ﺳ ﺮاغ اﺣﻜ ﺎم ﻧﻤ ﺎز و روزﻩ ﻣ ﯽروﻳ ﺪ؟ چ ﺮا ه ﯽ ﺁﻳ ﺎت رﺣﻤ ﺖ را در‬ ‫ﻗﺮﺁن ﻣﯽﺥﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬و ﺁﻳ ﺎت ﻗﺘ ﺎل را ﻧﻤ ﯽﺥﻮاﻧﻴ ﺪ؟! ﻗ ﺮﺁن ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ ﺑﻜ ﺸﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺒﺲ آﻨﻴﺪ! چﺮا ﺷﻤﺎ هﻤﺎن ﻃ ﺮﻓﺶ را ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻳ ﺪ آ ﻪ ﺻ ﺤﺒﺖ از‬ ‫رﺣﻤﺖ ﻣﯽ آﻨﺪ؟ رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑ ﺎ ﺥﺪاﺳ ﺖ… ﻣﺤ ﺮاب‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﻜ ﺎن‬ ‫ﺣﺮب‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻜﺎن ﺟﻨﮓ‪ .‬از ﻣﺤﺮابهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﺪا ﺷ ﻮد‪ .‬چﻨ ﺎن آ ﻪ‬ ‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ اﺳ ﻼم از ﻣﺤ ﺮابه ﺎ ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽﺷ ﺪ… ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ‬ ‫دارد ﺕﺎ ﺁدم ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬اﺉﻤﻪﯼ ﻣﺎ ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴﻼم هﻤﮕﯽ ﺟﻨﺪﯼ )ﻧﻈﺎﻣﯽ( ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﮕ ﯽ ﺟﻨﮕ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﻣ ﯽآ ﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁدم ﻣ ﯽآ ﺸﺘﻨﺪ… ﻣ ﺎ ﺥﻠﻴﻔ ﻪ‬ ‫ﻣ ﯽﺥ ﻮاهﻴﻢ آ ﻪ دﺳ ﺖ ﺑﺒ ﺮد‪ ،‬ﺣ ﺪ ﺑﺰﻧ ﺪ‪ ،‬رﺟ ﻢ ﺑﻜﻨ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻃ ﻮر آ ﻪ‬ ‫رﺳﻮلاﷲ ﺻ ﻠﯽاﷲ ﻋﻠﻴ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽﺑﺮﻳ ﺪ‪ ،‬ﺣ ﺪ ﻣ ﯽزد‪ ،‬رﺟ ﻢ ﻣ ﯽآ ﺮد‪ .‬و‬ ‫هﻤﺎﻧﻄﻮر آ ﻪ ﻳﻬ ﻮد ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ را چ ﻮن ﺟﻤ ﺎﻋﺘﯽ ﻧﺎراﺿ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﺘ ﻞ‬ ‫ﻋﺎم آ ﺮد‪ .‬اﮔ ﺮ رﺳ ﻮل اﷲ ﻓﺮﻣ ﺎن داد آ ﻪ ﻓ ﻼن ﻣﺤ ﻞ را ﺑﮕﻴﺮﻳ ﺪ‪ ،‬ﻓ ﻼن‬ ‫ﺥﺎﻧﻪ را ﺁﺕﺶ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻼن ﻃﺎﻳﻔﻪ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﻋﺪل ﻓﺮﻣ ﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ… زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺼﺎص ﺕﺎﻣﻴﻦ آﺮد‪ ،‬زﻳ ﺮا )آ ﻪ( ﺣﻴ ﺎت‬ ‫ﺕ ﻮدﻩ زﻳ ﺮ اﻳ ﻦ ﻗﺘ ﻞ ﻗ ﺼﺎص ﺥﻮاﺑﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل زﻧ ﺪان آ ﺎر‬ ‫درﺳﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻃﻒ آﻮدآﺎﻧﻪ را آﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ!« )‪(٧٤‬‬

‫‪٦٣‬‬

‫و هﻴﭻ آ ﺲ از ﺕﻤ ﺎم آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ در هﻴﺌ ﺖ »ﻃﻴ ﻒ‬ ‫دوم« ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان ﺁﻣ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت »ﻃﻴ ﻒ اول« رﻧ ﮓ ﺑﭙﺎﺷ ﻨﺪ‪،‬‬ ‫چﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬ﻧﻪ از ﺥﺎﺕﻤﯽ ﺥﺒﺮﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧ ﻪ از ﻣﻮﺳ ﻮﯼ ﺥ ﻮﺉﻴﻨﯽه ﺎ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬ ‫ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﻌﻴﺪ زادﻩ‪ ،‬ﻧ ﻪ اﺷ ﻜﻮرﯼ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻣﻬ ﺎﺟﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻧ ﻪ آ ﺪﻳﻮر‪،‬‬ ‫ﻧﻪ ﺳﺤﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺎزﮔﺎرا‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻴﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﻨﺠﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎﻗﯽ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬ ‫اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﺰدﯼ‪ ،‬ﻧﻪ رﺉﻴﺲ داﻧﺎ و ﻧﻪ از هﻴﭻ آﺲ و هﻴﭻ آﺲ دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫از هﻴﭻ آﺲ و هﻴﭻ آﺲ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ آﺲ ﺑ ﻪ دﻓ ﺎع‬ ‫از اﻳﻦ ﺳﻮﺥﺘﮕﺎن ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ه ﻴﭻ چﻴ ﺰ‬ ‫ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺳﺮهﺎﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﮔ ﺮم‬ ‫ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬آ ﺴﯽ ﻧﮕﻔ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺟ ﻮان ﻣﻤﻠﻜ ﺖ چ ﺮا اﻳ ﻦ چﻨ ﻴﻦ ﭘﺮﭘ ﺮ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ؟!‬ ‫هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ه ﻢ هﻤ ﻪ ﺷ ﺎن ـ هﻤ ﻴﻦ ﻃﻴ ﻒ دوﻣ ﯽه ﺎ ـ در اﻳ ﻦ‬ ‫اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ راه ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺎك آ ﺮدن اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت از ﺥ ﺎﻃﺮﻩﯼ‬ ‫ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣ ﺮدم ﭘﻴ ﺪا آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﻚ ﻧﻔ ﺮ آ ﻪ ﺥﻴﻠ ﯽه ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮﺣﯽاش‬ ‫اذﻋ ﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺪان ﺁﻣ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺴﻴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﻣﻨﺘﻈ ﺮﯼ آ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬ ‫وﻻﻳﺘﻌﻬﺪﯼاش را هﻢ »ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ« ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻳ ﻦ »ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ«اش‬ ‫داو ﮔﺬاﺷ ﺖ و ﺑﺎﺥ ﺖ و هﻨ ﻮز ه ﻢ دارد ﺕ ﺎوا ِن ﻣ ﺜﻼ اﻋﺘﺮاﺿ ﺶ را‬ ‫ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﺕﻤﺎم »ﻃﻴﻒ دوﻣﯽه ﺎ« در ﺕ ﺪارك ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪١٣٠٠‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻣ ﺸﺎن را ﺣﻔ ﻆ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦه ﻢ ﻓﻘ ﻂ ﺳ ﻜﻮت آﺮدﻧ ﺪ و‬ ‫ﺳﻜﻮت‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ ﺁبهﺎ از ﺁﺳﻴﺎب اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ هﻤﺎن ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻣﯽرﻓﺖ ﺕ ﺎ‬ ‫آﻠﻴ ﺖ ﻧﻈ ﺎم را و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺁن را زﻳ ﺮ ﻋﻼﻣ ﺖ‬ ‫ﺳ ﻮال ﺑﺒ ﺮد‪ ،‬هﻤ ﻪﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﻳﻜﺒ ﺎرﻩ از ﺳ ﻮراخهﺎﺷ ﺎن ﺑﻴ ﺮون رﻳﺨﺘﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﻪﺷﺎن ﺑﻪ ﺻﺪا درﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪﺷ ﺎن ﺑ ﺎهﻢ ﻳﻜﻬ ﻮ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﯽ چ ﻪ ﺥﺒ ﺮ‬ ‫اﺳﺖ؟! ﺁب در ﺥﻮاﺑﮕﻪ ﻣﻮرچﮕﺎن اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻠﻜﯽ اوﻟﻴﻦ رﺉﻴﺲ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان ﭘ ﺲ از ﺷ ﻮرش ﺳ ﺎل‬ ‫‪ ٥٧‬آﻪ از ﺳﺎل ‪ ١٣٦٠‬ﺕﺎ ‪ ١٣٦٥‬در زﻧﺪانهﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺕﺤ ﺖ‬ ‫ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪﯼ ﻗﻢ و ﻣﺪرﺳﻪﯼ ﺣﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻃﻌ ﻢ‬

‫‪٦٤‬‬

‫ﮔﺲ »ﺕﺮآﻪهﺎﯼ ﺁﻟﺒﺎﻟﻮ« و »ﺕﺎزﻳﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕﻌﺰﻳ ﺮ« را چ ﺸﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﻧﺎﻣﻪاﯼ ﺑﻪ اآﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ ﻣﻐﻀﻮب ﻓﻌﻠﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ )ﭘﺲ از داﺳﺘﺎن‬ ‫آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ( آ ﻪ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ »اﻣﻴ ﺪ زﻧﺠ ﺎن« چ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را ﻳﺎدﺁورﯼ ﻣﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺥﻮاﻧ ﺪﻧﺶ ﺥ ﺎﻟﯽ از ﻟﻄ ﻒ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ‬ ‫»اﻣﻴ ﺪ زﻧﺠ ﺎن« ه ﻢ در ﺕ ﺪاوم اﺟ ﺮاﯼ ﻓﺘ ﻮاﯼ »وﻟ ﯽ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ«‬ ‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ از ﻧﻘ ﺸﻪﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت داﺥ ﻞ آ ﺸﻮر ـ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻧﺎﭘﺮهﻴﺰﯼ و ﻧﺎﭘﺮهﻴﺰﯼهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ـ ﭘﺎك ﺷﺪ‬ ‫و ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳﺖ!!!‬ ‫»اوﻳﻦ‪ ،‬اآﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ‪،‬‬ ‫»… ﻣﻦ رﻧﺠﺖ را ﻣ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻢ و اﺣ ﺴﺎﺳﺖ را ﻣ ﯽﻓﻬﻤ ﻢ‪ ،‬زﻳ ﺮا‬ ‫ﺳﺎلهﺎ در اﻳﻦ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ )ﻋﻨ ﻮاﻧﯽ آ ﻪ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ وﻗ ﺖ روﯼ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ( ﺑﻪ آ ﺴﺐ ﻋﻠ ﻮم و ﻓﻨ ﻮن در »ﻣﻜﺘ ﺐ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮره ﺎ« دچ ﺎر‬ ‫ﺑ ﻮدم و از اﺣﻜ ﺎم ﻋﻠﻤ ﺎﯼ »ﻋ ﺎﻟﯽ ﻣﻘ ﺎم« در ﺑﺮﺥ ﻮرد ﺑ ﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎن و‬ ‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﺑﻬ ﺮﻩه ﺎ ﺑ ﺮدﻩام و ﻣ ﯽداﻧ ﻢ و ﺷ ﺎهﺪ ﺑ ﻮدﻩام آ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ‬ ‫ﻣﯽﺕﻮان »ﺕﻮاب« ﺳﺎزﯼ آﺮد‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ را »ﺕﻌﺰﻳﺮ« ﻧ ﺎم ﻧﻬ ﺎد و اﻳﻤ ﺎن‬ ‫را از آ ﻒ ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ دل راﻩ داد و دادﮔ ﺎﻩ و ﻣﺤﺎآﻤ ﻪﯼ ﺁﻧﭽﻨ ﺎﻧﯽ راﻩ‬ ‫اﻧﺪاﺥﺖ‪(٧٥) «.‬‬ ‫و ﺑﻌﺪ هﻢ ﻣﻠﻜﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﺕﻔﺎوتهﺎ را ﺑﻴﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ده ﻪﯼ‬ ‫‪ ٦٠‬ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ اواﺥﺮ دهﻪ ‪ ٧٠‬را آﻪ اﻟﺰاﻣﺎ ﻧ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬ ‫آ ﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘ ﺎ ﻣﻐ ﻀﻮﺑﻴﻦ درﮔ ﺎﻩ وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴﻬﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺸﺮﻳﺢ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺕﻔﺎوت در رﻓﺘﺎر ﺑﻴﻦ ﻣﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم‬ ‫ﺁن دو دهﻪ در اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ روﯼ ﻣﺮدم و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ هﻤ ﺮاﻩ و‬ ‫هﻤﻜﺎر ﺑﺎ آﻠﻴﺖ ﻧﻈﺎم‪ ،‬آﺎر ﺕﺌﻮرﻳﻚ و ﭘﺮاﺕﻴﻚ ﻣﯽآﺮدﻩاﻧﺪ!‬ ‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺣﺘ ﺎ داﺳ ﺘﺎن ﺕﺮوره ﺎﯼ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ ه ﻢ آ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ‬ ‫آﺪا ِم اﻳﻦه ﺎ ه ﻴﭻ چﻴ ﺰ ﻧﮕﻔ ﺖ‪ .‬هﻨ ﻮز ﺳﺮهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ‬ ‫ك رﻓ ﻊ و رﺟ ﻮع ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ‬ ‫ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد و هﻤﭽﻨ ﺎن و ﺑ ﺎزهﻢ در ﺕ ﺪار ِ‬ ‫‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻣﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن… ﻧ ﻮرﯼ در ﺕ ﺎرﻳﻜﯽ ﻋﺒ ﺎﯼ‬ ‫»ﻃﻴﻒ اول« ﺑﻪ ﺕﻜﺎﻧﺸﺎن ﺁورد‪ .‬اﺕﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻨﺠ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﺴﺎﻟﻪﯼ‬

‫‪٦٥‬‬

‫آﻠﻴﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ .‬دادﮔﺎﻩ ﻣﻴﻜﻮﻧﻮس و اﻓﺘﻀﺎح ﻣﺤﻜﻮﻣﻴ ﺖ‬ ‫ﺳﺮان رژﻳﻢ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬هﻤﻪﺷﺎن را ـ هﻤﻪﯼ ﻃﻴﻒ دوﻣﯽهﺎ را ـ ﺑﻪ ﺕﻜ ﺎﭘﻮ‬ ‫واداﺷ ﺖ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑﺮﺑ ﺎد رﻓ ﺘﻦ‬ ‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻣ ﺸﺎن ﺳ ﻜﻮت آﻨﻨ ﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ و‬ ‫ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان رﻳﺨﺘﻨﺪ و رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ را آﻪ در ﺕﻤﺎم ﺁن ﺳﺎلهﺎ ﺑ ﺎ‬ ‫آﺘ ﺎبه ﺎش ﺳ ﺮﮔﺮم ﺑ ﻮد‪ ،‬و ﺑ ﺮاﯼ ﺣ ﺬف زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ از ﻧﻘ ﺸﻪﯼ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﯼ ﺟﻬ ﺎن اﺳ ﻼﻣﯽ ﻧﻘ ﺸﻪه ﺎ ﻣ ﯽرﻳﺨ ﺖ و در ﺳ ﻤﻴﻨﺎرهﺎﯼ ﺑ ﻴﻦ‬ ‫اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺷﺮآﺖ ﻣﯽآﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺁوردﻧﺪ‪ .‬وﺿﻊ ﺥﻴﻠﯽ ﺥﺮاب ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺥﺮابﺕﺮ هﻢ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫»اﻳ ﻦ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ ﺑ ﺰرگ اﺳ ﻼﻣﯽ )ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ( در ﻣ ﺎﻩ‬ ‫ﺁورﻳ ﻞ ‪ ١٩٨٤‬آ ﻪ ﺕ ﺎزﻩ وزﻳ ﺮ ارﺷ ﺎد اﺳ ﻼﻣﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در اوﻟ ﻴﻦ‬ ‫ﺳﻤﻴﻨﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ در ﺥﺎرج از آﺸﻮر ـ آ ﻪ‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﺪﻟﯽ و دوﺳﺘﯽ ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻤﺎء و ﻏﻼﻣﺎن ﺳﻔﺎرت در ﺷﻬﺮ ﻟﻨ ﺪن‬ ‫ﺑﺮﮔ ﺰار ﺷ ﺪ ـ در »ﺕﻌﻴ ﻴﻦ اوﻟﻮﻳ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ« ﺕ ﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ »زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زﺑ ﺎن ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ« ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ »اﺷ ﺎﻋﻪﯼ زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬ ‫زﺑ ﺎن ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ اﺳ ﻼﻣﯽ در ﺕﺤﻜ ﻴﻢ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ اﺳ ﻼم« زﻣﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫اﻋﻼم زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﺑﺎن رﺳﻤﯽ ﻣ ﺮدم اﻳ ﺮان ﻓ ﺮاهﻢ ﺁورﻧ ﺪ‪«.‬‬ ‫)‪(٧٦‬‬ ‫ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل اﺳ ﺘﺎد ﻣﺠﺘﺒ ﯽ ﻣﻴﻨ ﻮﯼ‪» :‬اوﻟﻴ ﺎﯼ وزارت ﺁﻣ ﻮزش و‬ ‫ﭘ ﺮورش‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ در ﻧ ﺼﺐ و ﺕﻌﻴ ﻴﻦ دﺑﻴ ﺮان زﺑ ﺎن و ادﺑﻴ ﺎت )ﻳ ﺎ ﻣ ﺜﻼ‬ ‫وزراﯼ ارﺷﺎد ﻳﺎ روﺳﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮر( ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻗﺖ آﻨﻨﺪ و از ﺑ ﺮاﯼ داﻧ ﺴﺘﻦ‬ ‫زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ‪ ،‬ارج و ﻣﻘ ﺎم ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﻗﺎﺉ ﻞ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬چﻮﻧﻜ ﻪ ارﺟﻤﻨ ﺪﺕﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻴﺮاﺛ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ و ادﺑﻴ ﺎت ﻣﻠ ﯽ ﻣﺎﺳ ﺖ و‬ ‫ﺑ ﺴﺘﮕﯽ اﻳ ﻦ ادﺑﻴ ﺎت و ﻓﺮهﻨ ﮓ ﮔﺮاﻧﻘ ﺪر ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ ﻣﺤ ﻞ ﺕﺮدﻳ ﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪(٧٧) «.‬‬ ‫و درﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ هﻤﻴﻦ وزﻳﺮ ارﺷ ﺎد و رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺥﺎﺕﻤﯽ‪» :‬اﻋ ﺮاب ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﺎ ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان آﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ ه ﻢ ﺷ ﻜﻞ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ اﻳﺮان را ﻋﻮض آﻨﻨﺪ و هﻢ ﺑﺎورهﺎ و اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﻠﯽ و ﻣ ﺬهﺒﯽ‬

‫‪٦٦‬‬

‫ﻣ ﺮدم را ﺕﻐﻴﻴ ﺮ دهﻨ ﺪ و ه ﻢ ﺥ ﺼﻮﺻﺎ زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ زﺑ ﺎن‬ ‫ﻓﺎرﺳﯽ آﻨﻨﺪ‪(٧٨) «.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ هﻢ هﻤﻴﻦ ﻋ ﺮب ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ دﺷ ﻤﻦ‬ ‫زﺑ ﺎن و ﻓﺮهﻨ ﮓ ﭘﺎرﺳ ﯽ ﺷ ﺪ ﺷ ﻬﺰادﻩﯼ ﺕ ﺴﺎﻣﺢ‪ ،‬ﺕ ﺴﺎهﻞ‪ ،‬ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮﯼ‬ ‫ﻓﺮهﻨ ﮓه ﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ‪ ،‬اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﻳﺨ ﻮاهﯽ و ﻣﻠ ﯽ‬ ‫ﮔﺮاﻳﯽ… و ﺕﺎ ﺑﺤﺎل ه ﻢ چﻬﺎرﺳ ﺎل دﻳﮕ ﺮ ]ﺕ ﺎ زﻣ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻦ اﻳ ﻦ کﺘ ﺎب[‬ ‫ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣ ﺮدم آ ﻼﻩ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر‬ ‫چﻬ ﺮﻩﯼ اﻳ ﻦ اﻣ ﺎم ﺕ ﺎزﻩ را در ﻣ ﺎ ِﻩ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽﺷ ﺎن دﻳﺪﻧ ﺪ و … هﻨ ﻮز ه ﻢ‬ ‫ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ چ ﻪ ﺥﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ؟! ﺕ ﺎ اﻳﻨ ﺎن اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر چ ﻪ ﻣ ﺎرﯼ را از‬ ‫ﺁﺳ ﺘﻴ ِﻦ ﺟ ﺎدوﻳﯽﺷ ﺎن ﺑﻴ ﺮون ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪١٣٠٠‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻣﺸﺎن ﺑﻨﺎزﻧﺪ!‬ ‫و اﻳﻦ اﻣﺎم زادﻩﯼ ﺕﺎزﻩ‪ ،‬ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ زﺑﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺟﻬﺎن اﺳﻼﻣﯽ اﻓﺎﺿﺎت دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ دارد آ ﻪ ﺥﻮاﻧ ﺪﻧﺶ ﺥ ﺎﻟﯽ از ﻟﻄ ﻒ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫»آﺴﺎﻧﯽ در اﻳ ﺮان ﺣ ﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ و ﺣﻴ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬ ‫اﺳ ﻼم و رهﺒ ﺮﯼ اﻋﺘﻘ ﺎد داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ )ﺕﻜﻠﻴ ﻒ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﻣﻌﻠ ﻮم‬ ‫اﺳﺖ(… ﺑﺎ آﺴﯽ آﻪ ﻧﻈﺎم را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد و در ﻓﻜﺮ ﺑﺮاﻧﺪازﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫زﺑﺎن اﻣﻨﻴﺘﯽ و ﺕﻨﺒﻴﻬﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺥﻮرد آﺮد‪(٧٩) «.‬‬ ‫»اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر از ﺁزادﯼ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑ ﺎ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫و اﺳﻼم ﺑﺮﺥﻮرد ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺁزادﯼ را ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺮدم اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳ ﺮان‬ ‫ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ )ﻗﺒ ﻮل آﻨ ﺪ( و اﺟ ﺎزﻩ ه ﻢ ﻧﻤ ﯽده ﺪ… »ﺁزادﯼ در وﺳ ﺎﻳﻞ‬ ‫ارﺕﺒ ﺎط ﺟﻤﻌ ﯽ و رﺳ ﺎﻧﻪه ﺎﯼ ﮔﺮوه ﯽ« اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤﮕ ﺎم ﺑ ﺎ ﻣ ﺮدم‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺣﺮف ﻣﺮدم را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪(٨٠) «.‬‬ ‫»هﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﺮ ﺁزادﯼ و ﻧﻬﺎدﯼ ﺷ ﺪن‬ ‫ﺁزادﯼ ﭘﺎﯼ ﻣﯽﻓﺸﺎرﻳﻢ و ﺑ ﺮاﯼ ﺁن »ﻓ ﺪاآﺎرﯼ« ﻣ ﯽآﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬ ‫هﻤﺴﻮﯼ دﺷﻤﻨﺎن ﻧﺸﻮﻳﻢ…« )‪(٨١‬‬ ‫و ﺑﺎﻻﺥﺮﻩ‪»:‬ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘﺎب ﺁﻳ ﺎت ﺷ ﻴﻄﺎﻧﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﯽ ﺣﻀﺮت اﻣ ﺎم ﺥﻤﻴﻨ ﯽ اﻋ ﺪام ﺷ ﻮد و ه ﻴﭻ راه ﯽ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻳﺰ وﯼ از اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻧﻴﺴﺖ…« )‪(٨٢‬‬

‫‪٦٧‬‬

‫اﻣﺎ در اداﻣﻪﯼ هﻤﺎن روش هﻤﻴﺸﮕﯽ ﺥ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕ ﺮور‪ ،‬ﻣ ﺮگ‪،‬‬ ‫زﻧﺪان‪ ،‬ﺕﻌﺰﻳﺮ ـ در هﻤﻴﻦ چﻬﺎرﺳﺎل ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻳﻦ اﻣﺎم زادﻩﯼ ﺕﺎزﻩ ه ﻢ ـ‬ ‫ﻳ ﻚ ﺳﻠ ﺴﻠﻪ از ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺳ ﺎزان اﻳ ﺮان را آ ﻪ در ﺕ ﻮهﻢ اﻳ ﻦ »رﺉ ﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ اﺻﻼحﻃﻠ ِ‬ ‫ﺐ« ﺕﺎزﻩ ﻧﻔﺲ )ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺳﻮاﺑﻖ درﺥ ﺸﺎﻧﺶ(‬ ‫ﺁﻓﺘﺎﺑﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺠﻴ ﺮ ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺻ ﻼﺑﻪ آ ﺸﻴﺪﻧﺪ و‬ ‫در ﺥﻮاﺑﮕﺎﻩ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺕﻬ ﺮان و ﺕﺒﺮﻳ ﺰ چﻨ ﺎن ﺟﻨ ﺎﻳﺘﯽ آﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ روﯼ‬ ‫ﺕﻤﺎم اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن را ﺳﻔﻴﺪ آ ﺮد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺎزهﻢ از اﻳ ﺸﺎن )ﭘﺮزﻳ ﺪﻧﺖ ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺥﺎﺕﻤﯽ( ﺑﺠﺰ ﻗﺮاﺉﺖ چﻨﺪ اﻧﺸﺎﯼ دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻬﺰادﻩﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ و راﻩ ﮔ ﺸﺎﻳﯽه ﺎﯼ او‬ ‫اﻣﻴ ﺪ ﺑ ﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁرزوه ﺎﯼ ﺥﻮدﺷ ﺎن را در ده ﺎن او ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﺟﻨﺎﺑﺶ ﺷﻌﺮهﺎ ﺳﺮودﻧﺪ و ﺕﻨﯽ چﻨﺪ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺳﺮ و ﺻﺪاﻳﯽ آﺮدﻧﺪ و در‬ ‫آﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺣ ﺮفه ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮ زﺑ ﺎن راﻧﺪﻧ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺘ ﺸﺎن‬ ‫ﺕﻤ ﺎم ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن را‪ ،‬هﻤ ﻪﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن‪ ،‬روزﻧﺎﻣ ﻪ‬ ‫ﻧﮕ ﺎران ﻣﺘ ﻮهﻢ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺑ ﺎزان »ﻃﻴ ﻒ دوم« را هﻤﭽ ﻮن اﺑﻮﻣ ﺴﻠﻢ‬ ‫ﺥﺮاﺳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ زﻧﺠﻴ ﺮ آ ﺸﻴﺪﻧﺪ و اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ـ در اﺳ ﺘﻤﺮار ﺣﻔ ﻆ ﺁﺑ ﺮو و‬ ‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم ـ ه ﻢ چﻨ ﺎن اداﻣ ﻪ دارد‪ .‬ﻣﺎﻣﻮرﻳ ﺖ‬ ‫»ﻃﻴﻒ دوم« ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺼﺮ روﺷﻨﮕﺮﯼ آﻪ در اﻳﺮان ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ‬ ‫ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ هﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺎق رﻓﺖ!‬ ‫ﺣ ﺴﻴﻦﻋﻠ ﯽ ﻣﻨﺘﻈ ﺮﯼ در ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ آ ﻪ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٧‬ﻣﻬﺮﻣ ﺎﻩ‬ ‫‪ ١٣٦٥‬ﺑﺮاﯼ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ ارﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﯽ ﺕﻤﺎم‪،‬‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را چﻨﻴﻦ ﺕﺒﻴﻴﻦ آﺮد‪» :‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽداﻧﻴ ﺪ آ ﻪ ﻋ ﺪﻩﯼ زﻳ ﺎدﯼ‬ ‫زﻳﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﻣﺮدﻩاﻧ ﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ ﻣ ﯽداﻧﻴ ﺪ آ ﻪ در زﻧ ﺪان ﻣ ﺸﻬﺪ در‬ ‫اﺛﺮ ﻧﺒﻮدن ﭘﺰﺷ ﻚ و ﻧﺮﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﯽه ﺎﯼ دﺥﺘ ﺮ ﺟ ﻮان‪ ،‬ﺑﻌ ﺪا ﻧﺎچ ﺎر‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ ﺣﺪود ‪ ٢٥‬دﺥﺘﺮ را ﺑﺎ اﺥﺮاج ﺕﺨﻤ ﺪان و ﻳ ﺎ رﺣ ﻢ ﻧ ﺎﻗﺺ آﻨﻨ ﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ‬ ‫ﻣﯽداﻧﻴﺪ آﻪ در زﻧ ﺪان ﺷ ﻴﺮاز دﺥﺘ ﺮﯼ روزﻩدار را ﺑ ﺎ ﺟﺮﻣ ﯽ ﻣﺨﺘ ﺼﺮ‬ ‫ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﭘ ﺲ از اﻓﻄ ﺎر اﻋ ﺪام آﺮدﻧ ﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ ﻣ ﯽداﻧﻴ ﺪ آ ﻪ در ﺑﻌ ﻀﯽ از‬ ‫زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ دﺥﺘ ﺮان ﺟ ﻮان را ﺑ ﻪ زور ﺕ ﺼﺮف‬

‫‪٦٨‬‬

‫آﺮدﻧﺪ… ﺁﻳﺎ ﻣﯽداﻧﻴﺪ آﻪ چﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ آ ﻪ در اﺛ ﺮ ﺷ ﻜﻨﺠﻪه ﺎﯼ‬ ‫ﺑﯽروﻳﻪ‪ ،‬آﻮر ﻳﺎ آﺮ ﻳﺎ ﻓﻠﺞ ﻳﺎ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ درده ﺎﯼ ﻣ ﺰﻣﻦ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و آ ﺴﯽ‬ ‫)هﻢ( ﺑﻪ داد ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽرﺳﺪ… ﺁﻳﺎ ﻣﯽداﻧﻴﺪ آﻪ در ﺑﻌﻀﯽ زﻧﺪانهﺎ ﺣﺘﺎ از‬ ‫ﻧﻮر روز هﻢ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﯽ درﻳﻎ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﻢ ﻧ ﻪ ﻳ ﻚ روز و دو روز‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎﻩهﺎ…« )‪(٨٣‬‬ ‫و ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن در دوران ﺟﻨﮓ ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﻳ ﺮان و ﻋ ﺮاق‪،‬‬ ‫ﻳﻜﻤ ﺎﻩ ﻗﺒ ﻞ از ﭘﺎﻳ ﺎن ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬درﺳ ﺖ هﻤ ﺎن زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ اوﺿ ﺎع ﺥﻴﻠ ﯽ‬ ‫ﺥﺮاب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻣ ﯽرﻓ ﺖ آ ﻪ آﻠﻴ ﺖ ﻧﻈ ﺎم را زﻳ ﺮ ﺑ ﺎر ﺕ ﻮﺣﺶ ﺟﻨ ﮓ‬ ‫اﻳﺮان و ﻋﺮاق از اﺳﺎس ﻧﻔﯽ آﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺎﻣﻪاﯼ ﺑﻪ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﯽ ﺕﻤﺎم ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫»ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ اﮔﺮ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و ﻋﻼﻗ ﻪ دارﻳ ﺪ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ه ﺴﺘﯽ و ﺣﻘ ﻮق‬ ‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را ﻓ ﺪاﯼ ﺻ ﺪور ﺟﻨﮕ ﯽ و اﺟ ﺮاﯼ اﺟﺒ ﺎرﯼ اﺳ ﻼم و از ﺑ ﻴﻦ‬ ‫ﺑ ﺮدن ﻓﺘﻨ ﻪ و ﻓ ﺴﺎد ﻧﻤ ﻮدﻩ و اﻳ ﻦ‪ ،‬ﻳ ﻚ آ ﺎر ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣﻮﻓ ﻖ و ﻣ ﺎﺟﻮر‬ ‫ﻣ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻴ ﺪﻩ در دﻧﻴ ﺎ ﺁزاد و ﻣﺤﺘ ﺮم اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷﺨ ﺼﺎ و ﭘﻴ ﺮوان اﻳ ﻦ‬ ‫ﻃﺮز ﺕﻔﻜﺮ ﻣﺨﺘﺎرﻧﺪ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ چﻨﻴﻦ رﺳﺎﻟﺖ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ‬ ‫ﺑ ﻪ هﺰﻳﻨ ﻪ و ﺣﻴ ﺎت آ ﺴﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ اﻋﺘﻘ ﺎد و اﻟ ﺰام ﻧﺪارﻧ ﺪ و‬ ‫ﻧﮕﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺣﺎﺿ ﺮﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺁﺥ ﺮﻳﻦ ﻧﻔ ﺮ و ﺁﺥ ﺮﻳﻦ ﺥﺎﻧ ﻪ در زﻳ ﺮ ﺑﻤ ﺐ و‬ ‫ﻣﻮﺷﻚ و ﺳﻼحهﺎﯼ ﺟﻬﻨﻤﯽ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺁﺕ ﺶزا و اﺕﻤ ﯽ ﻧ ﺎﺑﻮد ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺷ ﻌﺎر‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺟﻨ ﮓ ﺕ ﺎ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺑﺪهﻨ ﺪ… ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻣ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ ﺁﻧﻄ ﻮر آ ﻪ از‬ ‫ﺷ ﻌﺎرهﺎ و اﻋﻼﻣﻴ ﻪه ﺎ و اﻇﻬ ﺎرات ﻣﻘﺎﻣ ﺎت و ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ )ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ( ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺥﻮاﺳﺘﻪهﺎﯼ ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﻣﺮگ ﺻﺪام‪ ،‬اﻧﺤﻼل ﺣﺰب ﺑﻌﺚ‪ ،‬ﻓﺘﺢ آﺮﺑﻼ ﺕﺎ ﺳﻘﻮط ﺑﻐ ﺪاد‪،‬‬ ‫اﺳ ﺘﻘﺮار ﻳ ﻚ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﺘﺤ ﺪ ﻳ ﺎ ﺕ ﺎﺑﻊ اﻳ ﺮان در ﻋ ﺮاق‪،‬‬ ‫اﺿ ﻤﺤﻼل دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ ﻋ ﺮب ﻳ ﺎ ﺕﻤﻜ ﻴﻦ ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫اﻳ ﺮان‪ ،‬آﻔﺮﺳ ﺘﻴﺰﯼ ﺥ ﺼﻤﺎﻧﻪ و اﻣﺤ ﺎء ﻗﺎهﺮاﻧ ﻪﯼ اﻟﺤ ﺎد و اﺳ ﺘﻜﺒﺎر و‬ ‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ در ﺟﻬﺎن و ﺑﺎﻻﺥﺮﻩ رﻓﻊ آﺎﻣﻞ ﻓﺘﻨﻪ در ﻋﺎﻟﻢ‪(٨٤) «.‬‬ ‫ﻻﺑ ﺪ »ﻃﻴ ﻒ دوم« و دوﺳ ﺘﺪاراﻧﺶ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺣ ﺮفه ﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮ آﻬﻨﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺿﺮورﺕﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺥﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺖ! ﺷ ﺎﻳﺪ‬ ‫ه ﻢ ﭘ ﺮداﺥﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت دو ﻃﻴ ﻒ ﻣﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻳ ﻚ‬

‫‪٦٩‬‬

‫»ﺕ ﺎﺑﻮ«ﯼ ﻣﻤﻨﻮﻋ ﻪ و ﻋﺒ ﻮر ﻧ ﺎآﺮدﻧﯽ اﺳ ﺖ و اﺻ ﻼ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ‬ ‫اﺕﻔﺎﻗ ﺎﺕﯽ آ ﻪ در دوران ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ اﻓﺘ ﺎدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻨﯽ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺳﻴﺪ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و »ﺥ ﺪاﻳﺶ ﺑﻴ ﺎﻣﺮزد!« از‬ ‫ﺥﻴﻠﯽ از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ در ﺣﻜﻮﻣﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﻟﻴﺒ ﺮالﺕ ﺮ و ﻣﻬﺮﺑ ﺎنﺕ ﺮ‬ ‫ﺑﻮد! ﻓﻀﻮﻟﯽ ﻣﻮﻗﻮف! ﺟﻴﺰﻩ!‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‬ ‫و ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ ﺕﻮهﻤﯽ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎهﻴ ﺖ اﺳﻼﻣ ﺸﺎن‬ ‫دارﻧﺪ و اﻳﻦ اﻋﻤﺎل را »ﻓﻘﻂ« ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻨﺎﻳﺎت »ﻃﻴﻒ اول« ارزﻳ ﺎﺑﯽ‬ ‫ﻣﯽآﻨﻨ ﺪ و ﻧ ﻪ ﺟ ﻮهﺮ و ﻣﺎهﻴ ﺖ ِ آ ِﻞ اﺳ ﻼ ِم در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬ ‫چﺸﻢ دﻳﺪﻩاﻧﺪ آﻪ ﺕﺎ در ﻧﻘﺶ »اﺻﻼح ﻃﻠﺐ« و »ﻃﻴﻒ دوم« ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ‬ ‫ﺁﻣﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﻼﻳﯽ را ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﺁوردﻧﺪ آﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳ ﻼم ـ‬ ‫ﻳﺎ ﺥﻠﻔﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ ـ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ »اه ﻞ ردﻩ« ﺁوردﻧ ﺪ و اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ِ‬ ‫ﻣﺘﻮه ِﻢ ﻃﻴﻒ دوم ﺥﻄﺎﻳﯽ ﺑﻜﻨﺪ و زﺑﺎﻧﺶ را زﻳ ﺎدﯼ دراز آﻨ ﺪ و از ﺥ ﻂ‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪاﯼ آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ اول )و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ اﺳ ﻼم( آ ﺸﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺎ را‬ ‫ﺑﻴﺮون ﺑﮕﺬارد‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﻼﻳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮش ﺥﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ آﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺎراﺿ ﻴﺎن‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺁﻣﺪ… و ﺣ ﺎﻻ دارﻧ ﺪ هﻤ ﺎن ﺑ ﻼ را ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ هﻤ ﻪﯼ ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬ ‫ﺕﺎزﻩ ﺑﺪوران رﺳﻴﺪﻩﯼ ﻓﻌﻠﯽ ﻳﺎ ﻣﺜﻼ ﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﻣ ﯽﺁورﻧ ﺪ و ﺁب‬ ‫هﻢ از ﺁب ﺕﻜﺎن ﻧﻤﯽﺥﻮرد‪.‬‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »اهﻞ ردﻩ« اﺳﻨﺎد ﻋﺠﻴﺒﯽ دارد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬ ‫ﻣﺜ ﺎل‪ :‬ﺑﻌ ﺪ از ﻣ ﺮگ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ ﺥﻴﻠ ﯽ از ﻃﻮاﻳ ﻒ ﻋ ﺮب »ردت ﺁوردﻧ ﺪ«‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ از دﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺥﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن آﻪ ﺑ ﻪ ﺿ ﺮب ﺷﻤ ﺸﻴﺮ‪ ،‬آ ﺸﺘﺎر و‬ ‫ﺥ ﺸﻮﻧﺖ ِ ﺳ ﭙﺎﻩ اﺳ ﻼم ﻣﺠﺒ ﻮر ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﻣ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷ ﺎدﻣﺎﻧﯽه ﺎ‬ ‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬زنهﺎﺷ ﺎن ﺣﻨ ﺎ ﺑ ﺴﺘﻨﺪ… اﻣ ﺎ ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺎن‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ )ﺥﻠﻔﺎﯼ راﺷﺪﻳﻦ( ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺕﺎرﻳﺦ ﺥﻮﻧﺒ ﺎر ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬ ‫آﺮدن ﺟﻬﺎن ﭘﻬﻨﺎور اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬ ‫»ﻋﺮﺑﺎن از دﻳﻦ ﺑﮕ ﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﻀﯽ آ ﺎﻓﺮ ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺑﻌ ﻀﯽ زآ ﺎت‬ ‫ﻧﺪادﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮان اﺳ ﻼم از اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻣ ﯽﺥﻮاﺳ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨﻨ ﺪ ﺕ ﺎ‬ ‫ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬هﺮﮔ ﺎﻩ اﻣﺘﻨ ﺎع ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﺘ ﻞ‬

‫‪٧٠‬‬

‫ﺁنهﺎ واﺟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺁنهﺎ ﻣﯽﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و ﺁنه ﺎ را ﻣ ﯽآ ﺸﺘﻨﺪ و زن‬ ‫و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را اﺳﻴﺮ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫»در دوران زﻣﺎﻣﺪارﯼ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺁﺷﻔﺘﮕﯽهﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن در ﻋ ﺎﻟﻢ‬ ‫اﺳﻼم ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻋﺪﻩاﯼ ﺑ ﺎ ﻗﺒ ﻮل اﺳ ﻼم و ﺥﻮاﻧ ﺪن ﻧﻤ ﺎز از دادن زآ ﺎت‬ ‫ﺥﻮددارﯼ آﺮدﻧﺪ و ﺟﻤﻌﯽ آﻪ اﻳﻤﺎﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣ ﺎل ﺕﺮدﻳ ﺪ و اﻧﺘﻈ ﺎر‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫»اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭘﺲ از ﺁن آﻪ ﺑﻪ آﻤﻚ ﺳﺮدار ﺥﻮد »اﺳﺎﻣﻪ« ﺕﺎ ﺣ ﺪﯼ‬ ‫ﺳ ﺮو ﺻ ﺪاﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎن را ﺥ ﺎﻣﻮش آ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﺮﺁن ﺷ ﺪ آ ﻪ آﻠﻴ ﻪﯼ دﺷ ﻤﻨﺎن‬ ‫اﺳ ﻼم را ﺳ ﺮآﻮب آﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاﯼ ﻧﻴ ﺖ ﺥ ﻮد ﻃ ﯽ ﺑﺨ ﺸﻨﺎﻣﻪاﯼ ﺑ ﻪ‬ ‫آﻠﻴﻪﯼ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب اﻋﻼم آ ﺮد آ ﻪ‪ :‬اﻳ ﻦ ﻟ ﺸﻜﺮ را ﻣ ﺎﻣﻮر آ ﺮدم آ ﻪ ه ﺮ‬ ‫آﻪ را از دﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻜﺸﺪ و ﺑﻪ ﺁﺕ ﺶ ﺑ ﺴﻮزاﻧﺪ و زن‬ ‫و ﺑﭽﻪاش را اﺳﻴﺮ آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺁن آﻪ ﺕﻮﺑﻪ آﻨﺪ…« )‪(٨٥‬‬ ‫و ﺑ ﺎزهﻢ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﭘ ﺮ اﺳ ﺖ از هﺰاره ﺎ و هﺰاره ﺎ ﺳ ﻨﺪ و ﻣ ﺪرك‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺕﺎرﻳﺨﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﺸﺘﻦ و ﺳﻮزاﻧﺪن اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑ ﺪﺑﺨﺖ ِ از‬ ‫دﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ!‬ ‫راﻣﻴﻦ اﺣﻤﺪﯼ در ﻣﻄﻠﺒﯽ آﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﭘﺮوﻧ ﺪﻩﯼ ﺕ ﺮور ﺳ ﻌﻴﺪ‬ ‫ﺣﺠﺎرﻳﺎن« در ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ »ﭘﺮ« ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٧٤‬ﺕﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ١٣٧٩‬چﺎپ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﻗﺪرت ﺑﻴﻦ دو ﻃﻴﻒ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳ ﻼﻣﯽ و ﻧﻘ ﺶ ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن در ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ‬ ‫ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن ﺑ ﻪ راﺳ ﺘﯽ آﻴ ﺴﺖ؟ و ﺁﻳ ﺎ ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﺑﺮﺥ ﯽ‬ ‫چﻬﺮﻩهﺎﯼ ﻣﺎﻓﻴﺎﯼ ﻗ ﺪرت ادﻋ ﺎ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﻘ ﺸﯽ ﺁﻧﻘ ﺪر آﻠﻴ ﺪﯼ در ﺟﻨ ﺒﺶ‬ ‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ دارد؟ اﮔﺮ چﻨﻴﻦ اﺳﺖ چﮕﻮﻧﻪ چﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﯽ را ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫اﮔﺮ روزﮔﺎرﯼ در هﺮم ﻗﺪرت ﺑﻮدﻩ‪ ،‬چﮕﻮﻧﻪ اﻣ ﺮوز ﻣﻐ ﻀﻮب و ه ﺪف‬ ‫ﮔﻠﻮﻟﻪﯼ ﺟﻮانهﺎﯼ ﺑﻴﺴﺖ و چﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ؟ در ﺟ ﻮاب ﺑ ﻪ‬ ‫]اﻳﻦ[ ﺳﻮاﻻت‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪﻩﯼ ﺕﺮور ﺣﺠﺎرﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﺎﺥﺘﺎر و ﻋﻤﻠﻜﺮد وزارت‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ…‬ ‫»ﺑﺎ اﻧﺤﻼل ﺳﺎواك از ﺳﻮﯼ )دآﺘﺮ ﺷ ﺎهﭙﻮر( ﺑﺨﺘﻴ ﺎر و ﭘ ﺲ از‬ ‫ﺁن ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب و اﻋﻼم دوﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬اﻳﺮان از ﻧﻈ ﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت…‬ ‫در ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ دﺷ ﻮارﯼ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد… اﻣ ﺎ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب ﺑﻬﻤ ﻦ‪،‬‬

‫‪٧١‬‬

‫هﻤ ﺎن ﺳ ﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ ﻓﺎﺳ ﺪ ﻧﻴ ﺰ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ… ﻣ ﺸﻜﻠﯽ آ ﻪ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن و اﻣﻴﺮاﻧﺘﻈﺎم )دوﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ( ﺑﺎ ﺁن دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬در‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻣﺎﻩهﺎﯼ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب هﺮﮔﺰ اﺣﺴﺎس هﻤ ﺪردﯼ در آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻴﺮداﻣﺎدﯼ‪ ،‬اﺑﺮاهﻴﻢ اﺻﻐﺮزادﻩ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﻋﺒ ﺪﯼ‪ ،‬ﺳ ﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن‬ ‫اﻳﺠ ﺎد ﻧﻜ ﺮد… ﺳ ﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﻣ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪» :‬ﺥ ﺪﻣﺖ ﺷ ﻤﺎ‬ ‫ﻋﺮض ﺷﻮد آﻪ ﻣﺎ ﺑﻌ ﺪ از اﻧﻘ ﻼب چ ﺸﻤﻤﺎن را ﺑ ﺎز آ ﺮدﻳﻢ و دﻳ ﺪﻳﻢ آ ﻪ‬ ‫ﺳﺎواك ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪﻩ و هﻔﺪﻩ‪/‬هﺠﺪﻩ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ در آ ﺸﻮر ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬ ‫ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ…« )ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن( در دورﻩاﯼ آ ﻪ رادﻳﻜﺎﻟﻴ ﺴﻢ ﺣ ﺮف اول را‬ ‫ﻣ ﯽزد‪ ،‬آﺮﺳ ﯽه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت را از ﺁن ﺥ ﻮد آ ﺮد‪ .‬از اﺷ ﻐﺎل ﺳ ﻔﺎرت و‬ ‫ﺳ ﻘﻮط دوﻟ ﺖ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن ﺑ ﻪ »دﻓﺘ ﺮ ﺕﺤﻘﻴﻘ ﺎت و اﻃﻼﻋ ﺎت«‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﯼ رﺳﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دﻓﺘﺮ آ ﻪ ﺥ ﺴﺮو ﺕﻬﺮاﻧ ﯽ رﺉ ﻴﺲ ﺁن ﺑ ﻮد‪،‬‬ ‫ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن ﻣﻌﺎون و ﻧﻔﺮ دوم ﺑﻮد…‬ ‫»اﻣ ﺎ ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن اﺳ ﺘﺪﻻﻟﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ و‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎن »وزارتﺥﺎﻧ ﻪ ﺷ ﺪن« اﻃﻼﻋ ﺎت را ﻗ ﺎﻧﻊ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬او‬ ‫)ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن( ﺑ ﻪ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ ﻳ ﺎدﺁورﯼ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ چ ﻪ ﺑ ﺴﺎ آ ﻪ اﻃﻼﻋ ﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ و اﻋ ﺪام ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁﻳ ﺎ رهﺒ ﺮﯼ ﺣﺎﺿ ﺮ اﺳ ﺖ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫چﻨﻴﻦ آﺎرهﺎﻳﯽ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮد؟ و ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ آ ﻪ ﻓﺎﺻ ﻠﻪاﯼ ﺑ ﻴﻦ‬ ‫رهﺒﺮﯼ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ آﻪ ﮔﺎﻩ ﻧﺎچﺎر اﺳﺖ دﺳﺖهﺎﻳﺶ را ﺁﻟ ﻮدﻩ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺣﻔ ﻆ‬ ‫ﮔ ﺮدد؟ »اﻣ ﺎم« ﻧﻜﺘ ﻪ را درك ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ راﻩ ﺣ ﻞ چﻬ ﺎرم )ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬ ‫وزارتﺥﺎﻧﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر( ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪«.‬‬ ‫راﻣ ﻴﻦ اﺣﻤ ﺪﯼ در اداﻣ ﻪﯼ هﻤ ﻴﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﻗ ﺮار داﺷ ﺘﻦ ﺳ ﻌﻴﺪ‬ ‫ﺣﺠﺎرﻳﺎن در ﭘﺴﺖهﺎﯼ آﻠﻴ ﺪﯼ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت را ﺕ ﺎ دوران وزارت‬ ‫ﻋﻠﯽ ﻓﻼﺣﻴﺎن ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻋﻠ ﯽ ﻓﻼﺣﻴ ﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ دﻋﻮاه ﺎﯼ‬ ‫درون ﮔﺮوهﯽ ﺣﺠﺎرﻳﺎن را ﺕﺼﻔﻴﻪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و »ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن چ ﺎرﻩاﯼ ﺟ ﺰ‬ ‫اﺳ ﺘﻌﻔﺎ و ﺕ ﺮك وزارت ﺥﺎﻧ ﻪ )اﻃﻼﻋ ﺎت( ﻧ ﺪارد و ﺑ ﻪ »رﻳﺎﺳ ﺖ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ« ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮدد و ﺑﻪ آﺎر ﺕﺪوﻳﻦ دو ﻧﻬﺎد ﺕﺎزﻩ‪ ،‬ﺷ ﻮراﯼ اﻣﻨﻴ ﺖ‬ ‫ﻣﻠﯽ و ﻣﺮآﺰ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻣﯽﭘﺮدازد‪) «.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬ ‫اﻳﻦ آﻪ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳ ﺎن چﮕﻮﻧ ﻪ از وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﺑ ﻪ ﭘ ﺴﺖ‬ ‫ﻣﺸﺎورت رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ اﺳ ﺒﺎب آ ﺸﯽ‬

‫‪٧٢‬‬

‫آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺥ ﻮد ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﺁﺷ ﻜﺎر و ﻧﻬ ﺎن دو ﻃﻴ ﻒ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻳﻜﯽ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﺻ ﻠﯽ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﺑ ﺎ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ وزارتﺥﺎﻧﻪ ﮔﺎﻩ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ و اﻋﺪام آﻨ ﺪ و‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻪ دﺳﺖهﺎﯼ اﻣﺎم ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﺶ از اﻳﻦ‬ ‫ﺁﻟ ﻮدﮔﯽ ﻇ ﺎهﺮا ﭘ ﺎك ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺥ ﻮد ﻧ ﺸﺎن دهﻨ ﺪﻩﯼ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﭘ ﺮش اﻳ ﻦ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﺑﺎ ارج ﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ‪ ،‬از وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ آﺎﺑﻴﻨ ﻪﯼ‬ ‫ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺳ ﻮﻳﯽ اﻳ ﻦ آ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ و ﺑ ﻪ چ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر‬ ‫چﻨﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎراﻧﯽ اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺥﻮد ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ ﻓﻼآ ﺖ‬ ‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻠ ﺖ ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ از چﻨ ﺪ ﺳ ﻮ در ﻣﻨﮕﻨ ﻪﯼ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﺷﻌﺎرهﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎ ﻓ ﺸﺮدﻩ و ﺕﻔﺎﻟ ﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻋﺠﻴﺐ دﻳﮕﺮﯼ آﻪ در آﺘﺎب ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﺑ ﺮ ﺁن ﺕﺎآﻴ ﺪ‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎز »ﻃﻴﻒ اول« ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺕﺨ ﺼﺺ ﺕﻜﻨﻴﻜ ﯽ »ﻃﻴ ﻒ‬ ‫دوم« ﺑ ﺮاﯼ ادارﻩ آ ﺸﻮر اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن دﻟﻴ ﻞ هﻤﻜ ﺎرﯼه ﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪﯼ دو‬ ‫ﻃﻴﻒ را ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻋ ﺪم ﺕﺨ ﺼﺺ ﺑﺎﻧ ﺪ اول ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ آ ﻪ‬ ‫ﺑﺎﻧ ﺪ ﻃﻴ ﻒ اول زﻣ ﺎﻧﯽ ﻻزم داﺷ ﺖ ﺕ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﻧﻬﺎده ﺎ را ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬ ‫ﺕﺨﺼﺺ ﻃﻴﻒ دوم )و ﻧﻪ زور( ﻣﺘﺼﺮف ﺷﻮد‪.‬‬ ‫»ﻧﻜﺘ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻬ ﻢ در ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ ﺁﻏ ﺎز ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﻧﻈ ﺎم‬ ‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ )اﺳ ﻼﻣﯽ( اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﻳ ﺎ‬ ‫ﺁﺥﻮﻧﺪهﺎ و در راس ﺁنهﺎ ﺥﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ادارﻩﯼ اﻣ ﻮر دره ﻢ ﮔﺴ ﺴﺘﻪﯼ‬ ‫دوﻟ ﺖ و چﺮﺥﺎﻧ ﺪن دﺳ ﺘﮕﺎﻩه ﺎﯼ ادارﯼ ﻣﻤﻠﻜ ﺖ ﺑ ﻪ ﻃﻴ ﻒ ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎﯼ‬ ‫ﻏﻴﺮﺁﺥﻮﻧ ﺪ ﻣﺤﺘ ﺎج ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬زﻳ ﺮا ﻗ ﺸﺮ ﺁﺥﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ادارﯼ‬ ‫ش اﻣﻮ ِر ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﯽاﻃﻼع و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮد و ﺟ ﺰ درسه ﺎﯼ ﺣ ﻮزوﯼ‬ ‫ﮔﺮد ِ‬ ‫ﺲ روﺿ ﻪ ﺥ ﻮاﻧﯽ و ﻋ ﺰادارﯼ‪ ،‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ‬ ‫و ادارﻩﯼ ﻣﺠ ﺎﻟ ِ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪(٨٦) «.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آ ﻪ ادارﻩ آ ﺮدن اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﻮﻩاﯼ آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ‬ ‫اول در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﺕﺨ ﺼﺺ ﻓ ﻦ ﺳ ﺎﻻراﻧﯽ از ﺕﻴ ﭗ‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و دﻳﮕﺮان ﻧﻴ ﺎزﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ و ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ و ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ‬

‫‪٧٣‬‬

‫ﺑﻪ ﺥﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻓ ﺸﺎرﯼ از ﻧ ﻮع ﻣﺎﺷ ﺎءاﷲ ﻗ ﺼﺎب و ﺣ ﺴﻦ‬ ‫ﺁﻳ ﺖ اﻣﻜ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ ﺑ ﻮد‪ ،‬آﻤ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻓ ﺸﺎر در ﺟﺮﻳ ﺎن‬ ‫ﺕﻜ ﺎﻣﻠﯽ ﺥ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺪاوم ﺑﺨ ﺸﻴﺪن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ ﺑ ﻪ‬ ‫وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻣﻨﻴ ﺖ‪ ،‬اﻧ ﻮاع ﺳﻴ ﺴﺘﻢه ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ رهﺒ ﺮ و‬ ‫رﺉﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺷﻠﻤﭽﻪ‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬ﺣ ﺴﻴﻦ اﷲ آ ﺮم‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻌﻮد دﻩ ﻧﻤﻜﯽ‪ ،‬ﺣﺎﺟﯽ ﺑﺨﺸﯽ و ﻋﻠﯽ ﻓﻼﺣﻴﺎن‪ ،‬رﯼﺷ ﻬﺮﯼ و دﻳﮕ ﺮان‬ ‫ﺑﺎﻟﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ و ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﺕﻜﻤﻴﻠ ﯽ ﺻ ﺪور ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ‪،‬‬ ‫ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ و آﻤﻚ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺣﺰب اﷲ ﺥ ﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫ﺕﺨ ﺼﺺ را از اﺳ ﺎس در ﺣﻜﻮﻣﺘ ﺸﺎن درز ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﻓﺮاﻣ ﻮش‬ ‫ﻧﻜﺮدﻩاﻳﻢ آﻪ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ﻧﺎآﺎم »ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ« ﺷﻬﻴﺪ ]![ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ‬ ‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ از اﺳ ﺎس ﺑ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ »وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ«‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ ﺕﺨ ﺼﺺ ه ﻢ ﺑﻬ ﺎﻳﯽ ﻧﻤ ﯽداد و ﻋﻨ ﺼﺮ ﻣﻜﺘﺒ ﯽ را در‬ ‫راس ه ﺮم ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﺑ ﺮ ه ﺮ ﻣﺘﺨﺼ ﺼﯽ ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﺎراﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻣﻬ ﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن و دﻳﮕﺮان ِ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﺕﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽداد‪.‬‬ ‫ﺥﻮب اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣ ﺸﺨﺺ ﺕﺨ ﺼﺺ ﺑ ﻪ ﻣ ﺘﻦ‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺣ ﺴﻴﻦ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ رﺉ ﻴﺲ دﻳ ﻮان ﻋ ﺎﻟﯽ آ ﺸﻮ ِر )ﺁن زﻣ ﺎن(‬ ‫در ﺣ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ اﺣﻤﺪﻳ ﻪ ‪ ٣٠‬ﺁﺑ ﺎن ‪ ١٣٥٩‬ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ‬ ‫ﺣﻀﺮﺕﺶ چﮕﻮﻧﻪ ﺁب ﭘﺎآﯽ را روﯼ دﺳﺖ »ﻃﻴﻒ دوم« رﻳﺨﺘﻪ و ﮔﻔﺘ ﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬در ﺟﺎﻣﻌﻪﯼ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ آ ﻪ در ﺁن ﺕﻤ ﺎم ﺳ ﺎﺥﺘﻪه ﺎﯼ ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬ ‫ﺺ ﻋﻠﻤ ﯽ ﺑﻬ ﺎﯼ درﺟ ﻪ دوم را دارد‪.‬‬ ‫ﺷ ﻌﺒﻪه ﺎﯼ اﻣﺎﻣ ﺖ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺨ ﺼ ِ‬ ‫ﺑﻬﺎﯼ درﺟﻪ اول و ﺑﺨﺶ اﺻﻠﯽ را ﻣﯽده ﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻣﻜﺘ ﺐ‪ .‬در ﺟﺎﻣﻌ ﻪه ﺎﻳﯽ‬ ‫آﻪ ﻣﻜﺘﺐ اﻟﻬﯽ ﺷﻜﻞ و ﺟﻬﺖ ﺁنهﺎ را ﺕﻌﻴﻴﻦ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬در اﻧﺘﺨ ﺎب اﻓ ﺮاد‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻮال اول‪ ،‬درﺟﻪﯼ ﭘ ﺎﯼ ﺑﻨ ﺪﯼ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد ﺑ ﻪ اﺻ ﻮل‬ ‫ﻣﻜﺘﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﻮال دوم درﺟﻪﯼ ﺕﺨﺼﺺ ﺁﻧﻬﺎ‪(٨٧) «.‬‬ ‫و در ﻧﻤﻮﻧ ﻪاﯼ دﻳﮕ ﺮ در اﺳ ﺘﻤﺮار هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ‬ ‫ﺥﺎﻣﻨ ﻪاﯼ )رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﺁن زﻣ ﺎ ِن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ( در دﻳ ﺪار ﺑ ﺎ‬ ‫ﻃ ﻼب ﻓﻴ ﻀﻴﻪﯼ ﻗ ﻢ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٦‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪ ١٣٦٣‬ﮔﻔ ﺖ‪» :‬ﻳﻜ ﯽ از‬ ‫ﺥﺎﺻﻴﺖهﺎﻳﯽ آﻪ در آﺎر ﺷﻤﺎ )اﻋﻀﺎﯼ ﺑﻨﻴ ﺎد اﺳ ﻼﻣﯽ ﺥ ﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷ ﻜﯽ‬ ‫اﻣ ﺎم ﺥﻤﻴﻨ ﯽ( وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎ را ﺑ ﻪ ﺥ ﻮد آﻔ ﺎﻳﯽ ﻧﺰدﻳ ﻚ‬

‫‪٧٤‬‬

‫ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﻃﺒﻴ ﺐ اﻳﺮاﻧ ﯽ از درو ِن اﺳ ﻼﻣﯽ ﺥ ﻮدش ﻣ ﯽﺟﻮﺷ ﺪ و‬ ‫وﺟ ﻮد ﭘﺰﺷ ﻜﺎن ﻣ ﻮﻣﻦ و ﻣﺘﻌﻬ ﺪ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم ﺑ ﺮاﯼ ﺣ ﻞ آﻠﻴ ﻪﯼ ﻣ ﺸﻜﻼت‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﯽ ﻣﻤﻠﻜﺖ آﺎﻓﯽ اﺳﺖ!« )‪(٨٨‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ‪» :‬داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺟﺎﯼ ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺪف‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﭘﺮورش ﺥﻠﻴﻔﻪ اﷲ اﺳﺖ‪(٨٩) «.‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺜﻼ »ﻣﻦ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ‬ ‫دارم آﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺤﻞ ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﻞ ﻳ ﻚ ﻓ ﺮد ﻣﻜﺘﺒ ﯽ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ در ﺿﻤﻦ ﺕﺨﺼﺺ را هﻢ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﻓ ﺮا ﻣ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻣ ﺎ ﻣ ﺴﺎﻟﻪﯼ‬ ‫ﻣﻜﺘﺒ ﯽ ﺑ ﻮدن داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ را ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ ﻓ ﺪاﯼ ه ﻴﭻ چﻴ ﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑﻜﻨ ﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻴﻢ ارزشهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ را ﺑﻪ ﺥﺎﻃﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻣﺘﺨﺼﺺ آ ﻢ دارﻳ ﻢ‪،‬‬ ‫ﻳﺎ اﺻﻼ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ اﺣﻴﺎء ﺑﻜﻨﻴﻢ‪(٩٠) «.‬‬ ‫ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ و ﺻ ﺪهﺎ و هﺰاره ﺎ ﻓﺎآ ﺖ و ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ و‬ ‫ﻏﻴﺮﺕﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕﺮ » ﻃﻴﻒ اول« ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﺕﺨ ﺼﺺ اﻣﺜ ﺎل ﺑﺎزرﮔ ﺎن‬ ‫و دوﺳ ﺘﺎﻧﺶ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺣﺘﻤ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ دارﻳ ﻢ آ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ﻣ ﺜﻼ ﻣﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ‬ ‫ﺣﺰب ﺕﻮدﻩ آﻪ دﻗﻴﻘﺎ هﻤﺎن دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻃﻴﻒ اول را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽآﺮد‪ ،‬هﻤﺎن‬ ‫اول آ ﺎر ﺑ ﻪ ﺥ ﺪﻣﺖ ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ آﻤ ﺮ ﺑ ﺴﺖ و »ﻃﻴ ﻒ اول« را از‬ ‫ﺕﺨﺼ ِ‬ ‫ﺺ اﻓﺮادﯼ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﯽﻧﻴﺎز ﺳﺎﺥﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻃﻴﻒ دوم و اﻟﺰاﻣﺎ هﻢ ﻃﻴﻒ ﺳﻮم ـ ﺑﻨ ﯽﺻ ﺪر و ﻳ ﺎراﻧﺶ ـ‬ ‫از ﺣﻠﻘﻪﯼ ﺳﻠﻄﻨﺖ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻬﯽ ﻃﻴﻒ اول ﺑﻪ ﺑﻴ ﺮون ﭘﺮﺕ ﺎب ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬ ‫اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ اول ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﺥ ﺼﻠﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ‬ ‫ﺟ ﻮادﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﺎﻧ ﺪش ردﻳ ﻒ آ ﺮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺕﻤ ﺎم اه ﺮمه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت را ﺕ ﺼﺮف آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺳ ﺮ‬ ‫ﺑﻘﻴﻪﯼ ﻗﺮاﺉﺖهﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ از ﻣﻮﺿﻮع ﺣﻜﻮﻣﺖ را زﻳ ِﺮ ﺁب آﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ را چﻨ ﺪ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ در ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم‬ ‫داﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﺜ ﺎل ﻣﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ رﺳ ﻴﺪن ﺥﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺕﺼﺎﺣﺐ و ﺕﺼﺮف ﻧﻴﻤﯽ از دﻧﻴ ﺎﯼ ﻣﺘﻤ ﺪن ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و ﺕﺤﻤﻴ ﻞ‬ ‫ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ ﻧ ﮋادﯼ و دﻳﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﺕﺨ ﺼﺺ ﻧﻴ ﺎز داﺷ ﺖ؟ ﻣﮕ ﺮ ﺥﻠﻴﻔ ﻪﯼ دوم‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ آﻪ هﻤﻪ ﺑﺮ »ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﯽ« او ﻣﺘﻔﻖ اﻟﻘ ﻮل ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻜﻨ ﻮآﺮات‬

‫‪٧٥‬‬

‫ﺑﻮد؟ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﮕﺮ ﺣﻜﻢ راﻧﺪن ﺑﺎ ﻗﺮاﺉﺖ وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﯼ ﻓﻘﻴﻬﯽ از اﺳﻼم‬ ‫ﺕﺨﺼﺺ ﻣﯽﺥﻮاهﺪ؟‬ ‫»اﻣﺎ وﺣﺸﯽ ﻃﺒﻌﯽ و ﺕﻨﺪ ﺥﻮﻳﯽ ﻓﺎﺕﺤﺎن )ﻣﺴﻠﻤﺎن( وﻗﺘﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺸﺖ آﻪ زﻣ ﺎم ﻗ ﺪرت را در آ ﺸﻮر ﻓ ﺘﺢ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺿ ﻤﻦ ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺮواﻳﯽ و آ ﺎرﮔﺰارﯼ در ﺑ ﻼد ﻣﻔﺘ ﻮح ﺑ ﻮد آ ﻪ زﺑ ﻮﻧﯽ و‬ ‫ﻧ ﺎﺕﻮاﻧﯽ و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺑﻬﺎﻧ ﻪ ﺟ ﻮﻳﯽ و درﻧ ﺪﻩ ﺥ ﻮﻳﯽ ﻋﺮﺑ ﺎن ﺁﺷ ﻜﺎر‬ ‫ﮔ ﺸﺖ… از هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦه ﺎ ﺑﺨ ﻮﺑﯽ ﺑﺮﻣ ﯽﺁﻳ ﺪ آ ﻪ ﻋ ﺮب ﺑ ﺮاﯼ ادارﻩﯼ‬ ‫آﺸﻮرﯼ آﻪ ﮔﺸﻮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺕﺎ چﻪ اﻧﺪازﻩ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮد…« )‪(٩١‬‬ ‫»ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧ ﺪ آ ﻪ در اآﺜ ﺮ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم ﻧﻴ ﺰ ه ﺪف‬ ‫اآﺜﺮ ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎلاﻧﺪوزﯼ ﺑﻮد و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﻴﻦ ﺁنهﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻏﻨﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺟﻨﮓ‬ ‫در ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺥﻼﻓﺖ و ﺳ ﺎزﻣﺎن ادارﯼ ﺁن‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﺿ ﻌﻴﻒ و‬ ‫اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺣ ﻞ اﺥ ﺘﻼف و اﻳﺠ ﺎد روش ﻣﻌﻘ ﻮﻟﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﮔﺮدﺁورﯼ و ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻏﻨﺎﻳﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺕﺎ ﺟ ﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﻋ ﺼﺮ ﻋﻤ ﺮ و دﻳﮕ ﺮان‬ ‫ﮔ ﺎﻩ ﻗ ﺎﻟﯽه ﺎﯼ زرﺑﻔ ﺖ و ﻣ ﺼﻨﻮﻋﺎت ﮔ ﺮان ﺑﻬ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ را آ ﻪ ﻣﻮﻟ ﻮد‬ ‫ﻧﺒﻮغ هﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻴﻦ ﺥﻮد ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪(٩٢) «.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و‬ ‫ﺣ ﻖ و ﺣﻘ ﻮق اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤ ﺎﻻ آ ﺴﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻣﺮﺣ ﻮم ﺻ ﺎدق ﻗﻄ ﺐ‬ ‫زادﻩ را ﻧﻤﯽﺕﻮان از ﺟﺮﻳﺎن ﻃﻴﻒ اول ﺑﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺁورد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ‬ ‫رﻓﺘ ﺎر او در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ در‬ ‫زﻧﺪانهﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺥﻮد دﻟﻴﻞ ﻣﺤﻜﻤﯽ ﺑﺮ ﻋﺪم ﺕﻔﻜﻴ ﻚ ﺑﺎوره ﺎﯼ‬ ‫اﻳﻦ اﻧﻮاع ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺬهﺒﯽ و ﺷﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻗﻄ ﺐ زادﻩ‬ ‫ﺖ رﺳ ﻤﯽ ﺕﻤﺎﻣﻴ ﺖ ﻃﻠ ﺐ )ﺕﻮﺕﺎﻟﻴﺘﺎرﻳ ﺴﺖ(‬ ‫ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺥ ﻮد ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﻗﺮاﺉ ِ‬ ‫ﻃﻴﻒ اول از اﺳﻼم ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ اش دﻗﻴﻘ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ‬ ‫از هﻤ ﺎن ﺕﻔﻜ ﺮ ﺕﻮﺣﻴ ﺪﯼ ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺣ ﺬف و ﻧﻔ ﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺕﻬﺮاﻧﯽ در ﻣﻮرد »ﻧﻘﺶ ﻋﺠﻴﺐ ﺻﺎدق ﻗﻄﺐ زادﻩ« ﻗﺒﻞ از ﺑ ﻪ‬ ‫ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ در آﻨﮕ ﺮﻩاﯼ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻋﻔ ﻮ‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠ ﻞ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٧٥‬ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در‬ ‫اﻳﺮا ِن دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم در ﺁﻣﺴﺘﺮدام ﺕﺸﻜﻴﻞ دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫‪٧٦‬‬

‫»ﻗﻄ ﺐ زادﻩ ﻧﻘ ﺶ ﻋﺠﻴﺒ ﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬او در آﻤﻴ ﺴﻴﻮﻧﯽ آ ﻪ‬ ‫)ﺷﺎدروان دآﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن( ﻗﺎﺳ ﻤﻠﻮ ه ﻢ در ﺁن ﺷ ﺮآﺖ داﺷ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﻌﯽ‬ ‫ﻣﯽآﺮد ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ آﻪ در زﻧﺪانهﺎﯼ اﻳ ﺮان ﻓﻘ ﻂ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﻣ ﺴﻠﻤﺎن‬ ‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺥﺎﻃﺮم هﺴﺖ آﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﻮد راﺳﺦ و ﺑﻬﻤﻦ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‬ ‫در راه ﺮو ﺑﺮﮔ ﺰارﯼ آﻨﮕ ﺮﻩ اﻳ ﺴﺘﺎدﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ آ ﻪ ﻗﺎﺳ ﻤﻠﻮ ﺁﻣ ﺪ و ﮔﻔ ﺖ‪:‬‬ ‫»اﻳ ﻦ ﻣﺮﺕﻴﻜ ﻪ آﻴ ﻪ؟ ﻣ ﻦ هﺮچ ﻪ در آﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺕﻜ ﺮار ﻣ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ در‬ ‫زﻧ ﺪانه ﺎﯼ اﻳ ﺮان‪ ،‬آﺮده ﺎ‪ ،‬آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖه ﺎ‪ ،‬دﻣ ﻮآﺮاته ﺎ و ﻣ ﺬهﺒﯽه ﺎ‬ ‫زﻧﺪاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ اﺻﻼ چﻨﻴﻦ چﻴ ﺰﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻣﻠ ﺖ اﻳ ﺮان هﻤﮕ ﯽ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن هﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﺴﻠﻤﺎنهﺎ زﻧﺪاﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﻗﺎﺳ ﻤﻠﻮ در ﺁن زﻣ ﺎن‬ ‫ﻗﻄﺐ زادﻩ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺥﺖ…« )‪(٩٣‬‬ ‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ ﺑﻬﺮﻣ ﺎﻧﯽ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﺥﺎﻣﻨﻪاﯼ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺥﻠﺨ ﺎﻟﯽ‪ ،‬اﺳ ﺪ‬ ‫اﷲ ﻻﺟ ﻮردﯼ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺰدﯼ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖ اﷲ واﻋ ﻆ ﻃﺒ ﺴﯽ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖ اﷲ‬ ‫ﻣﺼﺒﺎح ﻳﺰدﯼ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﺟﻨﺘﯽ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﺥﺰﻋﻠﯽ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﻣﻬﺪوﯼ آﻨ ﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ و ﻣﺮﺕﻀﯽ رﻓﻴﻖ دوﺳ ﺖ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﺥ ﻮد ﺁﻳ ﺖ اﷲ اﻣ ﺎم ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ‬ ‫ﺥﻤﻴﻨ ﯽ و دﻳﮕ ﺮا ِن اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ه ﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﺁﻧﻜ ﻪ ﺥ ﺎﻟﻖ »ﺕ ِﺰ وﻻﻳ ﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ« ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤ ﺼﻮل ﻗﺮاﺉ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ از ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫ﻣﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻞ ﺷﻴﻌﯽ اﻣﺎﻣﺖ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﻳﯽ‬ ‫ﻧﻈﻴ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﺕﻘ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺕﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ و دﻳﮕﺮا ِن اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ـ چﻨﺪﺳ ﺎﻟﯽ ﻗﺒ ﻞ از ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫رﺳﻴﺪن اﻳﺸﺎن ـ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز ﺁن ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺥﻠ ﻖ ه ﻢ از‬ ‫ﺑﻄ ﻦ هﻤ ﺎن ﻧﻬ ﻀﺖ )ﻣ ﺬهﺒﯽ( ﺁزادﯼ ﻣﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و آ ﺎﻧﻮن ﻧ ﺸﺮ‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺕﻘ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤ ﺎن‬ ‫ﻣﺎهﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ اآﻨ ﻮن و در ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪﯼ ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم ـ در روﻧ ﺪ ﺕﻜﺎﻣ ﻞ‬ ‫ﻗﻬﻘﺮاﻳﯽ ﺥﻮد ـ ﺑﻪ اﺻ ﻞ ﺥ ﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔ ﺸﺘﻪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻗﺮاﺉ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ‬ ‫را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ در آﺘ ﺎب »زن در دوﻟ ﺖ ﺥﻴ ﺎل« ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ‬ ‫ﺕﺠﺮﺑ ﯽ ﺥ ﻮدم را از ﻧﮕ ﺮش وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ اﻳ ﻦ اﻣ ﺎم زادﻩﯼ ﺑ ﯽﻋﻤﺎﻣ ﻪ‬

‫‪٧٧‬‬

‫)ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ( ﻧﺸﺎن دادﻩام آﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺕﻜ ﺮارش ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬چ ﺮا‬ ‫آﻪ ﺣﺮفهﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﺕﺮﯼ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺟﻤ ﻊ ﺑﻨ ﺪﯼ ﻧﻬ ﺎﻳﯽ »ﻃﻴ ﻒ دوم« ﺑﺎره ﺎ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﮔﻮﻳ ﺎﯼ‬ ‫ﺥﻮدش ﺻﺮﻳﺤﺎ‪ ،‬ﺷ ﻔﺎهﺎ‪ ،‬آﺘﺒ ﺎ و ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم اﻣﻜﺎﻧ ﺎﺕﯽ آ ﻪ در اﺥﺘﻴ ﺎر داﺷ ﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ وﻳ ﮋﻩ از ﻣﻮﺿ ﻮع رهﺒ ﺮ‪ ،‬اﻣ ﺎم‪ ،‬چﻮﭘ ﺎن و وﻟ ﯽ ﻓﻘﻴ ﻪ‬ ‫ﭘﺮداﺥﺘ ﻪ‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ را ﻧﻔ ﯽ آ ﺮدﻩ‪ ،‬دﻣﻮآﺮاﺳ ﯽ را ﻧ ﺎﻓﯽ‬ ‫ﺕﺤﻘ ﻖ ﺁرﻣ ﺎنه ﺎﯼ اﻣﺎﻣ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ ـ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ـ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺣﺮآﺘ ﯽ آ ﻪ در اﻳ ﺮان در‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ آﻠﻴﺖ اﺳﻼم ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ در ﺣﺎل ﺕﻜﻮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ هﻢ ه ﻢ چ ﻮن ﺟﻨ ﺒﺶ ﺕﻨﺒ ﺎآﻮ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺸﺮوﻃﻪ و ﺷ ﻮرش‬ ‫‪ ٥٧‬اﺳ ﻼﻣﻴﺰﻩ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺁﻟ ﻮدﮔﯽ رﺷ ﺪ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﺁﻳﻨ ﺪﻩاﯼ ﺑ ﺮاﻳﺶ‬ ‫ﻣﺘﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻨ ﺒﺶ در اﻳ ﺮان ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺻ ﻮرﺕﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﺥﻮاه ﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ آﻪ از اﺳﺎس ﻧﺎﻓﯽ هﺮ دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻚ و ﻣﺬهﺒﯽ در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺠﺰ اﻳﻦ ﺕﻜﺮار چﻨﺪ ﺻﺪ ﺑﺎرﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان اﺳﺖ و اﻟﺰاﻣ ﺎ دﺳ ﺘﺂوردﯼ‬ ‫ﺑﺠﺰ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧ ﺎﻓﻬﻤﯽه ﺎ و آ ﺞ اﻧﺪﻳ ﺸﯽه ﺎ و ﺕ ﻮهﻢ ﭘﺮاآﻨ ﯽه ﺎ ﻧﺨﻮاه ﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ﻣ ﺮز ﺑ ﻴﻦ ﻣﺘﻌﻬ ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻣ ﺮدم و‬ ‫»ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺎن ﺥ ﺪا« از ﻣﻴ ﺎن »آﻔ ﺮ و دﻳ ﻦ« ﻧﻤ ﯽﮔ ﺬرد‪ .‬اﻳ ﻦ‬ ‫ﺕﻘ ﺴﻴﻢ ﺑﻨ ﺪﯼ ﺑ ﻴﻦ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح »اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ«‬ ‫درون اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﻣ ﺜﻼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑﺮﺥﺎﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻞ ﻟﺒ ﺎس ه ﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺴﺘﻨﺪ ﻣﻜﻼهﺎﻳﯽ آﻪ از ه ﺮ ﻣﻌﻤﻤ ﯽ »ﻣ ﺸﺮوﻋﻪ ﺥ ﻮاﻩ« ﺕﺮﻧ ﺪ و‬ ‫ﺑ ﺮ »اﺻ ﺎﻟﺖ اﻣ ﺎم« و ﻣﻮﺿ ﻮع »وﻻﻳ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ« ﭘ ﺎﯼ‬ ‫ﻣﯽﻓﺸﺎرﻧﺪ‪ .‬و ﻻﺑﺪ هﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﻤﻤﻴﻦ )ﻧﺎﺷﻨﺎﺥﺘﻪاﯼ!( آﻪ دﺳﺖ آﻢ ـ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﺕﺠﺮﺑﻴﺎت ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان ـ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور رﺳﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ دﻳ ﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺟ ﺪا ﺑﺎﺷ ﺪ و دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان در ﻗ ﺮن ﺑﻴ ﺴﺖ و ﻳﻜ ﻢ‪،‬‬ ‫ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﻳ ﻚ آ ﺸﻮر را ﺑ ﺎ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ »ﺳ ﻔﺎهﺖ« از اﻧ ﺴﺎن و اﻟﺰاﻣ ﺎ‬ ‫ﻧﻴﺎزش ﺑﻪ اﻣﺎم و وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ ﺕﻔﺴﻴﺮ آﺮد‪.‬‬

‫‪٧٨‬‬

‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺕﻔﻜﻴ ﻚ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ ﻧ ﻮع ﻧﮕ ﺮش‬ ‫اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻣﺮدﻣ ﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ‬ ‫ﺕﻌﺮﻳﻒ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺕﻔﺎوتهﺎﺷ ﺎن در ﻓ ﺮم و ﺷ ﻜﻞ ﻟﺒ ﺎس‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺟ ﻼل ﺁل اﺣﻤ ﺪ‪ ،‬ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش‪ ،‬ﻣ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ و‬ ‫ﺥﻴﻠﯽهﺎﯼ دﻳﮕﺮ آﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﻧﻮﻋﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ از ه ﺮ‬ ‫»ﻣﺸﺮوﻋﻪ ﺥﻮاهﯽ« ﻣﺮﺕﺠﻊﺕﺮﻧﺪ و ﻣﺜﻼ ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن )اﻟﺒﺘ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در‬ ‫واﭘﺴﻴﻦ ﺳﺎلهﺎﯼ ﻋﻤﺮش( و دﻳﮕﺮاﻧﯽ آ ﻪ ﺥﻮاه ﺎن ﺕﻔﻜﻴ ﻚ ﻧﻘ ﺶ دﻳ ﻦ از‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از هﻤﺮاهﺎن و ﻳﺎران ﻣﺮدم در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار‬ ‫ﻣﺮدم ﺳﺎﻻرﯼ ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزات اﻳ ﻦ‬ ‫دﺳ ﺘﻪ از اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﺁﻟﻮدﮔﯽهﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﻓﻜﺮﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪ ﺕﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز‬ ‫ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﺣﻜﻮﻣ ﺖ دﻳﻨ ﯽ و اﺳ ﺘﻘﺮار ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ ﻣ ﺮدم ﺳ ﺎﻻر و‬ ‫ﻋﺮﻓﯽ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧٩‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ دوم‬ ‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ آ ﻪ در ﺑﺨ ﺶ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ آﺘ ﺎب ﻧﻮﺷ ﺘﻢ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ‬ ‫داﺳﺘﺎن آﺸﻒ ﺣﺠﺎب رﺿﺎ ﺷﺎهﯽ و ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﻋﻠﻤﺎء ﻣﯽاﻧﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕﺎ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ چﺮا اﻳﻨﺎن ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ از دﺳ ﺘﮕﺎﻩ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ ﺥﻮدﺷ ﺎن ﻋﻘ ﺐ ﻧ ﺸﻴﻨﯽ‬ ‫آ ﺮدﻩ‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎ ِز اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ و ﺟﺎﻣﻌ ﻪاﯼ ﻣ ﺪﻧﯽ ﺑ ﺎ ﻓ ﺎآﺘﻮر‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻣ ﺸﺨﺺ ﺕﺤﻤ ﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﺷ ﻮﻧﺪ!؟ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﻦ ﻋﻠ ﺖ‪ ،‬ﺥ ﻮ ِد ﻣ ﺬه ِ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ و ﻧﻮع ﻣﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﻣ ﺬهﺐ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁزادﯼ ﺣ ﻖ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ آﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖهﺎ را اﻟﻘﺎء ﻣﯽآﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ ﺑ ﻪ دوران دﻳﮕ ﺮﯼ از ﻣﺒ ﺎرزات هﻤ ﺴﻮﯼ ﺕﻤ ﺎم‬ ‫ﺟﻨﺎحه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﻣ ﯽﭘ ﺮدازم‪ ،‬ﺕ ﺎ رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﺸﺎن را در‬ ‫ﺳﺮﻓﺼ ِﻞ دﻳﮕﺮﯼ ه ﻢ وارﺳ ﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ و ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن )رهﺒ ﺮﯼ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ( هﻤﻴﺸﻪ و در هﻤﻪﯼ ﺷﺮاﻳﻂ ـ هﻤﺴﻮ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ه ﻢ ـ ﺑ ﻪ ﺕﻜ ﺎﻟﻴﻒ‬ ‫ﻣﺒﺮم واﺟﺐ آﻔﺎﻳﯽﺷﺎن ﻋﻤﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬درك ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﺎ ه ﻢ از ﻣﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ‬ ‫ﺑﺎورهﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ ﺕﻐﻴﻴ ﺮﯼ در واﻗﻌﻴ ﺖ اﻣ ﺮ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻋﻤﻠﻜ ﺮد اﻳ ﺸﺎن‬ ‫ﻧﻤﯽدهﺪ‪.‬‬ ‫اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻧﻘ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﻓ ﺎﻧﺘﺰﯼ ﺑ ﺮ ﻣﻘﺎﻟ ﻪاﯼ از ﺣﻤﻴ ﺪ ﺑ ﺼﻴﺮت‬ ‫ﻣﻨﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم »روﻧﺪ آﺸﻒ ﺣﺠﺎب و واآﻨﺶ روﺣﺎﻧﻴ ﺎن« آ ﻪ در ﻣﺠﻠ ﻪﯼ‬ ‫ﻣﻬﺮﮔﺎن ﺳﺎل هﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١‬ﺑﻬﺎر ‪ ١٣٧٨‬درج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٠‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻘﺪ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ‬ ‫»از ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب‪ ،‬زﻳ ﺮ ﭘ ﺎ ﮔ ﺰاردن ﻳﻜ ﯽ از اﺣﻜ ﺎم‬ ‫ﻣ ﺼﺮح ﻗ ﺮﺁن آ ﺮﻳﻢ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎرزﺕﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺿ ﺪ اﺳ ﻼﻣﯽ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‬ ‫ﻣﺤ ﺴﻮب ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﻧﺤ ﻮﻩﯼ ﺑﺮﺥ ﻮرد روﺣﺎﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ‬ ‫ﻣﻬﻤ ﯽ از آﺎرﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﻋﻤﻠﻜ ﺮد ﺁﻧ ﺎن )روﺣﺎﻧﻴ ﺎن( را در دوران ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬ ‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ‪(٩٤) «.‬‬ ‫در ﺁﻏﺎز ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﻤﻴﺪ ﺑﺼﻴﺮت ﻣﻨﺶ‪ ،‬ﻧﻪ اﻟﺰاﻣﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﺑﺨﺸﯽ از ﺕﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ رهﺒ ﺮﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ ﺷ ﻴﻌﻪ آ ﻪ‬ ‫ﺷﻴﻮﻩاﯼ ﺑﺮاﯼ ﻳﺎرﮔﻴﺮﯼ از ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺮوهﺎﻳﯽ از ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ آ ﻪ‬ ‫اﻳﻦ روزهﺎ در ﺕﻮهﻤﯽ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ از ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑﺎوره ﺎﯼ‬ ‫ﺳﻨﺘﯽ و ﻣ ﺎﻩ ﻋ ﺴﻞه ﺎﯼ ﺷ ﻴﺮﻳ ِﻦ هﻤﺎهﻨ ﮓ ِ ﮔﺬﺷ ﺘﻪﺷ ﺎن ﭘ ﺸﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬در‬ ‫ه ﻮاﯼ رﻓﺮﻣﻴﺰاﺳ ﻴﻮن اﺳ ﻼﻣﯽ و ﻗﺮاﺉ ﺖه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ از ﻣﺒ ﺎﻧﯽ ﻣ ﺬهﺐ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﯽآﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻜﻢ آﻠﯽ »ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺿﺪ اﺳﻼﻣﯽ و ﺥﻼف اﺣﻜﺎم ﻣﺼﺮح ﻗ ﺮﺁن‬ ‫آﺮﻳ ِﻢ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ« هﻢ در ﺑﺎرﻩﯼ آﺸﻒ ﺣﺠﺎب ﻧﻮﻋﯽ ﺥﻂ ﻓﺎﺻﻞ آ ﺸﻴﺪن‬ ‫ﻣﻴ ﺎن اﻳ ﻦ دو ﻧﻴﻤ ﻪﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬چ ﺮا آ ﻪ دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‬ ‫ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﻮﺿ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم »آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب« ﻓﻌ ﻼ دﻳﮕ ﺮ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﻧﺪارد‪» .‬ﺥﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ« در اﻳ ﺮان اﻣ ﺮوز ه ﻢ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ‬ ‫دﻳﻦ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ـ آﻪ در دوران رﺿﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ه ﻢ ﺥ ﻮردﻩ ﺑ ﻮد ـ دوﺑ ﺎرﻩ‬ ‫ﺕ ﺮﻣﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺷ ﻴﺮﻳﻦ دوران ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺷ ﺎهﺎن‬ ‫اﺳﻼم ﭘﻨﺎﻩ ﻗﺎﺟﺎر ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ِﻊ ﻣﺤﻜ ِﻢ‬ ‫ﺖ رهﺒﺮﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺼﻴﺮت ﻣﻨﺶ چﻤﺎق »ﺕﻜﻔﻴﺮ«‬ ‫آﻠﻴ ِ‬ ‫را ﺑﺮﻣﯽدارد آﻪ‪:‬‬ ‫»ﻧﺤﻮﻩﯼ ﺑﺮﺥ ﻮرد روﺣﺎﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ ﻣﻬﻤ ﯽ از‬ ‫آﺎرﻧﺎﻣﻪﯼ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺁﻧﺎن را در دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ رﻗﻢ ﻣﯽزﻧ ﺪ‪«.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑ ﻪ چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﻧﺤ ﻮﻩﯼ ﺑﺮﺥ ﻮرد روﺣﺎﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫آﺸﻒ ﺣﺠﺎب‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻧﻜﺘ ﻪ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻣ ﯽورزد آ ﻪ روﺣﺎﻧﻴ ﺎن در‬

‫‪٨١‬‬

‫دوران ﻗﺎﺟ ﺎر ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖهﺎﯼ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ را ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬چﺮا آ ﻪ ﺑ ﺎ اﺕﻔ ﺎق ﻧﻈ ﺮ و‬ ‫وﺣﺪت آﻠﻤﻪ‪ ،‬هﻤﮕﯽﺷ ﺎن در ﺷ ﻨﺎﺥﺖ »ﭘﺎﺷ ﻨﻪﯼ ﺁﺷ ﻴﻞ« ﻧﻔﻮذﺷ ﺎن روﯼ‬ ‫ﻣﺮدم ﻣﺘﻔﻖ اﻟﻘﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ هﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻔﻌ ﺸﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻣ ﯽﺥﻮاهﻨ ﺪ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﺸﺎن ﺑﺮﻗ ﺮار و ﭘﺎﻳ ﺪار ﺑﻤﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﻣﺮﺿ ﻴﻪ‬ ‫)ﻻﺑﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ دو ﻃﺮف( ﺑﺎ وﺣﺪت آﻠﻤﻪ ﺑﺮ ﺳ ﺮ ﺳﻴﺎدﺕ ﺸﺎن‬ ‫ﺑ ﺮ ﻣ ﺮدم و اﻋﻤ ﺎل ﻓ ﺸﺎر ﺑ ﺮ ﻣ ﺮدم )هﻤﺎﻧﻨ ﺪ هﻤ ﺎن روزه ﺎ( ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬ ‫ﻣ ﺸﺎﺑﻬﯽ در ﭘ ﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎهﻢ هﻤﻜ ﺎرﯼ و هﻤﺪﺳ ﺘﯽ آﻨﻨ ﺪ و ﺣ ﺎﻻ آ ﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ رﺿﺎ ﺷﺎهﯽ در آ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ چﻨ ﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺿ ﺪ اﺳ ﻼﻣﯽاﯼ را‬ ‫اﻋﻤ ﺎل آﻨ ﺪ‪ ،‬واﺟ ﺐ آﻔ ﺎﻳﯽ )ﺑ ﻞ دﻳﻨ ﯽ( اﺳ ﺖ آ ﻪ دوش ﺑ ﻪ دوش ه ﻢ‬ ‫ﻧﻴﺮوهﺎﺷ ﺎن را ه ﺪر ﻧ ﺪادﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺣﻜﻮﻣﺘ ﺸﺎن آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از‬ ‫اﺳﺎﺳﯽﺕﺮﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ ﺁن ﺣﺠﺎب اﺟﺒﺎرﯼ اﺳﺖ »وﺣﺪت آﻠﻤ ﻪ« را ﺣﻔ ﻆ‬ ‫آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ﺑ ﺎ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب آ ﻪ از ﻣﻬﻤﺘ ﺮﻳﻦ‬ ‫ﺥﻮاﺳﺖهﺎﯼ »ﻏﺮبﮔﺮاﻳﺎن« در آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﯽﺁﻣ ﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺮﯼ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﻴﺪ‪(٩٤) «.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ه ﻢ »اﻣ ِﺮ ﺑ ﺪﻳﻬﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ هﻤ ﻪﯼ روﺣﺎﻧﻴ ﺎن« ﺑ ﺎ‬ ‫آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ »ﺿ ﺪﻳﺖ ﺑ ﺎ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﯽ« ﻋﻤ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ در اداﻣﻪﯼ آﻮﺷﺸﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد رﻋ ﺐ و وﺣ ﺸﺖ در‬ ‫دل ﺟﻨﺎح رﻗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺎﺳﯽ ﻳﺎرﮔﻴﺮﯼ از ﻳ ﺎران دﻳ ﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﻈ ﺮ دارد و هﻴﺎهﻮه ﺎﯼ اﻳ ﻦ دورا ِن اﻳ ﺸﺎن را ﻣ ﺜﻼ در ﻣ ﻮرد ﺟﺎﻣﻌ ﻪﯼ‬ ‫ﻣﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺕﺴﺎهﻞ‪ ،‬ﺕ ﺴﺎﻣﺢ و ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮﯼ ﻓﺮهﻨ ﮓه ﺎ »ﻣﻬﻤﺘ ﺮﻳﻦ ﺥﻮاﺳ ﺖ‬ ‫ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﺎن )ﻣﻠﻌﻮن( در آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ« ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬ ‫ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﺥ ﺎﻃﺮات )از دوران ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ هﻤﺮاه ﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ دو ﺟﻨ ﺎح‬ ‫رﻗﻴﺐ( هﻢچﻨﺎن اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﯽآﻨﺪ ﺕﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ‪:‬‬ ‫»ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮕﺮﺑﺎﻧﺎن ﺷ ﺮﻳﻌﺖ هﻤ ﻮارﻩ ﺥ ﻮد را ﻣﻮﻇ ﻒ‬ ‫ﻣﯽدﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﺑﺎ ﻃﺮح و ﺕﺒﻠﻴﻎ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ »ﺑﺮﺥ ﻮرد ﺷ ﺪﻳﺪ‬ ‫ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪ «.‬آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺕﻤ ﺎﻣﯽ ﺕﻮﺟﻴﻬ ﺎﺕﯽ آ ﻪ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺁن‬ ‫ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ از چﻨ ﺎن ﺣ ﺴﺎﺳﻴﺘﯽ ﺑﺮﺥ ﻮردار ﺑ ﻮد آ ﻪ »ﻃﻴ ﻒه ﺎﯼ‬

‫‪٨٢‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺣﺎﻧﻴﻮن« ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﻴﺎﺳﯽ در اﻳ ﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ »ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ« داﺷﺘﻨﺪ‪(٩٤) «.‬‬ ‫ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ روﺷ ﻦﺕ ﺮ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻳ ﺎ واﺳ ﻄﻪﯼ ﺁﺷ ﺘﯽ ﺑ ﻴ ِﻦ دو ﺟﻨ ﺎح‬ ‫رﻗﻴ ﺐ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﭘ ﺎﯼ ﻣ ﯽﻓ ﺸﺎرد آ ﻪ اﮔ ﺮ در اﺳ ﺘﻤﺮا ِر ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ‬ ‫ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﯽ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻣ ﻮﻓﻘﻴﺘﯽ دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ »در ﺳ ﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑﺮﺥ ﻮرد ﺷ ﺪﻳﺪﯼ« آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و اﮔ ﺮ‬ ‫ﻧﻴﻤﻪﯼ دوم ﺕﻮﺟﻪ ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﺨﻮاهﺪ ﻓﺘﻴﻠ ﻪﯼ »اﻳ ﻦ ﺑﺮﺥﻮرده ﺎﯼ ﺷ ﺪﻳﺪ« را‬ ‫ﻓﻘﻂ آﻤﯽ ﭘﺎﺉﻴﻦ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺕ ﺪاو ِم ﭘﻴ ﺮوزﯼاﯼ از اﺳ ﺎس ﺑ ﺮاﯼ ه ﻴﭻ آ ﺪام از‬ ‫دو ﺟﻨ ﺎح رﻓﻴ ﻖ و رﻗﻴ ﺐ ﻣﺘ ﺼﻮر ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻬﻤ ﯽ از‬ ‫اﻧﺮژﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﺟﺎﯼ »ﺑﺮﺥﻮرد ﺷﺪﻳﺪ در ﺳﻄ ِﺢ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ«‬ ‫ﺻﺮف اﻳﻦ ﺥﻮاهﺪ ﺷﺪ آﻪ ﺑﻪ ﭘﺮ و ﭘﺎﯼ هﻢ ﺑﭙﻴﭽﻨﺪ و ﻇﺎهﺮا ه ﻢ آ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫ﺑﺎهﻢ دﻋﻮا آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺁﺳ ﺶ را رو آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻳ ﺎدﺁورﯼ دوران‬ ‫درﺥﺸﺎن »آﻤﻮن اوﻟﻴﻪ« هﻤﻪﯼ ﻋﻠﻤﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳ ﻨﮕﺮﺑﺎﻧﺎن ﺷ ﺮﻳﻌﺖ‬ ‫ﻂ« ﻓﻌﻠ ﯽ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را‬ ‫ﻳ ﻚ آﺎﺳ ﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻳ ﺎدﺁورﯼ »ﺣ ﺴﺎﺳﻴﺖ ِ ﺷ ﺮاﻳ ِ‬ ‫ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ و ﻋﻤﻠﻜ ﺮده ﺎﯼ ﻣﺘﻔ ﺎوت ﺳﻴﺎﺳ ﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻪ »ﻣﻮﺿ ﻊ‬ ‫ﮔﻴﺮﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ« دﻋ ﻮت ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻜﻤﻴ ﻞ زﻣﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ در ﺁن دوران و اﻟﺰاﻣﺎ در اﻳﻦ دوران هﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ‬ ‫ﺳﻨﮕﺮهﺎﯼ رﻗﻴﺐ را ﻓﺘﺢ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮوﯼ اداﻣﻪ ﻣﯽدهﺪ‪.‬‬ ‫»در دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ در ﭘ ﯽ از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ »ﻧﻈ ﻢ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ‬ ‫راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و دوﻟ ﺖ« ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺮﺥﻼف دورﻩﯼ‬ ‫ﻗﺎﺟﺎر از ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﺥﻮردار ﺷﺪ‪(٩٤)«.‬‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺥ ﻮاهﻢ ﻧﻮﺷ ﺖ‪،‬‬ ‫اﻣ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﺑﺪهﻴ ﺪ در اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ ﺑ ﻪ دوران ﺷ ﺎهﺎن اﺳ ﻼم ﭘﻨ ﺎﻩ ﻗﺎﺟ ﺎر‬ ‫ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑﻴﺎﻧ ﺪازم‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧ ﺎراﺣﺘﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ را از ﺑ ﺮهﻢ ﺥ ﻮردن راﺑﻄ ﻪﯼ‬ ‫ﺳﻨﺘﯽ دﻳﻦ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻬﺘﺮ وارﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦ آﻪ چﺮا دوران ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺣﻜﻮﻣﺘﮕﺮ ﻗﺎﺟﺎر ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻪ‬ ‫اﺕﻮﭘﻴ ﺎ و ﻣﺪﻳﻨ ﻪﯼ ﻓﺎﺿ ﻠﻪﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑﻌ ﺪ از دوران ﺻ ﺪر‬

‫‪٨٣‬‬

‫اﺳ ﻼم ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﻢ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﻴﻢ ﺑ ﻪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ دﻳ ﻦ و‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ در دوران ﻃﻼﻳﯽ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺎهﺎن ﻗﺎﺟﺎر‪:‬‬ ‫دﻻرام ﻣ ﺸﻬﻮرﯼ در آﺘ ﺎب »رگ ﺕ ﺎك« ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﺮ راﺑﻄ ﻪﯼ‬ ‫وﻳﮋﻩﯼ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ و ﺷﺎهﺎن اﺳﻼم ﭘﻨ ﺎﻩ ﻗﺎﺟ ﺎر ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ …» :‬اﮔ ﺮ‬ ‫ﺕﺠﺪﻳ ﺪ دوران ﺻ ﻔﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻗﺎﺟ ﺎر ﻣﻤﻜ ﻦ ﻧ ﺸﺪ‪،‬‬ ‫ﺖ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺑﺮﺁﻣ ﺪﻩ از ﺑﻄ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺻ ﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ‬ ‫ﺣﺎآﻤﻴ ِ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﺷﻬﺮهﺎ و روﺳﺘﺎهﺎﯼ اﻳﺮان ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎﻧﯽ‬ ‫آ ﻪ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻳ ﻚ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ در اﻳ ﺮا ِن اﻳ ﻦ دوران ﺑ ﺎور‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ رﺷﺪ ﻧﻔ ﻮد ﺑ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺶ »روﺣﺎﻧﻴ ﺖ« اﻋﺘ ﺮاف آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪«.‬‬ ‫)‪(٩٥‬‬ ‫و هﻤ ﻮ از ﻗ ﻮل )ﺳ ﻌﻴﺪ( ﻧﻔﻴ ﺴﯽ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻣ ﺬهﺒﯽ‬ ‫دورﻩﯼ ﺻﻔﻮﻳﻪ چﻨﺪان زﻳﺎن ﺁور ﻧﺒﻮد‪) .‬ﺻﻔﻮﻳﺎن( هﺮﮔﺰ ﺑ ﻪ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن‬ ‫ﺳ ﻮدﺟﻮﯼ و ﺁزارﮔ ﺮ ﺁن ﺁزادﯼ را ﻧ ﺪادﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺟ ﺎن و ﻣ ﺎل ﻣ ﺮدم‬ ‫دﺳﺖ درازﯼ آﻨﻨﺪ… ﻗﺎﺟﺎرهﺎ چﻮن ﺑﻪ ﺳﺮ آﺎرﺁﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺥ ﻮد ﻣ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‬ ‫آﻪ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﭘﺎدﺷﺎهﯽ اﻳﺸﺎن را ﻣﺸﺮوع و ﺑﺤﻖ ﻧﻤﯽداﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬ ‫ﺟﻬ ﺖ از ﺁﻏ ﺎز روﺣ ﺎﻧﻴﻮن را ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎن ﺥ ﻮد ﺳ ﺎﺥﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﻣ ﺮدم‬ ‫چﻴﺮﻩ آﺮدﻧﺪ‪(٩٦) «.‬‬ ‫و »اﻣ ﺎ در دورﻩﯼ ﻗﺎﺟﺎره ﺎ چ ﻮن ﺁزادﯼ ﺑ ﯽ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ‬ ‫ﮔ ﺮوﻩ ﻣﺘ ﺸﺮﻋﺎن دادﻧ ﺪ و دوﻟ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺥ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﻣﻘﺎﺻ ﺪ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪ‪ ،‬ﺁﺕ ﺶ ﻓﺘﻨ ﻪ ﺑ ﺎﻻ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬در اﺳ ﻨﺎد ﺁن زﻣ ﺎن‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﯽﺕﻮان ﻳﺎﻓﺖ« )‪(٩٧‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻧﺰدﻳﻚ‪،‬‬ ‫چﺎرﻩاﯼ ﺟﺰ هﻤﺎن رﻓﺘﺎرﯼ آﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮ و ﺕﺤﻮل در »ﺷﻜﻞ«‬ ‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ آ ﻪ اﻟﺰاﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕ ﯽ در ﻣﺤﺘ ﻮاﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ه ﻢ راﻩ ﺥﻮاه ﺪ‬ ‫ﺑﺮد‪ ،‬ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎ آﺸﺎﻧﺪن ﺟﻨﺎح رﻗﻴﺐ ﺑ ﻪ ﮔﻮﺷ ﻪﯼ رﻳﻨ ﮓ و‬ ‫اﻋﻼم ﺥﻄ ﺮ ﺟ ﺪﯼ از ﺑ ﺮهﻢ ﺥ ﻮردن »راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و دوﻟ ﺖ« ﺥ ﻂ و‬ ‫ﻧ ﺸﺎن اﺻ ﻠﯽ را آ ﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﻧﺎروﺷ ﻨﯽ را در ﺑﺮاﺑ ﺮ آﻠﻴ ﺖ رهﺒ ﺮﯼ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪٨٤‬‬

‫اﻣ ﺎ واﻗﻌﻴ ﺖ چﻴ ﺴﺖ؟ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ چ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ از »ﺑ ﺮهﻢ‬ ‫ﺥﻮردن راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ« دارد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب‬ ‫رﺿﺎ ﺷﺎهﯽ دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ آ ﺮدن ﻣﻮﺿ ﻮﻋﯽ آ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٦٥‬ﺳ ﺎل ]ﺕ ﺎ‬ ‫زﻣﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﺑﺼﻴﺮت ﻣ ﻨﺶ[ از دوراﻧ ﺶ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁن را‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺮوآﺸﯽ از ﺟﻨﺎح رﻗﻴﺐ ﺑﺪل آﺮدﻩ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ واﻗﻊ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﺎن« چ ﻪ چ ﺸﻢ اﻧ ﺪازﯼ در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ آﻪ رﺳﻤﺎ و ﻋﻤ ﻼ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎرﯼ هﻢ آﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺳﺨﻦ از »ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼهﺎﯼ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﻣ ﺸﺎﺑﻪ«‬ ‫ﺖ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻤﺮار »راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و‬ ‫و »ﺷ ﺪﻳﺪ« آﻠﻴ ِ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ« ﻣﯽراﻧﺪ؟!‬ ‫»ﺑ ﺎ ﺁﻏ ﺎز ﺳ ﻠﻄﻨﺖ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺕﺒﻠﻴ ﻎ در ﻣ ﻮرد »ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن«‬ ‫در »ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت« اداﻣ ﻪ ﻳﺎﻓ ﺖ و ﺑ ﻪ ﺕ ﺪرﻳﺞ از ﺻ ﺮاﺣﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ‬ ‫ﺑﺮﺥﻮردار ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺕﺠﺪد ﻣﺂب در اﺑﺘﺪا چﻨ ﻴﻦ واﻧﻤ ﻮد ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‬ ‫آﻪ ﺕﺠﺪدﻣﺂﺑﯽ‪ ،‬ﻣ ﺎﻧﻌﯽ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ دﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ ادﻋ ﺎﻳﯽ را ﺑﻌ ﺪهﺎ و‬ ‫ﺣﺘ ﺎ ﭘ ﺲ از رﺳ ﻤﻴﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب‪ ،‬ﺕﻌ ﺪادﯼ از ﻧ ﺸﺮﻳﺎت ﺕﻜ ﺮار‬ ‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﻴﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﭘﺬﻳﺮش اﻧﮓ ﺿﺪ اﺳﻼم و ﻧﻴﺰ‬ ‫واآ ﻨﺶ ﻣﺮدﻣ ﯽ )ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻃﻴ ﻒ دوﻣ ﯽه ﺎ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻓ ﺸﺎر( ﺑ ﻪ‬ ‫ﺥﺼﻮص از ﻧﺎﺣﻴﻪﯼ روﺣﺎﻧﻴﺎن )ﺑﻮد(‪(٩٤) .‬‬ ‫اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ را اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ادﺑﻴ ﺎت اﻣ ﺮوزﯼ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳ ﻼﻣﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧ ﺎﺕﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ در آ ﺸﻮر ﻣ ﯽﮔ ﺬرد‪،‬‬ ‫ﺕﺮﺟﻤ ﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬چﻴ ﺰﯼ ﺥﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣ ﻀﻤﻮن و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ واژﻩه ﺎﻳﯽ‬ ‫ﺁﺥﻮﻧﺪﯼ و ﺣﻮزﻩاﯼ‪:‬‬ ‫]ﭘ ﺲ از دادﮔ ﺎﻩ ﻣﻴﻜﻮﻧ ﻮس و اﻓﺘ ﻀﺎﺣﯽ آ ﻪ در ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺳﺮان ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋ ﺎﻣﻼن و ﺁﻣ ﺮان ﻗﺘ ﻞه ﺎ‬ ‫و ﺕﺮورهﺎﯼ رهﺒﺮان آﺮدهﺎ در رﺳﺘﻮران ﻣﻴﻜﻮﻧﻮس و در ﺷ ﻬﺮ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ آ ﻪ ﺑﺨ ﺶ »رهﺒ ﺮﯼ ﺕﺠ ﺪد ﻣ ﺂب« ﺷ ﻴﻌﻪ )ﻳﻌﻨ ﯽ ﻃﻴ ﻒ‬ ‫دوم( ﺑﻪ آﻤﻚ ﻣﺎ )ﻳﻌﻨﯽ ﻃﻴﻒ اول( ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻨ ﻮن و ﺷ ﺎآﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ادا‬ ‫و اﻃﻮارهﺎ هﻢ ﻣﺮز ﻣﺸﺨﺼﯽ دارد و اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ آﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﺟﻨ ﺎح‬ ‫رﻗﻴﺐ ﺑﺎ هﺮ دﻟﻴﻞ ﺷﺮﻋﯽ و ﻋﻘﻠﯽاﯼ]![ آﻪ ﺑﺮاﯼ ارﺕﻜﺎب چﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎرﯼ‬

‫‪٨٥‬‬

‫دارد‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎرش اداﻣﻪ دادﻩ‪ ،‬ﺣﺘﺎ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ‬ ‫دﻳ ﻦ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ را آ ﻪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ه ﻢ زدﻩ ﺑ ﻮد )و ﻣ ﺎ ﺕ ﺮﻣﻴﻤﺶ‬ ‫آﺮدﻩاﻳﻢ( ﺑﺎ »ﺕﺠﺪد ﻣﺂﺑﯽاش« دوﺑﺎرﻩ ﻣﺨﺪوش آﻨﺪ‪.‬‬ ‫]ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺟﻨﺎح چ ﭗ ه ﻢ ﺣﻮاﺳ ﺸﺎن آ ﺎﻣﻼ ﺟﻤ ﻊ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺎ‬ ‫ﺥﻮدﻣﺎن )ﻃﻴﻒ اول( از اول اﻳﻦ اﺟﺎزﻩ را ﺑﻪ »ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت« دادﻩاﻳ ﻢ ﺕ ﺎ‬ ‫ﻣ ﺎ را از چ ﺎﻩ دادﮔ ﺎﻩ ﻣﻴﻜﻮﻧ ﻮس ﺑﻴ ﺮون ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ اﺟ ﺎزﻩ‬ ‫ﺑﺪهﻴﻢ آﻪ اﻳ ﻦ ﻃﻨ ﺎب )ﻳ ﺎ ﻋ ﺮوﻩاﻟ ﻮﺛﻘﯽ( را آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺠ ﺎت ﺟ ﺎن آﻠﻴ ﺖ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ از چ ﺎﻩ وﻳ ﻞ دادﮔ ﺎﻩ ﻣﻴﻜﻮﻧ ﻮس و اﻧ ﺰواﯼ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ‬ ‫ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻨﺎب دا ِر ﻃﻴﻒ اول و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ )اﻟﺒﺘﻪ ﻧ ﺎﺁﮔﺎﻧ ﻪ(‬ ‫ﺕﺒﺪﻳﻞ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫]»ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺕﺠﺪد ﻣﺂب« هﻢ ﺣﻮاﺳﺸﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ »ﺁزادﯼ‬ ‫زﻧ ﺎن« و ﻳ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ »ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺕﻤ ﺪن ﻧ ﺴﻮان« و آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ِﺮ‬ ‫ﻣﻬﺮاﻧﮕﻴﺰ آﺎر‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدﯼ‪ ،‬ﺷﻬﻼ ﻻهﻴﺠﯽ‪ ،‬و ﺑﻘﻴﻪﯼ اﻳﻦ ﺿﻌﻴﻔﻪ ه ﺎ‬ ‫ﻣﯽدهﻨ ﺪ‪ ،‬اوﻻ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺠ ﺎت ﻣ ﺎ از ﮔ ﺮداب هﻤ ﺎن دادﮔ ﺎﻩ ﻟﻌﻨﺘ ﯽ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁﻗﺎﻳﺎن روﺣ ﺎﻧﻴﻮن را ﺑ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﺑﻴﻨ ﺪازد آ ﻪ‬ ‫ﻣﺜﻼ ﺁﻗﺎﻳﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺣﺠﺖ اﻻﺳ ﻼم اﺷ ﻜﻮرﯼ در آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ ﺕﻔﺎﺳ ﻴﺮ‬ ‫دﻟﺒﺨﻮاهﯽ از ﺁﻳﺎت ﺛﺎﺑﺖ و ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻧﺎﺷ ﺪﻧﯽ ﻗ ﺮﺁن در ﻣ ﻮرد زﻧ ﺎن و ﺣ ﻖ‬ ‫ج آ ﺸﻮرﯼ زﻧ ﺎن‬ ‫و ﺣﻘﻮﻗ ﺸﺎن ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﻧ ﺸﺮﻳﺎت ِ ﺕﺠ ﺪد ﻣ ﺂب ِ ﺥ ﺎر ِ‬ ‫ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم ﺑﺎﻓﺘ ﻪه ﺎﯼ ﻣ ﺎ را در اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻨﺪﺳ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫ﺕﺮﻣﻴ ِﻢ راﺑﻄﻪﯼ دﻳﻦ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻨﺒﻪ آﻨﻨﺪ!![‬ ‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﻻﺑﺪ در ﻧﺸﺴﺖهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺕﻤﺎم ﺳﺮان دو ﻃﻴﻒ‬ ‫)از رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺕ ﺎ رهﺒ ﺮﯼ و رﺉ ﻴﺲ ﻣﺠﻤ ﻊ ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻣ ﺼﻠﺤﺖ‬ ‫ﻧﻈ ﺎم و وزﻳ ﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻣﻨﻴ ﺖ و رﺉ ﻴﺲ ﻗ ﻮﻩﯼ ﻗ ﻀﺎﺉﻴﻪ و ﺕﻮﻟﻴ ﺖ‬ ‫ﺁﺳﺘﺎن ﻗﺪس رﺿﻮﯼ و دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ( ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬از اﻳ ﻦ‬ ‫آﻪ ﻣﺤﻜ ﻢ ﭘ ﺸﺖ دﺳ ﺖ اه ﺎﻟﯽ ﻃﻴ ﻒ دوم زدﻩ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﻓﻌ ﻼ ﺑ ﺮاﯼ ﺁب‬ ‫ﺥﻨ ﻚ ﺥ ﻮرﯼ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻇﻬ ﺎر رﺿ ﺎﻳﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬ ‫ﮔﺮوآﺸﯽ از رهﺒﺮﯼ ﻃﻴﻒ دوم‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽهﺎ را آﻪ ﺑﯽﺥﺎﺻﻴﺖﺕﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬ ‫ﺕﺒﺮﺉ ﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻣ ﺎ »ﻣﺘ ﻮهﻤﻴ ِﻦ ﻃﻴ ﻒ ﺕﺠ ﺪد ﻣ ﺂب« )ﻣ ﺜﻼ ﺣ ﻀﺮت اآﺒ ﺮ‬

‫‪٨٦‬‬

‫ﮔﻨﺠ ﯽ( را ﺑ ﻪ ده ﺴﺎل و ﻧ ﻪ ﺳ ﺎل زﻧ ﺪان و ﺕﺒﻌﻴ ﺪ و اﻧﻔ ﺼﺎل از ﺥ ﺪﻣﺎت‬ ‫دوﻟﺘﯽ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕﯽ ﻣﺤﻜﻮم آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﺕﺠ ﺪدﮔﺮاﻳﺎن از ﺕﺌ ﺎﺕﺮ و ﺳ ﻴﻨﻤﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان اﺑ ﺰارﯼ در ﺟﻬ ﺖ‬ ‫ﺕ ﺮوﻳﺞ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ ﺳ ﻮد ﺟ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ‪١٧‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣٠٥‬ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺕﻤ ﺪن‬ ‫ﻧ ﺴﻮان درﺻ ﺪد ﺑﺮﺁﻣ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺮوﻳﺞ ﻣﻌ ﺎرف و ﺑ ﺴﻂ اﻓﻜ ﺎر و‬ ‫ﺕﻬﺬﻳﺐ اﺥﻼق و ﺕﺮﻗﯽ زﻧﺎن‪ ،‬ﺕﺌﺎﺕﺮﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺕﻤﺪن ﻧﺴﻮان ﺑﻪ ﻣﻌ ﺮض‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارد‪ .‬در ﻟ ﻮاﯼ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎرهﺎ ﻋ ﺎدﯼ ﺳ ﺎزﯼ ﺣ ﻀﻮر زﻧ ﺎن در‬ ‫ﻣﺠﺎﻟﺲ و »ﺳﺴﺖ آﺮدن اﻋﺘﻘﺎدات« ﺁﻧﺎن و ﺑﺨﺼﻮص ﺕﺤﺮﻳ ﻚ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻧﺘ ﺸﺎر اﻳ ﻦ ﺥﺒ ﺮ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺳﺮﺷ ﻨﺎس‬ ‫ﺕﻬﺮان )از ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻦ ﻣﺪرس‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﻓﻴﺮوز ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﺳﻴﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤ ﺪ ﺑﻬﺒﻬ ﺎﻧﯽ و ﻣﻴ ﺮزا هﺎﺷ ﻢ ﺁﺷ ﺘﻴﺎﻧﯽ( در ﻧﺎﻣ ﻪاﯼ ﺥﻄ ﺎب ﺑ ﻪ رﺉ ﻴﺲ‬ ‫اﻟ ﻮزرا ﻣ ﺴﺘﻮﻓﯽ اﻟﻤﻤﺎﻟ ﻚ ﺥﻮاﺳ ﺘﺎر ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺷ ﺪﻧﺪ‪«.‬‬ ‫)‪(٩٤‬‬ ‫اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻗ ﻀﻴﻪ ﺷ ﻜﻞ ﻧﺎﻣﻮﺳ ﯽ ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و »ﺕﺠ ﺪد‬ ‫ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬از ﺕﺌﺎﺕﺮ و ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰارﯼ در ﺟﻬﺖ ﺕﺮوﻳﺞ ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ‬ ‫ﺳﻮد« ﻣﯽﺟﻮﻳﻨﺪ و ﺑﺮ ﻣﺎ واﺿﺢ و ﻣﺒ ﺮهﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ از هﻤ ﻴﻦ اﺑ ﺰار و‬ ‫اﺑﺰارهﺎﯼ ﺕﻜﻤﻴﻠﯽ دﻳﮕﺮ »در ﺟﻬﺖ ﺕﺮوﻳﺞ ﺣﺠﺎب ﺑﺮﺕﺮ« ﺳﻮد ﺑﺠ ﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫و ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ رهﺒﺮﯼ و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺨ ﺼﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺟ ﺪﯼ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ و‬ ‫ﭘﻴﺮوزﯼهﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ِ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ را در ﻧﻈ ﺮ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬ ‫ﺟﻬ ﺖ ه ﻢ وﻗ ﺖ ِ ﺥﻮدﺷ ﺎن را ﺣ ﺮا ِم ﭘﻴ ﺮوزﯼه ﺎﯼ ﻣ ﻮﻗﺘﯽ و ﻟﺤﻈ ﻪاﯼ‬ ‫ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺣ ﺎﻻ آ ﻪ ﺥ ﻮد در ﻗﺪرﺕﻨ ﺪ‪ ،‬واﺟ ﺐ ﺷ ﺮﻋﯽ )ﺑ ﻞ آﻔ ﺎﻳﯽ(‬ ‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﻜﻢ آﺮدن ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت ﺣﻜ ﻮﻣﺘﮕﺮان دو ﻃﻴ ﻒ‪،‬‬ ‫از ﺕﺌ ﺎﺕﺮ‪ ،‬ﺳ ﻴﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬آﺘﺎﺑﺨﺎﻧ ﻪ‪ ،‬آﻨ ﺴﺮت‪ ،‬ﻣﺠ ﺎﻟﺲ ﺟ ﺸﻦ و‬ ‫ﺷ ﺎدﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬روزﻧﺎﻣ ﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻠ ﻪ‪ ،‬رادﻳ ﻮ‪ ،‬ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن‪ ،‬ﮔ ﺎز اﺷ ﻚﺁور‪ ،‬ﺑ ﺎﺕﻮم‬ ‫ﺑﺮﻗﯽ و دﻳﮕﺮ اﺳﺒﺎب »ﺕﺠﺪد ﻣ ﺂﺑﯽ« در آﻨ ﺎر ﺟﻠ ﺴﺎت روﺿ ﻪ‪ ،‬ﺕﻌﺰﻳ ﻪ‪،‬‬ ‫ﺳ ﻔﺮﻩ‪ ،‬ﻣﻨﺒ ﺮ‪ ،‬ﺳ ﻔﺎرت‪ ،‬ﺣ ﺰب اﷲ‪ ،‬ﺕﻮره ﺎﯼ ﺁﻣﻮزﺷ ﯽ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻣ ﺴﺠﺪ‪،‬‬ ‫ﺕﻜﻴ ﻪ و… ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩﯼ ﺷ ﺎﻳﺎن از ﺳ ﻨﺖه ﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤ ﻪ و ﺟﺪﻳ ﺪﻩ در‬ ‫ﺕﺤﻜﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ ﻗﺪرت ﺥﻮدﺷﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦهﺎ هﻤﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ را »آﺸﺘﯽ ﺑ ﺎﻧﯽ« دﻳﮕ ﺮ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ه ﺮ‬

‫‪٨٧‬‬

‫وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ـ هﺮچﻘ ﺪر ه ﻢ آ ﻪ ﻏ ﺮب ﮔ ﺮا و »ﺕﺠ ﺪد ﻣ ﺂب« و اﺳ ﺘﻜﺒﺎرﯼ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ـ اﺳﺎﺳﺎ اﺷﻜﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﺷ ﻜﺎﻻت ﻓﻘ ﻂ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ دوراﻧ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬ ‫راﺑﻄﻪﯼ ﺑﻴﻦ دﻳﻦ و ﺣﻜﻮﻣﺖ »آﻤﯽ« ﻧﺎﻣﻴﺰان و ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‬ ‫و…‬ ‫»ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت در ﻣ ﻮرد ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﺕ ﺪرﻳﺢ از ﺻ ﺮاﺣﺖ‬ ‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺥ ﻮردار ﮔﺮدﻳ ﺪ و در ﺑﺮﺥ ﯽ از ﻧ ﺸﺮﻳﺎت در اﻳ ﻦ زﻣﻴﻨ ﻪ‬ ‫اﺷ ﺎرﻩه ﺎﻳﯽ ﻣ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٦‬در »روزﻧﺎﻣ ﻪﯼ ﺣﺒ ﻞ اﻟﻤﺘ ﻴﻦ«‬ ‫دﻻﻳﻠﯽ ﺑﺮ وﺟﻮب )واﺟﺐ ﺑﻮدن( رﻓﻊ ﺣﺠ ﺎب درج ﺷ ﺪ‪ .‬ﺣﻤﺎﻳ ﺖ درﺑ ﺎر‬ ‫از آﺸﻒ ﺣﺠﺎب ﻣﻮﺟﺐ ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﺎن ﻣﯽﺷﺪ‪(٩٤) «.‬‬ ‫ﺁﻧﭽ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻳ ﺎدﺁورﯼه ﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬راﺑﻄ ﻪﯼ ﻣ ﺸﺨﺺ‬ ‫»ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﺎن‪ ،‬ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت و ﺻ ﺮاﺣﺖ« در راﺑﻄ ﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﻃ ﺮح آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب‪ ،‬درﺿ ﻤﻦ ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪاﯼ ﺕﻄﺒﻴﻘ ﯽ ﺑ ﺎ »ﻃﻴ ﻒ دو ِم«‬ ‫اﻳﻦ دورﻩ و زﻣﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم آﻪ‪:‬‬ ‫]ﺣ ﺎﻻ آ ﻪ »ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﺕﺠ ﺪدﻣﺂب« در ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﺎ‬ ‫»ﺻﺮاﺣﺖ« ﺑﻪ »ﺕﺒﻠﻴﻐﺎت« و »ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻏﺮب ﮔﺮاﻳ ﺎن« ﻣ ﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬ ‫ﺣﻮاﺳﺸﺎن را آﺎﻣﻼ ﺟﻤﻊ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ چﻨﺪ دﻟﻴﻞ‪:‬‬ ‫]در دوران رﺿﺎ ﺥﺎن ﻗﻠﺪر )آﻪ ﺑﻪ ﻗ ﻮل ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‪:‬‬ ‫هﺮچﻪ ﻣﺎ ﻣﯽآ ﺸﻴﻢ از دﺳ ﺖ اﻳ ﻦ ﭘ ﺪر و ﭘ ﺴﺮ اﺳ ﺖ( رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ در‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺮار ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻩ آﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬ ‫دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ »درﺑ ﺎر )ﺑ ﺎ ﺑ ﯽﺣﻴ ﺎﻳﯽ( از آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب ﺣﻤﺎﻳ ﺖ« ﻣ ﯽآ ﺮد‪.‬‬ ‫ﻃﻴﻒ دوم هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎ در زﻣ ﺎن‬ ‫ﺖ ارﺕﺶ و ﻗﻮاﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ و اﻧﺘﻈ ﺎﻣﯽ و‬ ‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﻗﺪرﺕﯽ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ آﻠﻴ ِ‬ ‫ﺳ ﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳ ﺪاران و وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻣﻨﻴ ﺖ و دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب و‬ ‫دادﮔﺎﻩه ﺎﯼ روﺣﺎﻧﻴ ﺖ و دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ و دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت و‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و دﻳﮕﺮ ارآﺎن ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ درﺑﺴﺖ در اﺥﺘﻴﺎر رﺿﺎ ﺷ ﺎﻩ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ در اﻳ ﻦ دوران و ﺕﺤ ﺖ ﺕﻮﺟﻬ ﺎت ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ وﻟ ﯽ ﻋ ﺼﺮ و ﻧﺎﻳ ﺐ‬ ‫ﺑﺮﺣ ﻖ اﻳ ﺸﺎن ﻣﻘ ﺎم ﻣﻌﻈ ﻢ رهﺒ ﺮﯼ ﺣ ﻀﺮت اﻣ ﺎم ﺥﺎﻣﻨ ﻪاﯼ )ﻣ ﺪ ذﻟ ﻪ(‬ ‫اوﺿ ﺎع آ ﻼ ﻓ ﺮق آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻣ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳ ﻼﻣﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻤﺎ ﻃﻴ ﻒ دوﻣ ﯽه ﺎ ه ﻢ ﺥﻴﻠ ﯽ ﺥ ﻮب اﺳ ﺖ و اﮔ ﺮ‬

‫‪٨٨‬‬

‫ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺷﻤﺎ هﻢ ﺑﺎ ﻣﺎ »آﻦ ﻓﻴﻜﻮن« ﻣﯽﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻠﯽ زﺣﻤﺖ‬ ‫آﺸﻴﺪﻩاﻳﻢ و ﻋﺮق رﻳﺨﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼ وﻗﺘﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩاﻳﻢ آ ﺴﺎﻧﯽ را اﻋ ﺪام‬ ‫آﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﻣﺤﻜﻮﻣﺎن و ﻣﻠﻌﻮﻧﺎن ﻗﻠﺪر ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ چﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺮوﯼ وﻳ ﮋﻩ‬ ‫ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪاﻳﻢ آﻪ اﻳﺸﺎن را ﺕﺎ ﻣﻴﺪان ﺕﻴﺮ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻳ ﺎ روﯼ ﺕﺨ ﺖ ﺕﻌﺰﻳ ﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﺑ ﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻨﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽﻓﺮﻣﺎﻳﻴ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺎ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار و‬ ‫اﺳ ﺘﻤﺮار ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ در »ﻣ ﻴﻬﻦ اﺳ ﻼﻣﯽ اﻳ ﺮان« آﻠ ﯽ ﺥ ﻮن دل‬ ‫ﺥ ﻮردﻩاﻳ ﻢ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻮدﻩاﻳ ﻢ از ﺕ ﺮس ﺷ ﻤﺎ »ﻳ ﻚ درﺻ ﺪﯼه ﺎﯼ‬ ‫ﺑﯽﺣﻴﺎ« ﻳﻮاﺷﻜﯽ ﺣﺴﺎبهﺎﯼ ﺑﺎﻧﻜﯽﻣﺎن را چﻨﺪ دﻩ رﻗﻤﯽ آﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﺑ ﻪ راﺣﺘ ﯽ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮآﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﻏ ﺮب راﻩ اﻧﺪاﺥﺘ ﻪاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺕﻠﻔﻨ ﯽ و‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ و ﻓﺎآ ﺴﯽ ارﺕﺒ ﺎط داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬اﻣ ﺎ ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺷ ﻤﺎﻳﺎن ﺑ ﺪون‬ ‫ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣ ﺴﺎﺳﻴﺖ دوران و »اﻟﺰاﻣ ﺎت ﻣﺮﺣﻠ ﻪاﯼ اﻧﻘ ﻼب« در »ﺕ ﻮهﻢ‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت و ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت« ﭘ ﺎ در ﺟﺎﭘ ﺎﯼ ﻏ ﺮب ﻣ ﯽﮔﺬارﻳ ﺪ و در‬ ‫ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﻣ ِﭻ ﻣ ﺎ را ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻳ ﺪ و ﻣ ﺎ را آﻠ ﯽ از آﺎره ﺎﯼ‬ ‫اﺳﺎﺳﯽﻣﺎن ﺕﺤﺖ ﺕﻮﺟﻬﺎت ﺣﻀﺮت وﻟﯽ ﻋﺼﺮ ﺑﺎز ﻣﯽدارﻳﺪ‪.‬‬ ‫]ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﺥﻴ ﺎل ﻣ ﯽآﻨﻴ ﺪ آ ﻪ »ام اﻟﻘ ﺮاﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ اﻳ ﺮان«‬ ‫ﺑﻼﻧﺴﺒﺖ ﺷﺒﻴﻪ آﺸﻮر اﺳﺘﻜﺒﺎرﯼ ﺁﻟﻤﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺘﻮان ﻣﭻ ﺻﺪراﻋﻈﻤﺶ‬ ‫)هﻠﻤ ﻮت آﻬ ﻞ( را ﺑﻌ ﺪ از ‪ ١٦‬ﺳ ﺎل ﺥ ﻮن دل ﺥ ﻮردن ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺑ ﺮاﯼ‬ ‫چﻨﺪ ﺑﺮگ اﺳﻜﻨﺎس ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺒﺰ )ﻳ ﺎ ﻣ ﺜﻼ چﻨ ﺪ ﻗﺘ ﻞ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ( ﺑ ﻪ‬ ‫دادﮔﺎﻩ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕﺶ آﺸﺎﻧﺪ و ﺁﺑﺮوﯼ ﺣﻀﺮت ﻋﻴ ﺴﯽ )ﺳ ﻼم اﷲ ﻋﻠﻴ ﻪ(‬ ‫را ﭘﻴﺶ ﺳﺮ و هﻤﺴﺮ ﺑﺮد!؟[‬ ‫»ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺷ ﺪ آ ﻪ‬ ‫ﺑﺮﺥﯽ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ دﻓﺎع از »ﺣﻜﻢ اﺳﻼﻣﯽ ﺣﺠ ﺎب« ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ‬ ‫ﺁﺛ ﺎرﯼ آ ﻪ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ اول ﺣﻜﻮﻣ ﺖ رﺿﺎﺷ ﺎﻩ ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ از‬ ‫رﺳﺎﻟﻪﯼ »وﺳﻴﻠﻪ اﻟﻌﻔﺎﻳﻒ« ﻳﺎ »ﻃﻮﻣﺎر ﻋﻔ ﺖ« ﻳ ﺎد آ ﺮد آ ﻪ در اﺑﺘ ﺪاﯼ‬ ‫ﺳﺎل ‪ ١٣٠٧‬در رﺷﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫»ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ ﺣ ﺎج ﺷ ﻴﺦ ﻳﻮﺳ ﻒ ﻧﺠﻔ ﯽ ﺟﻴﻼﻧ ﯽ‪،‬‬ ‫وﺟﻮب ﺣﺠﺎب را ﻣﻮرد ﺕﺎآﻴﺪ ﻗ ﺮار داد و ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ادﻟ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻋﯽ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺳﺨﻨﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ِ ﻓﺴﺎد و ﺑ ﯽﺑﻨ ﺪ و ﺑ ﺎرﯼ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺟ ﺴﺖ‬ ‫و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪٨٩‬‬

‫»ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ اهﻞ ﺣﻞ و ﻋﻘ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ و چﻨ ﺪان ﻣﺮﺟﻌﻴﺘ ﯽ‬ ‫ﻧ ﺪارم‪ ،‬اﮔ ﺮ در هﻔﺘ ﻪ ﺳ ﻪ ﻳ ﺎ چﻬ ﺎر ﻗ ﻀﻴﻪ در ﻣﺤ ﻀﺮ )ال(اﺣﻘ ﺮ ﻃ ﺮح‬ ‫ﺷ ﻮد‪ ،‬دو ﻗ ﺴﻤﺖ ﺁن راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮاﻣﻴﺲ و اﻋ ﺮاض و رﻓ ﺘﻦ ﺷ ﺮف و‬ ‫رﻳﺨﺘﻦ ﺁﺑﺮوﯼ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺥﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎﻣﻮن از… ﺑﻮدم و ﻳ ﺎ ﻣ ﺎذون‬ ‫از ﺷ ﺮع اﻧ ﻮر و ﻳ ﺎ )وزارت( ﻣﻌ ﺎرف اﺟ ﺎزﻩ ﻧ ﺸﺮ ﻣ ﯽداد‪ ،‬ﺁن وﻗ ﺖ‬ ‫ﻣﻔﺎﺳﺪ اﻣﺮوزﻩ را آﻪ از … ﺣﺎﻟﻴﻪ ﺕﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔ ﺘﻢ و ﻣ ﯽﻧﻮﺷ ﺘﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬ ‫ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ﺑﺪاﻧ ﺪ و ﺑﻔﻬﻤ ﺪ آ ﻪ چ ﻪ ﻣﻌﺎﻳ ﺐ و ﻣﻔﺎﺳ ﺪ ﺷ ﺮمﺁور از »هﻤ ﻴﻦ‬ ‫اﻧﺪازﻩ ﺁزادﯼ ﻧﺴﻮان« ﺑﻪ ﻇﻬﻮر و ﺑﺮوز ﺁﻣﺪﻩ آﻪ )اﻟﺒﺘﻪ( ﻧﻪ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫اﺳ ﻼم را ﻧﻨﮕ ﻴﻦ و ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻧﻤ ﻮدﻩ )اﺳ ﺖ(‪) «.‬ﻧﻘﻄ ﻪ چ ﻴﻦه ﺎ از‬ ‫ﺑﺼﻴﺮتﻣﻨﺶ اﺳﺖ”)‪(٩٤‬‬ ‫ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ وزارت ﻣﻌ ﺎرف رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ اﺟ ﺎزﻩﯼ ﻧ ﺸﺮ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺉﻞ را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧ ﻮاﻣﻴﺲ ﻣ ﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﻤ ﯽده ﺪ )ﻳ ﺎ ﻧ ﺪادﻩ اﺳ ﺖ( آ ﻪ‬ ‫ﺷﻴﺦ ﻧﺎﻣﻮس ﭘﺮﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣ ﭻ وزارت ﻣﻌ ﺎرف رﺿ ﺎ ﺥ ﺎن آ ﺎﻓﺮ را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺷﺮم ﺁورﯼ را آ ﻪ از »هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺪازﻩ ﺁزادﯼ ﻧ ﺴﻮان« )و‬ ‫اﻟﺰاﻣ ﺎ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ( ﺑ ﻪ ﻇﻬ ﻮر و ﺑ ﺮوز ﺁﻣ ﺪﻩ و اﺳ ﻼم را ﺳ ﺮ ﺑﺰﻳ ﺮ‬ ‫آﺮدﻩ‪ ،‬اﻓﺸﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ!‬ ‫دراﻳ ﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪﯼ ﺣ ﺴﺎس ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎرﯼ‪ ،‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻋ ﺼﺒﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد و چ ﻮن ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ در هﻤ ﻴﻦ ﺕﻬ ﺮان و در ﺟ ﻮ ﻣ ﺴﻤﻮم اﺻ ﻼح‬ ‫ﻃﻠﺒ ﯽ ﻧﺎﺷ ﯽ از اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻣﺤﺎﺳ ﺒﻪﯼ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺕ ﻨﻔﺲ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﻔ ﺴﺶ ﺑﻨ ﺪ‬ ‫ﻣﯽﺁﻳﺪ و ﺑﺎ رو آﺮدن چﻨ ﺪ ﺳ ﻨﺪ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ »ادﻟ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻋﯽ« و »ﺳ ﺨﻨﺎن‬ ‫داﻧ ﺸﻤﻨﺪان ﻏﺮﺑ ﯽ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ِ ﻓ ﺴﺎد و ﺑ ﯽﺑﻨ ﺪ و ﺑ ﺎرﯼ« ﺑ ﻪ اﺷ ﻜﺎﻻت‬ ‫ﻧﺎﻣﻮﺳﯽاﯼ آﻪ در اﺛﺮ »هﻤﻴﻦ اﻧﺪازﻩ ﺁزادﯼ ﻧﺴﻮان« داﻣﻨﮕﻴ ﺮ »ﻣﺘﻘﻴ ﺎن‬ ‫ﺣﺎآﻢ« ﺑﺮ آﺸﻮر ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎرﻩ ﺁب ﭘﺎآﯽ را روﯼ دﺳﺖ هﻤﻪﯼ اﺻﻼح‬ ‫ﻃﻠﺒ ﺎن‪ ،‬ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﺎن‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎتچ ﯽه ﺎﯼ ﻣﺘ ﻮهﻢ و هﻤ ﻪﯼ ﻃﻴ ﻒ‬ ‫دوﻣﯽهﺎ)ﯼ ﻧﻤﻚ ﺑﻪﺣﺮام( ﻣﯽرﻳ ﺰد و ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺤﻜ ﻢ آ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ رو آ ﺮدن‬ ‫چﻨ ﺪ ﺁس ﻧﺎﻣﻮﺳ ﯽ آ ﻪ در ﻣﺤ ﻀﺮ »ﺣ ﺎج ﺷ ﻴﺦ ﻳﻮﺳ ﻒ ﻧﺠﻔ ﯽ ﺟﻴﻼﻧ ﯽ«‬ ‫ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و هﻤ ﻪﯼ ﺁنه ﺎ ه ﻢ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﻧ ﻮاﻣﻴﺲ ﻣ ﺴﻠﻤﻴﻦ‬ ‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺣ ﻀﺮت ﺷ ﻴﺦ‪ ،‬ﻣ ﺎذون از ذآ ﺮ ﺁنهﺎﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت‬ ‫ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ را ﺕﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ اﻋﻤﺎل ﺥﻼف ﻋﻔﺖ ِ ﻃﻴﻒ دوم )ﺑﺒﺨ ﺸﻴﺪ رﺿ ﺎ‬

‫‪٩٠‬‬

‫ﺷ ﺎﻩ( ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و ﻣﺤﻜ ﻢ ﺕ ﻮﯼ ده ﺎن ﻃﻴ ﻒ دوم آ ﻪ ﺣ ﺴﺎﺳﻴﺖ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ را درك ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽآﻮﺑ ﺪ ﺕ ﺎ اﻧﺘﻘ ﺎم ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﻓ ﺸﺎر ﺥ ﻮﻧﺶ را‬ ‫از اﺑﻮاب اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ و اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺑﮕﻴﺮد!‬ ‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﻧﺎﻣﻮﺳ ﯽ اآﺜ ﺮا در اﺛ ﺮ اﺻ ﻼح‬ ‫ﻃﻠﺒﯽ و رﻓﺮﻣﻴﺰاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻧﺪ ﺕﺒﻪ آﺎر ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﻪ ﺑ ﺮوز ﺁﻣ ﺪﻩ و هﻤ ﻪﯼ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻔﺎﺳﺪ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺷﺮم ﺁور ﻧﺎﺷﯽ از ﺕﺠﺪد ﻃﻠﺒﯽ و ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﯽ اﻳ ﻦ‬ ‫ﻃﻴ ﻒ اﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪاش ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺪازﻩ ﺁزادﯼ ﻧ ﺴﻮان )زﻧ ﺎن( و‬ ‫ﻣﺮداﻧﯽ اﺳﺖ آ ﻪ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧ ﻪ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم ﭘ ﺸﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﺕ ﺎﺛﻴﺮ ﺟ ﻮ‬ ‫»ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﯽ« ﻣﺸﺘﯽ »ﻣﻄﺒﻮﻋﺎتچﯽ« ﻣﺰدور در اﺳﺎس و ﺑ ﺪﻳﻬﻴﺎت‬ ‫اﺳ ﻼم در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁزادﯼ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق زﻧ ﺎن‪،‬‬ ‫آ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن‪ ،‬ﺕﺠ ﺪد‪ ،‬ﺁزادﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺷ ﻚ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬ ‫ﻣﺜﻼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼم ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ ﻳﻌﻨﯽ وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﯼ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ اﻣﺎ و اﮔﺮ ﭘﺮداﺥﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ اﻟﻬ ﺎم از ﻓﺘ ﻮاﯼ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ زردﺷ ﺘﻴﺎن و ﻣﺠﻮﺳ ﺎن و اﺑ ﻮاب اﻳ ﻦ »ﻓﺮﻗ ﻪ«‬ ‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن را هﻢ ﻣﺮﺕﺪ ﻓﻜﺮﯼ و ذهﻨﯽ اﻋﻼم ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ‪:‬‬ ‫]ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﯼ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮط آﻪ ﺥﻔﻘ ﺎن‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و دﻳﮕﺮ در آﺎره ﺎ ﻓ ﻀﻮﻟﯽ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﻃﻴ ﻒ اول )اﻟﻌﻴ ﺎذ‬ ‫ﺑﺎﷲ( زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ و چﺎرﭘﺎﯼ ﺳﻮارﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ چﻬ ﺎر چ ﺮخ ﺳ ﻮارﯼ ﻃﻴ ﻒ‬ ‫اول ﻓﺮق آﻨﺪ‪ ،‬و ﻃﻴﻒ دوم ﻣﺎﺷﻴﻨﺶ را ﻳﻜ ﻮرﯼ ﺳ ﻮار ﺷ ﻮد و دوﭘ ﺎﻳﺶ‬ ‫را ﺑﺮ ﻳﻚ ﻃ ﺮف چﻬ ﺎرچﺮخ ﺑﺰﻧ ﺪ!! و اﮔ ﺮ ﻃﻴ ﻒ اول را دﻳ ﺪ آ ﻪ ﭘﻴ ﺎدﻩ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﺎﺷﻴﻨﺶ ﺥﺪاﯼ ﻧﺎآﺮدﻩ دﺳﺖ دوم ﻳﺎ ﻣﺜﻼ ﭘﻨﭽﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎدﻩ ﺷ ﻮد‬ ‫و ﻣﺎﺷ ﻴﻨﺶ را درﺑ ﺴﺖ در اﺥﺘﻴ ﺎر ﻃﻴ ﻒ اول ﺑﮕ ﺬارد و ﺳ ﻘﻒ‬ ‫ﺥﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن آﻮﺕﺎﻩﺕﺮ از ﺳﻘﻒ ﺥﺎﻧﻪه ﺎﯼ »ﻃﻴ ﻒ اول« ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻟﺒﺎﺳ ﺸﺎن‬ ‫ﺑﺎ ﻃﻴﻒ اول ﺣﺘﻤﺎ ﻓﺮق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و روﯼ ﻟﺒﺎﺳﺸﺎن وﺻﻠﻪاﯼ ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﻨﺪ‬ ‫آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را از ﻃﻴ ﻒ اول ﻣ ﺸﺨﺺ آﻨ ﺪ و در ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ‬ ‫ﺻ ﻠﻮات ﻓﺮﺳ ﺘﺎدن دﺳ ﺖ ﻧﺰﻧﻨ ﺪ‪ .‬اﺣﺘﻴﺎﻃ ﺎ ﺥﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ ﺕ ﺎ ﻗﻴﺎﻣ ﺖ دﻧﺒ ﺎل‬ ‫رهﻨﻤﻮدهﺎﯼ داهﻴﺎﻧﻪﯼ ﻃﻴﻒ اول ﺑﺎ ﺳﺮ ﺑﺪوﻧﺪ و ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ در آﻨﻒ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻃﻴﻒ اول اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻬ ﺸﺖ ﺑ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺮازﻳﺮ ﺥﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ‪ ،‬واﻻ‬

‫‪٩١‬‬

‫آﻪ ﺕﺎ ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﺳﺮﻣﺎﯼ زﻣﻬﺮﻳﺮ اﺕﺎق اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺸﺖ دروازﻩهﺎﯼ ﺑﻬ ﺸﺖ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺥﻮاهﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﺥﺴﺮ اﻟﺪﻧﻴﺎ و واﻵﺥﺮت ﺥﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ‪ ،‬و ﺕﻨﻬ ﺎ راﻩ‬ ‫ﻧﺠﺎﺕﺸﺎن اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ داﻣ ﺎن ﻣﺒ ﺎرك رهﺒ ﺮ و رﺉ ﻴﺲ ﻣﺠﻤ ﻊ‬ ‫ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻣ ﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈ ﺎم ﺑﺮﮔﺮدﻧ ﺪ و از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻧ ﺸﺎهﺎﯼ دﺑ ﺴﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ و از ﺷ ﺨﺺ اﻳ ﻦ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ ﻋ ﺎﻟﯽﻗ ﺪر اﺳ ﻼﻣﯽ درس‬ ‫ﻋﺒﺮت ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ… و ﺑﺮو… ﺕﺎ ﻓﺮﺣﺰاد!!![‬ ‫و درﺳ ﺖ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﺮﺑﻦ ﺥﻄ ﺎب دوﻣ ﻴﻦ‬ ‫ﺥﻠﻴﻔﻪﯼ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ در ﻳﻜ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ ﻧ ﻮع اﻓﺎﺿ ﺎﺕﺶ و‬ ‫اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺑ ﺎرﻩﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﻓﺮﻣ ﻮد‪ …» :‬در ﺻ ﺪد ﮔﻤ ﺮاﻩ آ ﺮدن‬ ‫ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻳ ﺎ اﻋ ﺮاض ﺑ ﻪ ﺟ ﺎن و ﻣ ﺎل او ﺑﺮﻧﻴﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم ﻳ ﺎ‬ ‫ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن را ﻳﺎرﯼ ﻧﺪهﻨﺪ‪ .‬ذﻣﯽهﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻟﺒ ﺎس ﻣﺨ ﺼﻮص ﺑﭙﻮﺷ ﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﻔ ﺎوت داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺥﺎﻧ ﻪﯼ ذﻣ ﯽ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻣ ﺸﺮف ﺑ ﺮ ﺥﺎﻧ ﻪﯼ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آﻠﻴﺴﺎهﺎ ﻧﺎﻗﻮس ﻧﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬آﺘﺎبهﺎﯼ ﺥﻮد را ﺑ ﺎ ﺻ ﺪاﯼ‬ ‫ﺑﻠﻨ ﺪ در ﺣ ﻀﻮر ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺨﻮاﻧﻨ ﺪ‪ ،‬در ﻣ ﻼء ﻋ ﺎم ﺷ ﺮاب ﻧﺨﻮرﻧ ﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺥﻮكهﺎﯼ ﺥﻮد را ﺟﻠﻮ ﻣﺮدم ﻧﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺐ ﺳ ﻮار ﻧ ﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﺳ ﻠﺤﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﻧﺪارﻧﺪ…« )‪(٩٨‬‬ ‫و ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺖ‪» :‬ﻣﺠﻮﺳ ﺎن‬ ‫آﺘ ﺎﺑﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺑﻨ ﺎم ﭘﺎزﻧ ﺪ آ ﻪ ﺁنرا ﺳ ﻮﺥﺘﻪاﻧ ﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮﯼ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‬ ‫زردﺷﺖ ﻧﺎم آﻪ او را آﺸﺘﻪاﻧﺪ و ﺟﻬﺎد ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ »ﻓﺮﻗ ﻪ« واﺟ ﺐ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺟﺰﻳﻪ ﻗﺒﻮل آﻨﻨ ﺪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﻳﻂ‪ ،‬و از ﺟﻤﻠ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ و آﻔﺎر را ﺑ ﺮ اﺳ ﺮار ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫واﻗ ﻒ ﻧ ﺴﺎزﻧﺪ و چﺎرﭘ ﺎﯼ ﺳ ﻮارﯼ اﻳ ﺸﺎن ﻏﻴ ﺮ از چﺎرﭘ ﺎﯼ ﺳ ﻮارﯼ‬ ‫ﻣ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑ ﺮﺁن چﺎرﭘ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﻳﻜﻄﺮﻓ ﻪ ﺳ ﻮار ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ه ﺮ‬ ‫دوﭘﺎﯼ ﺥﻮد را ﺑﺮ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪(٩٩) «.‬‬ ‫اﻣﺎ »ﺷﻴﺦ ﻳﻮﺳﻒ ﻧﺠﻔﯽ ﺟﻴﻼﻧﯽ… )آﻪ ﺣﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﺣﺴﺎﺑﯽ داغ‬ ‫آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد( درﺑ ﺎرﻩ روﻧ ﺪ ﺑ ﯽﻋﻔﺘ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ او از ﻣ ﺪارس اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ‬ ‫ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ رﺳﺎ آﻪ ﺻ ﻔﺤﻪﯼ اﻳ ﺮان را ﭘ ﺮ آﻨ ﺪ‬ ‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﯼ ﭘﺪران! اﯼ ﻣ ﺎدران! دﺥﺘﺮهﺎﻳﺘ ﺎن را )ﻓﻘ ﻂ دﺥﺘﺮهﺎﺕ ﺎن را(‬ ‫در ﺣﺎل آﻮچﻜﯽ ﭘﺎآﺪاﻣﻨﯽ و ﻋﻔﺖ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪ ،‬و ﺁﻧﻬﺎ را ﺳ ﺮ ﺑﺮهﻨ ﻪ و ﺑ ﺎ‬

‫‪٩٢‬‬

‫ﺑﺪاﺥﻼﻗﯽ و ﺑﺎ ﻓﺮم ﺷﻬﻮت ﺥﻴﺰ ﺑ ﻪ ﻣﺪرﺳ ﻪاﯼ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽداﻧﻴ ﺪ ﻣﻮﺳ ﺲ ﺁن‬ ‫آﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﺮﺳﺘﻴﺪ و ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ هﻢ آﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﻣﻌﻠﻤ ﺎت )ﺁﻣﻮزﮔ ﺎران‬ ‫زن( را اﺥﺘﻴ ﺎر ﻧﻨﻤ ﻮدﻩ و ﺣﻘ ﺎﻳﻖ ﺁﻧﻬ ﺎ را ﻧ ﺴﻨﺠﻴﺪﻩ و دﻳﺎﻧ ﺖ ﺁﻧﻬ ﺎ را‬ ‫اﺣﺮاز ﻧﻜﺮدﻩاﻳﺪ‪ ،‬اﻃﻔﺎﻟﺘﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺸﺎن ﻣﺴﭙﺎرﻳﺪ‪(٩٤) «،‬‬ ‫اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣ ﻦ زﻳ ﺎد دوﺳ ﺖ ﻧ ﺪارم ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﺦ ﻳﻮﺳ ﻒ ﻧﺠﻔ ﯽ ﺟﻴﻼﻧ ﯽ‬ ‫ﻣﺤﻀﺮدار ﺳﺮﺷﺎخ ﺑﺸﻮم و ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ آﻪ‪] :‬ﻣﮕﺮ ﺑﺪاﺥﻼﻗﯽ و ﻓ ﺮم ﺷ ﻬﻮت‬ ‫ﺥﻴﺰ ﻓﻘﻂ زﻧﺎﻧﻪ اﺳﺖ؟ ﻳﺎ ﻣﺜﻼ ﻓﻘﻂ دﺥﺘﺮاﻧﻪ اﺳﺖ!؟ و ﻣﮕﺮ ﻧﻤﯽﺷ ﻮد آ ﻪ‬ ‫)اﺳﺘﻐﻔﺮاﻻاﷲ( ﭘﺴﺮان و ﻣ ﺮدان ﻣ ﺴﻠﻤﺎ ِن »ﺕﺠ ﺪد ﻣ ﺂب« ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ از‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺟﻜﺴﻮن ﻣﻠﻌﻮن‪ ،‬زﻳﺮ ﺷﻠﻮارﯼﺷﺎن را روﯼ ﺷﻠﻮارﺷﺎن ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ و‬ ‫ﺑ ﺎ ﻓ ﺮم »ﺷ ﻬﻮت ﺥﻴ ﺰ« ﺕ ﺮدد آﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ »ﻧ ﺴﻮان و ﻣﻌﻠﻤ ﺎت«‬ ‫ﻣﺴﺎﻟﻪﯼ ﺷﺮﻋﯽ اﻳﺠﺎد آﻨﻨﺪ و آﺎر اﻳﻦ »ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻧ ﺴﻮان« را اﻟﺰاﻣ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻏ ﺴﻞ آ ﺮدن ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ؟ هﻴﻬ ﺎت آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮخ از درد ﻣ ﺎ »ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬ ‫ﻧﺴﻮان« ﺥﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ آﺸﻚ ﺥﻮدﺷﺎن را ﻣﯽﺳﺎﺑﻨﺪ![‬ ‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ!‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ در اداﻣﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺤﻜ ﻢ آ ﺎرﯼ ﻳ ﻚ ﻓﻬﺮﺳ ﺖ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ از‬ ‫رﺳﺎﻻﺕﯽ را آﻪ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ در ﺷﺮح »ﻣﺤ ﺴﻨﺎت ﺣﺠ ﺎب«‬ ‫و »ﺳ ﻴﺌﺎت ﻣﺪرﺳ ﻪ رﻓ ﺘﻦ دﺥﺘ ﺮان« و ﺑﺎﺳ ﻮاد ﺷﺪﻧ ﺸﺎن ﻳ ﻚ دل و ﻳ ﻚ‬ ‫زﺑﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽده ﺪ و اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺣﺘﻤ ﺎ رﺳ ﺎﻻت‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ هﻢ در ذم ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ و ﻣﺪرﺳ ﻪ رﻓ ﺘﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻧ ﺴﻮان از ﺳ ﻮﯼ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻋﻼم »ﺕﻮﻟﻴﺪ« ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ از ذآ ﺮ ﻧ ﺎم ﺁن ﺕﻮﻟﻴ ﺪات‬ ‫و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﺸﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻧﺸﺪن ﺑﺤﺚ ﺥﻮددارﯼ ﻣﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ‬ ‫هﻢ اﺣﺘﻴﺎﻃﺎ اﻋﻼم ﻣﯽآﻨﺪ آﻪ ﺕﻬﻴ ﻪﯼ ﻓﻬﺮﺳ ﺖ دﻗﻴ ﻖﺕ ﺮ ﻣ ﺴﺘﻠﺰم ﺕﺤﻘﻴﻘ ﺎت‬ ‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ در اﻳ ﻦ زﻣﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﺎﻣﻮﺳ ﯽ و ﻧ ﺴﻮاﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﻧ ﺎم ه ﺸﺖ‬ ‫»ﺕﻮﻟﻴﺪ« ﭘﺮاهﻤﻴ ﺖ ِ اﻳ ﻦ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﻋ ﻼم را ﺑ ﺮاﯼ ﺥ ﺎﻟﯽ ﻧﺒ ﻮدن ﻋﺮﻳ ﻀﻪ‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮهﻢ ردﻳﻒ ﻣﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ هﻢ دﺳ ﺖ ﻣﺮﻳ ﺰادﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻠﻤ ﺎ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬ ‫هﻢ ﺿﺮب ﺷﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻃﻴﻒ دوم ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ!!‬ ‫»ﻳﻜ ﯽ از راﻩه ﺎﯼ ﺕ ﺮوﻳﺞ و ﻋ ﺎدﯼﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺁزاد‬ ‫ﮔﺬاردن اﻗﻠﻴﺖهﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮد آﻪ ﺑ ﺎ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻧﻈﻤﻴ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ و‬ ‫ﺁﻧﺎن اﺟﺎزﻩ داﺷﺘﻨﺪ ﺁزاداﻧﻪ ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷ ﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ زﻣﻴﻨ ﻪ اﻋﺘﺮاﺿ ﺎﺕﯽ از‬

‫‪٩٣‬‬

‫ﺟﺎﻧ ﺐ ﻋﻠﻤ ﺎ ﺻ ﻮرت ﻣ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﮔ ﺰارش ﻧﻈﻤﻴ ﻪﯼ‬ ‫ﻣﺎزﻧ ﺪران در ﺥﺮدادﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪١٣٠٩‬رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﻳ ﻚ زن ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎب‬ ‫آﻠﻴﻤﯽ در ﻣﻌﺎﺑﺮ ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻋﻠﻤﺎ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺎزﻧ ﺪران‬ ‫از ﻋﻤ ﻞ اﻳ ﻦ زن ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ آ ﺮد و اﻋﺘ ﺮاض ﻋﻠﻤ ﺎ را وارد ﻧﺪاﻧ ﺴﺖ‪«.‬‬ ‫)‪(٩٤‬‬ ‫ﻣﻦ اﺕﻔﺎﻗﺎ داﺳﺘﺎن اﻳﻦ زن آﻠﻴﻤﯽ و ﮔﺰارش ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ او را در‬ ‫اﺳﻨﺎد ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩﯼ ﻣﺮآﺰ اﺳﻨﺎد اﻳﺮان ﭘﻴﺪا آﺮدم و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺘ ﻮاﻧﻢ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪاﯼ ﺕﻄﺒﻴﻘ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺮات دوﻟ ﺖ وﻗ ﺖ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ‬ ‫ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺪهﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺁن ﻣﯽﭘﺮدازم آ ﻪ ﺥ ﺎﻟﯽ از ﻟﻄ ﻒ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﮔﺰارﺷ ﯽ از رﺉ ﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ ﻪﯼ ﻣﺎزﻧ ﺪران ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫ﻣﺎزﻧ ﺪران )اﺣﺘﻤ ﺎﻻ ﺕﺤ ﺖ ﺕ ﺎﺛﻴﺮ ﮔ ﺰارش ﻋﻠﻤ ﺎء( در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺥ ﺮداد ﻣ ﺎﻩ‬ ‫‪ ١٣٠٩‬ﺥﻮرﺷﻴﺪﯼ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ …» :‬در اﻃﺮاف زﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎب در‬ ‫ﻣﻌ ﺎﺑﺮ ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﺟﻤﻌ ﯽ از ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻋﻠﻤ ﺎء ه ﻢ در ﻳ ﻚ ورﻗ ﻪ‪،‬‬ ‫ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ )از( اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع را از ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﺕﻘﺎﺿ ﺎ ﻧﻤ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻟ ﺬا ﺑ ﻪ‬ ‫ﺷﻌﺒﻪﯼ ﭘﻠﻴﺲ دﺳﺘﻮر دادﻩ ﺷﺪ آ ﻪ ﺕﺤﻘﻴﻘ ﺎت ﻧﻤ ﻮدﻩ… راﭘ ﺮت دادﻩ اﺳ ﺖ‬ ‫آ ﻪ اﺳ ﻢ ﺿ ﻌﻴﻔﻪ »ﺁﻧ ﺎ« ﻣ ﺸﻬﻮر ﺑ ﻪ ﻧ ﺼﺮت آﻠﻴﻤﻴ ﻪ ﻣﻌﺮوﻓ ﻪ و ﻗ ﺒﻼ در‬ ‫ﻣﻨ ﺰل ﺥ ﺎﻧﻢ ﺑ ﺎﻻﯼ ﻣﻌﺮوﻓ ﻪ ﻣ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬راﭘﻮرﺕ ﺎ ﻣﻌ ﺮوض و در اﻳ ﻦ‬ ‫ﺥﺼﻮص آﺴﺐ ﺕﻜﻠﻴﻒ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪(١٠٠) «.‬‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺎزﻧﺪران هﻢ در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ادارﻩﯼ ﻧﻈﻤﻴﻪ ﭘﺎﺳ ﺦ‬ ‫ﻣ ﯽده ﺪ‪ …» :‬ﺁﻗ ﺎﯼ رﺉ ﻴﺲ ﭘﻠ ﻴﺲ ﺕ ﺼﻮر ﻣ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم دﻗ ﺖ و‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺘ ﯽ آ ﻪ اﻣ ﺮوز ﻧﻈﻤﻴ ﻪ در ه ﺮ آﺠ ﺎ دارد‪ ،‬ﻣﺤﺘ ﺎج ﺑ ﻪ ﺕ ﺬآﺮ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن‬ ‫ﻋﻠﻤ ﺎء ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ )آ ﻪ( ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﻚ ﻧﻈ ﺮ را رﻋﺎﻳ ﺖ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ‬ ‫ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﻣ ﺎﻣﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﻣﻼﺣﻈ ﺎت را رﻋﺎﻳ ﺖ آﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺬهﺐ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬اﺥﻼق و ﻏﻴﺮﻩ آﻪ اﺑﺪا ﻓﺮوﮔ ﺰار ﻧ ﺸﺪﻩ و ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺿ ﻌﻴﻔﻪﯼ‬ ‫آﻠﻴﻤﻴﻪ آﻪ در آﺸﻒ ﺣﺠﺎب ﺁزاد اﺳﺖ‪ .‬هﺮآﺠﺎ هﻢ ﻣﯽرود ﺑﺮاﯼ دﺥ ﻮل‬ ‫او ﺑﻪ ﻳﻚ ﺥﺎﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺘﯽ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻧﻴﺴﺖ و ﻗﺎﻧﻮن هﻢ ﻣﻌﺎﺷﺮت هﻴﭻ‬ ‫زن ﻣﺴﻠﻤﻪ را ﺑﺎ ﻏﻴﺮﻣ ﺴﻠﻤﻪ ﻣﻨ ﻊ ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ رﺉ ﻴﺲ ﭘﻠ ﻴﺲ ﻣﺨ ﺼﻮﺻﺎ‬ ‫ﻻزم اﺳﺖ ﺕﺬآﺮ دادﻩ ﺷﻮد )آﻪ( اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺉﻞ آﻤﺘﺮ روﯼ آﺎﻏﺬ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘ ﺮ‬

‫‪٩٤‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬زﻳ ﺮا دوﻟ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺮوزﻩ ادارﻩﯼ ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ دادﻩ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﭘﻠ ﻴﺲ و‬ ‫ﮔﺰﻣﻪﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺥﻴﻠ ﯽ ﻓ ﺮق دارد‪ .‬و چﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻳ ﺎور ﺳ ﺎرﯼ اﺻ ﻼﻧﯽ‬ ‫رﺉ ﻴﺲ ﻣﺤﺘ ﺮم ﻣﺎزﻧ ﺪران ﺑﻬﺘ ﺮ ﻣﻄﻠ ﻊ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﻤﻴ ﻪ اﻧﺘﻈ ﺎرات‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ هﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺉﻞ و ردﻳﻒ ﺁن ﻗﺎﺑﻞ ذآﺮ ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎ در‬ ‫هﺮ ﻣﺬهﺒﯽ آﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬چﻮن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ )و( ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ ﻣﻠﯽ ه ﻴﭻ‬ ‫ﺕﺒﻌﻴ ﻀﯽ در ﺣﻘ ﻮق ﺁنه ﺎ ﻗﺎﺉ ﻞ ﻧ ﺸﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ اﺳ ﻢ آﻠﻴﻤ ﯽ و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ اﻇﻬ ﺎرات دﻳﮕ ﺮان آ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑ ﯽاﻃ ﻼع ﺑ ﻮدﻩ ﻳ ﺎ ﻏﺮﺿ ﯽ‬ ‫داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺥ ﻼف ﻧﻈ ﻢ ﻳ ﺎ ﺳ ﻮء اﺥ ﻼق از ه ﺮآﺲ‬ ‫ﺑ ﺮوز ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮ ﻃﺒ ﻖ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ راﭘ ﺮت ﻧ ﻪ‬ ‫ﺥﻼف ﻧﻈﻢ و ﻧﻪ ﺳﻮء اﺥﻼﻗﯽ در ﺷﻬﺮ )اﺳﺘﻨﺒﺎط( ﻧﺸﺪ‪(١٠١) «.‬‬ ‫ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﺥﻴﻠ ﯽ از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻧ ﻮﻋﯽ آﺎرﻣﻨ ﺪ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ از ﺕ ﺎﺛﻴﺮ ﻧﻔ ﻮذ ﻣﻼﻳ ﺎن ﺑﺮآﻨ ﺎر‬ ‫ﻧﻤﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ دوﻟﺖ ‪ -‬ﺑﺠﺰ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ و‬ ‫ﭘﺎﺳ ﺪاران اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﻞ و واﭘ ﺲ ﮔﺮاﻳ ﯽ ‪ -‬ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻓ ﺮاد‬ ‫ﺥﻮدش را هﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺕﺮﺑﻴﺖ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق هﻤ ﻪﯼ ﻣﻠ ﺖ را‪ ،‬ﻓ ﺎرغ از‬ ‫هﺮ دﻳﻦ و ﺑﺎورﯼ ﺕﺎ ﺟ ﺎﻳﯽ آ ﻪ آ ﺎرﯼ ﺥ ﻼف ﻗ ﺎﻧﻮن ﻧﻜ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺷ ﺰد‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮﯼ از ﻣﻘﺎﻟ ﻪ‪ ،‬ﺣﻤﻴ ﺪ ﺑ ﺼﻴﺮت ﻣ ﻨﺶ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫زﺥﻤﯽ آﻪ ازﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن دارد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﻜﻢ آﺎرﯼ و دو ﻗﺒ ﻀﻪ‬ ‫آ ﺮدن ﺥﻴﺎﻧ ﺖ و ﺟﻨﺎﻳ ﺖ ﻋﻠﻤ ﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﻣﺠ ﺎﻟﺲ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ ﺷ ﺮآﺖ‬ ‫ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان اﻧﻜ ﺎر آ ﺮد آ ﻪ در ﻣﻴ ﺎن روﺣ ﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ در‬ ‫ﻣﺠ ﺎﻟﺲ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ ﺷ ﺮآﺖ )ﻣ ﯽ(آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺕﻌﺪادﺷ ﺎن اﻧ ﺪك ﺑ ﻮد‪.‬‬ ‫هﻤﭽﻨ ﻴﻦ درﺳ ﺘﯽ اﺳ ﻨﺎد ﺑ ﻪ ﺟ ﺎ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ از اﻳ ﻦ واﻗﻌ ﻪ‪ ،‬ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺣ ﻀﻮر‬ ‫ﺕﻌ ﺪادﯼ از روﺣ ﺎﻧﻴﻮن در اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﺠ ﺎﻟﺲ و ﻣﺮاﺳ ﻢ ﻣ ﻮرد ﺕﺮدﻳ ﺪ و‬ ‫ﺑﻌ ﻀﺎ ﺥ ﻼف واﻗ ﻊ اﺳ ﺖ و ﺣﺘ ﺎ در ﺑﻌ ﻀﯽ ﻣ ﻮارد ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﻓ ﺮادﯼ‬ ‫ﺑﺰرگ ﻧﻤﺎﻳﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪(٩٤) «.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎت ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻻﺑﺪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽﺥﻮاهﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ‪:‬‬

‫‪٩٥‬‬

‫]اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺁن دوران ﺑﻮدﻧ ﺪ روﺣ ﺎﻧﻴﻮﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﺮﻗ ﯽ و ﺕﺠ ﺪد‪،‬‬ ‫ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺕﻌﺪادﺷﺎن ﺥﻴﻠﯽ آﻢ ﺑ ﻮد و اﺻ ﻼ ﺣ ﻀﻮر ﻓﻌ ﺎل ﺥﻴﻠ ﯽ‬ ‫از اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﻣﻌﻤ ﻢ در ﺁن دوران »ﻣ ﻮرد ﺕﺮدﻳ ﺪ و ﺑﻌ ﻀﺎ ﺥ ﻼف‬ ‫واﻗﻊ« اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن »ﺑﺰرگ ﻧﻤ ﺎﻳﯽ« ﺷ ﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺣﺎﻻ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻤﻴﺖ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن و ﺣﺘﺎ آﻴﻔﻴﺖ‬ ‫اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺰرگ ﻧﻤ ﺎﻳﯽ ﻣ ﯽﺷ ﻮد و اﻳ ﺸﺎن هﻤ ﻪ ﺷ ﺎن ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ »ﭘ ﺦ« ﻓ ﻮرا‬ ‫ﺳﺮﺟﺎﺷﺎن ﻣﯽﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و ﺟﻴﻜﺸﺎن هﻢ درﻧﻤﯽﺁﻳﺪ و ﺕﺎزﻩ از زﻧﺪان اوﻳﻦ هﻢ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪ ﺻ ﺎدر ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ‪» :‬زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ )ه ﻢچ ﻴﻦ( ﺟ ﺎﯼ ﺑ ﺪﯼ ه ﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬ﻳﺎ ﻣﺜﻼ »از اوﻳﻦ ﻧﺘﺮﺳﻴﻢ!«‬ ‫ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺑﻠﻨ ﺪ آ ﺮدن ﺕﺎزﻳﺎﻧ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻋﯽ‪ ،‬رهﺒ ﺮ و ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺣ ﻀﺮت اﻣ ﺎم ﺥﻤﻴﻨ ﯽ )زﺣﻤﺘ ﻪ اﷲ ﻋﻠﻴ ﻪ( ﺑ ﻪ هﻤ ﻪﯼ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺕﻜﻠﻴ ﻒ ﻣ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﻣﺎﺳ ﺖه ﺎ را آﻴ ﺴﻪ آﻨﻨ ﺪ واﻻ آ ﻪ ﻣ ﺜﻼ »ﺣ ﺎج‬ ‫ﻋﻠ ﯽ ﻓﻼﺣﻴ ﺎن« وزﻳ ﺮ اﺳ ﺒﻖ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻣﻨﻴ ﺖ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ را آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﻣﺮ ﻗﺘﻞهﺎﯼ رﺳﺘﻮران ﻣﻴﻜﻮﻧﻮس ﺕﺤﺖ ﺕﻌﻘﻴﺐ‬ ‫ﭘﻠﻴﺲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻣﯽآﻨﻴﻢ ﺕﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻗ ﺪرت ﻳ ﻚ دﺳ ﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎء را درﻳﺎﺑﻴﺪ! ﺁن وﻗ ﺖ ﺥ ﻮد داﻧﻴ ﺪ و ﺥ ﺪاﺕﺎن و اﻳ ﻦ رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر‬ ‫ﻋﺼﺮ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ!‬ ‫»اﻣ ﺎم ﺥﻤﻴﻨ ﯽ )رﻩ( ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺟﻨﺒ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع‬ ‫اﺷ ﺎرﻩآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪] :‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮآﺖ در ﻣﺠ ﺎﻟﺲ ﺟ ﺸﻦ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ[ ﭘ ﻴﺶ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷ ﻬﺮهﺎ ﻣ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ ]و[ ﻣ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ ]ﺷ ﺮآﺖ آﻨﻴ ﺪ[ هﺮآ ﺪام ﺿ ﻌﻴﻒ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺿﻌﻴﻒ اﻟﻘﻠﺐ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ ﻣ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و هﺮآ ﺪام ﻗ ﻮﯼ ﺑﻮدﻧ ﺪ‬ ‫]ﺷ ﺮآﺖ[ ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪] «.‬در اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ ﭘﺮاﻧﺘ ﺰ ﮔ ﺬارﯼ ه ﺎ هﻤ ﻪ از‬ ‫ﺑﺼﻴﺮت ﻣﻨﺶ اﺳﺖ[ )‪(٩٤‬‬ ‫]ﺥﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎم ﺥﻤﻴﻨﯽ )زﺣﻤﺘﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ( هﻢ ﻣﺎهﻴﺖ هﻤ ﻪﯼ‬ ‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن را ﺑﻪ ﺥﻮﺑﯽ ﻣﯽﺷﻨﺎﺥﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻮهﻤﻴﻦ هﺴﺘﻴﺪ‬ ‫آﻪ ﺿﻌﻴﻒ و ﺿﻌﻴﻒاﻟﻘﻠﺒﻴﺪ و ﻣﺎ آﻪ ﻗﻮﯼ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺥﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧ ﻴﻢ آ ﻪ‬ ‫»چﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﺮد؟!« و ﺑﻪ ﺿﻌﻔﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در آﺎر اﻗﻮﻳﺎ دﺥﺎﻟﺖ آﻨﻨﺪ‬ ‫و ﺑﺮاﯼ ﺥﻮد اﻳﺸﺎن‪ ،‬اﺻﻠﺢﺕﺮ و اﺣ ﺴﻦﺕ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ درﺳ ﺖ ﻣﺜ ﻞ هﻤ ﺎن‬ ‫‪ ١٨‬ﺳﺎل اول ﺣﻜﻮﻣﺖ درﺥﺸﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ اﻣ ﺎم‬

‫‪٩٦‬‬

‫و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺸﺎن )ﻣﺪذﻟ ﻪ( و رﺉ ﻴﺲ ﻣﺠﻤ ﻊ ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻣ ﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈ ﺎم‬ ‫)زﺣﻤﺘﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ( ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ و دﺳﺖ از اﻳﻦ ﺷﻮﺥﯽهﺎﯼ ﺑﻴﻤ ﺰﻩ ﺑﺮدارﻧ ﺪ و‬ ‫ﺥﻮدﺷﺎن را ﺑﻴﺨﻮد ﻟﻮس ﻧﻜﻨﻨﺪ و اﻳﻨﻘﺪر ﻧﻤﻚ ﻧﺮﻳﺰﻧﺪ آﻪ ﺣﺎﺟﯽ دﻩ ﻧﻤﻜ ﯽ‬ ‫»ﺑﺎ ﻧﻤﻚ« را ﺥﺪﻣﺘﺸﺎن ﺥﻮاهﻴﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪[.‬‬ ‫ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﺛﺒ ﺎت ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﻧﺎﻗ ﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ از ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽﺁورد آﻪ‪:‬‬ ‫»در زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪﯼ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺁﻣ ﺪﻩ )اﺳ ﺖ( آ ﻪ‬ ‫در ﺳ ﺎل ‪ ١٣١٨‬ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ درﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﺎ ﭘﺎﺳ ﺒﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﺟﺒ ﺎر‪ ،‬ﻗ ﺼﺪ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ چﺎدر زﻧﯽ را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎد‪(٩٤) «.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺼﻴﺮت ﻣﻨﺶ ﺕﻠﻮﻳﺤ ﺎ ﻣ ﯽﺥﻮاه ﺪ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد‬ ‫ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ه ﻢ از ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ و ﻋﻤﻠﻴ ﺎﺕﯽ ﺣﺎﺿ ﺮ در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ‬ ‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ ﺑﻮد و چﻮن در ﺁن زﻣﺎن ﺑ ﺴﻴﺎر ﺟ ﻮان ﺑ ﻮد )ﻻﺑ ﺪ(‬ ‫در ﻧﻘ ﺶ ﻃﻠﺒ ﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎب را آﺘ ﻚ ﻣ ﯽزدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬ ‫ﻓﺤﺎﺷﯽ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ و اﻟﺰاﻣﺎ ﺑﺎ »ﻧﻈﻤﻴﻪ«ﯼ رﺿﺎﺷﺎهﯽ درﮔﻴ ﺮ ﻣ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺒﺎرزﻩاش را ﭘﯽ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻻﺑﺪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺕﺎ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫رﺳﻴﺪن ﻃﻴﻒ اول اداﻣﻪ داﺷﺖ و اﻳﺸﺎن »ﻳﻌﻨﯽ ﺣ ﻀﺮت ﻣﺠﺎه ﺪ ﻧ ﺴﺘﻮﻩ‬ ‫ﺁﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ« ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﺎدﯼ هﻢ از ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﻣ ﺸﺮوﻋﻪ‬ ‫ﺥﻮاﻩ ﺻﺪر ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺠﻠﺲ اول ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻪ آﺮدﻩ‬ ‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺸﺎن در ﻋ ﻮض ﻣﺒ ﻞه ﺎﯼ راﺣ ﺖ ﻣﺠﻠ ﺲ ﺳ ﻨﺎﯼ‬ ‫ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ روﯼ زﻣﻴﻦ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺕﺎ اﺻ ﺎﻟﺖ »ﺿ ﺪ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﯽ« و‬ ‫ﺿ ﺪ ﺕﻤ ﺪن و ﺕﺠ ﺪدش را در دوران ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫از اﻓ ﺮادﯼ آ ﻪ هﻤ ﺴﻨﮕﺮ ﺑ ﺎ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ در ﻧﻘ ﺶ‬ ‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑ ﺎ »ﺕﺠ ﺪدﮔﺮاﻳﯽ« ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب رﺿ ﺎ‬ ‫ﺷﺎهﯽ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬چﻨ ﺪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ه ﻢ در اﺳ ﻨﺎد ﻣﺤﺮﻣﺎﻧ ﻪﯼ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب‬ ‫ﻣﺮآﺰ اﺳﻨﺎد اﻳﺮان ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﺮا ِن ﺕﺤ ﺖ ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ رهﺒ ﺮﯼ‬ ‫ﺶ اﻳ ﻦ ﻧﻘ ﺪ ِ‬ ‫ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻪ چ ﺎپ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻘ ﻞ اﻳ ﻦ اﺳ ﻨﺎد در اﻳ ﻦ ﺑﺨ ِ‬ ‫ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ ﺥﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٩٧‬‬

‫ﻣ ﺴﻌﻮد ﻗ ﺎﻧﻊ اﺳ ﺘﺎﻧﺪار اﺻ ﻔﻬﺎن در ﮔﺰارﺷ ﯽ ﺑ ﻪ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫اﺻ ﻔﻬﺎن در ‪ ٦‬اردﻳﺒﻬ ﺸﺖ ﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣١٥‬ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ …» :‬از ﻗﺮﻳ ﻪﯼ‬ ‫ﻣﻴﺮﺁﺑ ﺎد آ ﺮون‪ ،‬ﻣﻠﻜ ﯽ اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺪﻩ اﻃ ﻼع ﻣ ﯽدهﻨ ﺪ )آ ﻪ( ﺳ ﻴﺪ ﺣ ﺴﻴﻦ و‬ ‫ﻣﻴ ﺮزا ﺣ ﺴﻦ ﻣﻴﺮﻋﻼﻳ ﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ورزﻳ ﺪﻩ و‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺁﺳﺎﻳﺶ اهﺎﻟﯽ و ﻧﻈ ﻢ ﺁﺑ ﺎدﯼ رﻓﺘ ﺎر ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ درب ﺣﻤ ﺎم‬ ‫زﻧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ و ﻓﺤﺎﺷﯽ ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ…« )‪(١٠٢‬‬ ‫در روﺳﺘﺎﯼ هﺮﻳﺲ از ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ،‬آﻔﻴﻞ ﺳ ﺘﺎد ارﺕ ﺶ ﺳﺮﻟ ﺸﻜﺮ‬ ‫ﺿ ﺮﻏﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ وزارت ﺥﺎرﺟ ﻪ ﻣ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ …» :‬چﻨ ﺪﯼ ﻗﺒ ﻞ ﭘﺰﺷ ﻚ‬ ‫ﺑﻬﺪارﯼ »ﺁﻻن ﺑﺮاﻏ ﻮش« ﺑ ﻪ ﻟ ﺸﻜﺮ ﻣﺰﺑ ﻮر ﺷ ﻜﺎﻳﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ…‬ ‫)ﻣﻼﻳﺎن( ﺑﻪ ﻣﺸﺎرااﻟﻴﻪ هﺠﻮم و ﺑﺎ چ ﻮب او را زدﻩ‪ ،‬ﺥﺎدﻣ ﻪﯼ او را ه ﻢ‬ ‫ﻣﺠ ﺮوح ﻧﻤ ﻮدﻩاﻧ ﺪ… اﻗ ﻼ ﭘﺎﻧ ﺼﺪ ﺥ ﺎﻧﻮار ه ﺮﻳﺲ داراﯼ ‪ ٨‬ﻧﻔ ﺮ ﻣﻌﻤ ﻢ‬ ‫ﺑﯽﺳﻮاد از ﻗﺒﻴﻞ روﺿﻪ ﺥﻮان و ﻏﻴﺮﻩ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ…« )‪(١٠٣‬‬ ‫در ﮔ ﺰارش دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ آﻔﻴ ﻞ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪارﯼ ﻳ ﺰد ﺑ ﺮاﯼ وزارت‬ ‫آ ﺸﻮر در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٠‬ﺁذر ‪١٣٢٠‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ …» :‬از ﻣﻔ ﺎد‬ ‫دادﺥﻮاﺳ ﺖ ﺕﻘ ﺪﻳﻤﯽ چﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺘﻨﺒﺎط ﻣ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴ ﺪن‬ ‫ﺣﺠﺎب اﺳﺖ و ﻣﺜﻞ ادوار ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬زﻧ ﺎن در آﻮچ ﻪه ﺎ و ﻣﻌ ﺎﺑﺮ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‬ ‫ﺑ ﺎ چﺎدره ﺎﯼ ﻣ ﺸﻜﯽ و چ ﺎدر ﺷ ﺐه ﺎﯼ اﻟ ﻮان و ﻧﻘ ﺎب ﺣﺮآ ﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و‬ ‫زﻧﺎن ﺑﯽﺣﺠ ﺎب را ﻣ ﻮرد ﺕﻤ ﺴﺨﺮ و ﻟﻌ ﻦ و اﺳ ﺘﻬﺰاء ﻗ ﺮار دادﻩ‪ ،‬ﺥ ﺮدﻩ‬ ‫ﺥ ﺮدﻩ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺳ ﺎﺑﻖ را ﺕﺠﺪﻳ ﺪ و ﺣﺠ ﺎب را ﺕﻌﻤ ﻴﻢ دهﻨ ﺪ و ﺕ ﺼﺪﻳﻖ‬ ‫ﻣ ﯽﻓﺮﻣﺎﻳﻴ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ روﻳ ﻪ ﺑ ﺮﺥﻼف ﺕﻤ ﺪن و ﺷ ﺌﻮن اﻣ ﺮوز )ﺁن روز(‬ ‫آ ﺸﻮر اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺼﻮر ﻣ ﯽرود آ ﻪ دادﺥﻮاﺳ ﺖ ﺕﻘ ﺪﻳﻤﯽ ﺑ ﻪ ﻗﻠ ﻢ ﻳﻜ ﯽ از‬ ‫روﺿﻪ ﺥﻮانهﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن زﻧﺎن ﻳ ﺰد ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ…«‬ ‫)‪(١٠٤‬‬ ‫از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺼﻴﺮت ﻣ ﻨﺶ در اداﻣ ﻪﯼ اﻓ ﺸﺎﮔ ﺮﯼه ﺎﻳﺶ‪،‬‬ ‫ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ ﻟ ﺰوم ﺕ ﺸﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ ﻃﻴ ﻒ دوم‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻣﻄﻠ ﺒﺶ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان »ﺕ ﺸﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت« اداﻣ ﻪﯼ رﻓﺘ ﺎ ِر‬ ‫»ﻣﺨ ﺎﻟﻒ اﺣﻜ ﺎم ﻣ ﺼﺮﺣﻪﯼ ﻗ ﺮان آ ﺮﻳﻢ« رﺿﺎﺷ ﺎﻩ را چﻨ ﻴﻦ ﻣﺜ ﺎل‬ ‫ﻣ ﯽﺁورد‪» :‬ﺑ ﺎ ﺁﻏ ﺎز ﺳ ﺎل ‪ ١٣١٤‬روﻧ ﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ دوﻟ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﻒ‬ ‫ﺣﺠﺎب ﺑﻪ اوج رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻳﻜﯽ از زﻧ ﺎن »ﺕﺠ ﺪدﻣﺂب« اﻳ ﻦ دورﻩ‪،‬‬

‫‪٩٨‬‬

‫ﭘﺲ از ﺕﻌﻄﻴﻼت ﻧﻮروز‪ ٣٠‬ﺕﻦ از ﺑﺎﻧﻮان ﻃﯽ ﻳ ﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪﯼ هﻤﺎهﻨ ﮓ‪،‬‬ ‫ﺑﺪون چﺎدر در ﺥﻴﺎﺑﺎنهﺎﯼ ﺕﻬﺮان ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن از ﺣﻤﺎﻳﺖ آﺎﻣﻞ‬ ‫دوﻟﺖ ﺑﺮﺥﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪(٩٤) .‬‬ ‫درﺳ ﺖ ﻣﺜ ﻞ هﻤ ﻴﻦ ﺣ ﺎﻻ آ ﻪ ﺥﻴﻠ ﯽ از ﻃﻴ ﻒ دوﻣ ﯽه ﺎﯼ‬ ‫»ﺕﺠﺪدﻣﺂب« ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﺎ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ چ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ در آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ‪،‬‬ ‫رﻗﺺ ﺥﺎرج آﺸﻮرﯼهﺎ را ﺕﻤﺎﺷﺎ ﻣﯽآﻨﻨﺪ و ﻏﻴﺮت اﺳﻼﻣﯽﺷ ﺎن اﺻ ﻼ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻮش ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ ﺕﺎ در آﺸﻮر اﺳﺘﻜﺒﺎرﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن »ﺕ ﻮﯼ ده ﻦ« ﺁن دوﻟ ﺖ‬ ‫و ﻣﻠﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﻳﻜ ﯽﺷ ﺎن ﻣﺜ ﻞ اآﺒ ﺮ ﮔﻨﺠ ﯽ‪ ،‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺷ ﻨﺎﺥﺖ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬از ﺕ ﺮس‪ ،‬ﺕﻤ ﺎرض ﻣ ﯽآﻨ ﺪ و‬ ‫در ﺟﻠﺴﻪ ﺟﺰ زﻣﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺣﻀﻮر ﻧﻤ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﻳﻜ ﯽﺷ ﺎن ه ﻢ ﺳ ﺎﻟﻦ را‬ ‫ﺕ ﺮك آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻳﻜ ﯽ دوﺕﺎﺷ ﺎن ﻣ ﯽﺕﻤﺮﮔﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ اﻓﺘ ﻀﺎﺣﺎت ﻋ ﺼﺮ‬ ‫اﺻ ﻼحﻃﻠﺒ ﯽ و آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب را ﺕﻮاﻣ ﺎن ﺕﻤﺎﺷ ﺎ ﻣ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ آ ﯽ ﺕ ﺐ‬ ‫»اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺑﺮاﻧﺪاز« ﻋﺮق آﻨﺪ‪ .‬و …‬ ‫»در ﻓ ﺮوردﻳﻦ ﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪ ١٣١٤‬ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﻃ ﺮح ﻋﻤﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ‬ ‫ﺣﻜﻤﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺟﺸﻨﯽ در ﻳﻜﯽ از ﻣﺪارس ﺷﻴﺮاز‪ ،‬دﺥﺘﺮان ﺑ ﻪ ﺻ ﻒ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎدﻩ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺥﻮاﻧﺪن دآﻠﻤﻪ و ﺳﺮود‪ ،‬ﺑﻪ ورزش ژﻳﻤﻨﺎﺳﺘﻴﻚ ﻣﺸﻐﻮل‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬دوﺕﻦ از روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ﺷ ﻴﺮاز‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﺪﻋﻠﯽ‬ ‫ﺣﻜ ﻴﻢ و ﻣﻴ ﺮزا ﺻ ﺪراﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻼﺕ ﯽ در اﻋﺘ ﺮاض ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﻗ ﺪام ﻣﺠﻠ ﺲ‬ ‫ﻣ ﺬآﻮر را ﺕ ﺮك ﮔﻔﺘﻨ ﺪ و ﭘ ﺲ از ﺁن ﺳ ﻴﺪ ﺣ ﺴﺎماﻟ ﺪﻳﻦ ﻓ ﺎل اﺳ ﻴﺮﯼ از‬ ‫روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ﺳﺮﺷ ﻨﺎس ﺷ ﻴﺮاز در ﻳ ﻚ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﻗ ﺪام اﻋﺘ ﺮاض‬ ‫ﻧﻤﻮد آﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁن دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ‪(٩٤) «.‬‬ ‫درﺳﺖ ﻣﺜﻞ هﻤﻴﻦ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻟﻌﻨﺘﯽ آﻪ ﻋﺪﻩاﯼ از ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻃﻴ ﻒ دوم‬ ‫در ﻣﺠﻠ ﺲ ﺟ ﺸﻦ و ﺳ ﺮو ِر ﻃﻴ ﻒ دوم ﺷ ﺮآﺖ آﺮدﻧ ﺪ و ﻃﻴ ﻒ اول‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺷ ﺪ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺟﻠ ﺴﻪ را ﺕ ﺮك ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ـ ﺑ ﺮﻋﻜﺲ دوﻟ ﺖ‬ ‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ـ دﺳﺘﮕﻴﺮ و اﻳﻀﺎ ﺕﺒﻌﻴﺪ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫»ﭘ ﺲ از اﻃ ﻼع از ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺣﺠ ﺎﺑﯽ‪،‬‬ ‫ﺁﻳﺖاﷲ ﻗﻤﯽ ﺿﻤﻦ ﻧﻄﻘﯽ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺳﻼم‪ ،‬ﻓ ﺪاﻳﯽ ﻣ ﯽﺥﻮاه ﺪ و‬ ‫ﺑﺮ ﻣﺮدم اﺳﺖ آﻪ ﻗﻴﺎم آﻨﻨﺪ و ﻣﻦ ﺣﺎﺿﺮم ﻓﺪا ﺑﺸﻮم‪ «.‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳ ﺨﻨﺎن‬

‫‪٩٩‬‬

‫وﯼ ﻋﻠﻤ ﺎ و اﺻ ﻨﺎف ﻣ ﺸﻬﺪ ﺑ ﺎ ﻣﺨ ﺎﺑﺮﻩﯼ ﺕﻠﮕ ﺮافه ﺎﻳﯽ ﻣﺮاﺕ ﺐ ﺥ ﺸﻢ و‬ ‫اﻧﺰﺟﺎر ﺥﻮد را از اﻳﻦ اﻗﺪام ﺿﺪاﺳﻼﻣﯽ اﺑﺮاز داﺷﺘﻨﺪ‪(٩٤) «.‬‬ ‫و »ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺁﻳﺖاﷲ ﻗﻤﯽ ﭘﺲ از ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﺕﻌ ﺪادﯼ از رﺟ ﺎل‬ ‫و روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از آ ﺸﻒ ﺣﺠ ﺎب و‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎل آ ﻼﻩ ﺷ ﺎﭘﻮ ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﻣ ﺴﺎﻓﺮت آﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﻔﺮ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٩‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ ‪ ١٣١٤‬اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬در اهﻤﻴ ﺖ‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺁﻳﺖاﷲ ﻗﻤﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺥﺎﻃﺮﻧﺸﺎن آﺮد آﻪ وﯼ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻤ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬ ‫در هﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮهﺎﯼ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل او ﻧﻤﯽرﻓﺖ‪(٩٤) «.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﺣﺮف ﺕﻨﻬﺎ ﻣﯽﺕﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ‬ ‫در هﻨﮕ ﺎم ﺳ ﻔﺮهﺎﯼ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻣ ﺸﻬﺪ و ﺟﺎه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﻘﺒﺎل ﺷ ﺎﻩ‬ ‫ﻣﯽرﻓﺘﻪاﻧﺪ و از اﻳﺸﺎن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺁوردﻩاﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ‬ ‫ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻼمﭘﻨ ﺎﻩ دﻋ ﺎ ﻣ ﯽآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و چ ﺸﻢ دﺷ ﻤﻨﺎن ﺷ ﺎﻩ را آ ﻮر‬ ‫ﻣﯽﺥﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ و …‬ ‫» ﺑﻪ هﺮﺣﺎل ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺁﻳﺖاﷲ ﻗﻤﯽ ﺑﻪ ﻋﺘﺒ ﺎت‪ ،‬هﺘ ﻚ ﺣﺮﻣ ﺖ زﻋ ﻴﻢ‬ ‫ﺣﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪﯼ ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮس و ﺕﺒﻌﻴ ﺪ آ ﺮدن ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻋﻠﻤ ﺎ‪ ،‬ﺕ ﺎواﻧﯽ‬ ‫ﺑﻮد آﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺣﺘﺎ ﭘﻴﺶ از رﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ آﺸﻒ ﺣﺠﺎب ﭘﺮداﺥﺘﻨﺪ‪«.‬‬ ‫)‪(٩٤‬‬ ‫و ﺑ ﻪ هﺮﺣ ﺎل ﺕﺒﻌﻴ ﺪ و زﻧ ﺪاﻧﯽ آ ﺮدن و ﺕﺤ ﺖ ﻓ ﺸﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ‬ ‫ﻃﻴ ﻒ دوم ه ﻢ ﺕ ﺎواﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم درك وﺿ ﻌﻴﺖ‬ ‫وﻳﮋﻩﯼ آﻠﻴﺖ اﺳﻼم در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ و اﻧﺸﺎاﷲ آﻪ ﻣﺎﻩ ﻋﺴﻞه ﺎﯼ‬ ‫ﻗﺒﻠ ﯽ در هﻨﮕ ﺎم ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ ـ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﺳ ﺎله ﺎ ﻗﺒ ﻞ از‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺷﻜﻮهﻤﻨﺪ اﺳﻼﻣﯽ و اواﻳ ﻞ ﺁن دوران ـ ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ ﻋﻠﻤ ﺎ‬ ‫از اﻳﻦ آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ زﻳﺮ دُم ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋﺎتچﯽه ﺎ‪ ،‬ﺕﺠ ﺪدﻣﺂبه ﺎ‪،‬‬ ‫ﻏ ﺮبزدﻩه ﺎ و ﻗﺮﺕ ﯽه ﺎ ﺁﺕ ﺶ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﺸﻴﻤﺎن ﺥﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ و ﺕﻤ ﺎم ه ﻢ و‬ ‫ﻏﻤﺸﺎن را ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻣﺮﺿﻴﻪﯼ ﻃﻴﻒ اول ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از رﻳﺎﺳ ﺖ‬ ‫ﺟﻤﻬ ﻮر ﻃﻴ ﻒ اول ﻣ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ زﺑﺎﻧ ﺸﺎن را ﮔ ﺎز ﻣ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻓﻀﻮﻟﯽ ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ آﻪ ﻓﻀﻮﻟﯽ ﻣﻮﻗﻮف! ﺟﻴﺰﻩ! ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺕﻤﺎم ﺷﺪ!‬

‫‪١٠٠‬‬

١٠١

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﻨﺎد‬ ‫‪ ١‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬دآﺘﺮ ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮ ﺣﺎجﺳﻴﺪﺟﻮادﯼ‪ ،‬ص‪٤‬‬ ‫‪ ٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ﺻﺺ ‪ ٥‬و ‪٦‬‬ ‫‪ ٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص‪٤‬‬ ‫‪ ٤‬ـ ﺷﻴﻌﻪﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽ ﺥﻮاهﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﻗﺎﺳﻤﯽ‪ ،‬ص ‪١٠٤‬‬ ‫‪ ٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص‪١١‬‬ ‫‪ ٦‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬ص‪٤٣‬‬ ‫‪ ٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ١١‬ﺕﺎ ‪١٢‬‬ ‫‪ ٨‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ص‪ ،٥٩٢‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از ﻣﻼﺣﻈ ﺎﺕﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﺮان‪ ،‬ص‬ ‫‪١٢٨‬‬ ‫‪ ٩‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺛﺎر‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٢‬ﺕﺎ ‪٤٠٣‬‬ ‫‪ ١٠‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻴﻌﻪﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽﺥﻮاهﯽ‪ ،‬ص‪١٢‬‬ ‫‪ ١١‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٦٢‬ﺕﺎ ‪١٦٣‬‬ ‫‪ ١٢‬ـ ﺳﺎﻳﻪروﺷﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ‪ ،١٧٥ ،‬ﻣﺮدادﻣﺎﻩ ‪١٣٧٩‬‬ ‫‪ ١٣‬ـ ﺳﺎﻳﻪروﺷﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ‪ ،١٦٧ ،‬ﺁذرﻣﺎﻩ ‪١٣٧٨‬‬ ‫‪ ١٤‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اﻳﺮان اﻣﺮوز‪ ٢٢ ،‬ﻣﺎرس ‪٢٠٠١‬‬ ‫‪ ١٥‬ـ ﺳﻜﺴﯽﺕﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎن! دآﺘﺮ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺑﺮﻗﻌ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ اﻳ ﺮان‬ ‫اﻣﺮوز‪ ،‬چﻬﺎرم ﻓﺮوردﻳﻦﻣﺎﻩ ‪١٣٨٠‬‬ ‫‪ ١٦‬ـ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ روﻳ ﺪادهﺎﯼ ﺳ ﺎل ‪ ،١٣٧٩‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻘ ﻞ از آﻴﻬ ﺎن چ ﺎپ ﻟﻨ ﺪن‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ‬ ‫‪ ٢٥ ،٨٤٩‬اﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٧٩‬‬ ‫‪ ١٧‬ـ ﺷﻴﻌﯽ ﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽ ﺥﻮاهﯽ‪ ،‬ص ‪١٤‬‬ ‫‪ ١٨‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ص‪٥٩٢‬‬ ‫‪ ١٩‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬ص‪١٢‬‬ ‫‪ ٢٠‬ـ ﺕﻨﺒﻴ ﻪاﻻﻣ ﻪ و ﺕﻨﺰﻳ ﻪاﻟﻤﻠ ﻪ‪ ،‬ﻋﻼﻣ ﻪ ﻣﺤﻤﺪﺣ ﺴﻴﻦ ﻧ ﺎﺉﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻣﻘﺪﻣ ﻪﯼ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫ص‪٨‬‬ ‫‪ ٢١‬ـ اﺳﻼم و ﻣﺎﻟﻜﻴ ﺖ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﺻ ﺺ ‪ ٢٢٣‬و ‪ ،٢٢٤‬ﻧﻘ ﻞ از اﺳ ﻼم ﺷﻨﺎﺳ ﯽ ﺟﻠ ﺪ‬ ‫‪ ،٢‬ص‪٧٧‬‬ ‫‪ ٢٢‬ـ ﻣﺎﻟﻜﻴ ﺖ‪ ،‬آ ﺎر و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺣﺒﻴ ﺐاﷲ ﭘﺎﻳ ﺪار‪ ،‬ﺻ ﺺ‪،٩٧،٢١٧‬‬ ‫‪ ٢٦١ ،٢٣١،٢٣٢‬ﺕﺎ ‪ ،٢٦٤‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻘﺪﻣﻪاﯼ ﺑ ﺮ اﺳ ﻼمﺷﻨﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ دوم‪ ،‬ﺻ ﺺ‪ ٧٦‬ﺕ ﺎ‬ ‫‪٧٧‬‬ ‫‪ ٢٣‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‪ ،‬ص ‪٣٤٦‬‬ ‫‪ ٢٤‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﻠﻴﺎﭘﺎوﻟﻮوﻳﭻ ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ‪ ،‬آﺮﻳﻢ آﺸﺎورز‪ ،‬ص‪ ١٤‬ﺑﺒﻌﺪ‬ ‫‪ ٢٥‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان از دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺕﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪﻩﯼ هﻴﺠﺪهﻢ‪ ،‬ﭘﻴﮕﻮﻟﻮﺳ ﻜﺎﻳﺎ و دﻳﮕ ﺮان‪ ،‬ص‬ ‫‪١٦٥‬‬

‫‪١٠٢‬‬

‫‪ ٢٦‬ـ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم‪ ،‬دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽاآﺒ ﺮ ﻓﻴ ﺎض‪ ،‬ص‪ ١٠٢‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ‪ ،‬ﻧﻘ ﻞ از ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬ ‫اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٠‬ﺕﺎ ‪٢١‬‬ ‫‪ ٢٧‬ـ ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻪ ﺳﺎل رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ ﺑﻬﺮام چﻮﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٠١‬ﺕﺎ ‪٢٠٢‬‬ ‫‪ ٢٨‬ـ ﻣﻘﺪﻣﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ و روﺿﻪاﻟﺼﻔﺎ‬ ‫‪ ٢٩‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‬ ‫‪ ٣٠‬ـ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﯽ و ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﯽ‪ ،‬ص‪٤٠٣‬‬ ‫‪ ٣١‬ـ ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ص ‪٤٢‬‬ ‫‪ ٣٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪١٤٠‬‬ ‫‪ ٣٣‬ـ ﻧﮕ ﺎهﯽ از درون ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ چ ﭗ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻣﻬ ﺪﯼ ﺥﺎﻧﺒﺎﺑ ﺎ ﺕﻬﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ دوم‪ ،‬ﺻ ﺺ‬ ‫‪ ٤٠٩‬ﺕﺎ ‪٤١٠‬‬ ‫‪ ٣٤‬ـ رو در رو ﺑﺎ ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٣٧‬ﺕﺎ ‪٣٨‬‬ ‫‪ ٣٥‬ـ ﺁﺷﻔﺘﮕﯽ در ﻓﻜﺮ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻳ ﺪون ﺁدﻣﻴ ﺖ‪ ،‬ﻣﻬﺮﮔ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺎل چﻬ ﺎرم‪ ،‬ﭘ ﺎﺉﻴﺰ و زﻣ ﺴﺘﺎن‬ ‫‪ ،١٣٧٤‬ص ‪٢٢١‬‬ ‫‪ ٣٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ص ‪١٠٩٣‬‬ ‫‪ ٣٧‬ـ ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﺎﻣﻪﯼ اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺕ ﺪان‪ ،‬ﻧﺎﻣ ﻪه ﺎ و ﭘﻴﻤ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺣ ﻀﺮت ﻣﺤﻤ ﺪ‬ ‫)ص( و اﺳﻨﺎد ﺻﺪر اﺳﻼم‪ ،‬ص ‪٤٠٥‬‬ ‫‪ ٣٨‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬ص ‪٦‬‬ ‫‪ ٣٩‬ـ دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت‪ ،‬چﺎپ ﻧﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪﯼ ﻣﺮﺕﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮﯼ‬ ‫‪ ٤٠‬ـ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺥﺪا‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ص ‪٧٨‬‬ ‫‪ ٤١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٧٤‬‬ ‫‪ ٤٢‬ـ ﺣﺎآﻤﻴﺖ در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﯽ‪ ،‬ﺁرش‪ ،‬ﻣﻬﺮ و ﺁﺑﺎن ‪ ،١٣٧٨‬ص ‪٤٤‬‬ ‫‪ ٤٣‬ـ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺥﺪا‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪٥١‬‬ ‫‪ ٤٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٥٢‬‬ ‫‪ ٤٥‬ـ ﻧﺎﻣﻪﯼ ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ‪ ،‬ﺕﻴﺮﻣﺎﻩ ‪١٣٦٧‬‬ ‫‪ ٤٦‬ـ اﻣﺖ و اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺛﺎر ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ‪ ٤٠٣‬ﺕﺎ ‪٤٠٤‬‬ ‫‪ ٤٧‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬ص‪٦‬‬ ‫‪ ٤٨‬ـ ﺷﻴﻌﯽ ﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽﺥﻮاهﯽ‪ ،‬ص ‪٥٠‬‬ ‫‪ ٤٩‬ـ ﮔﻔﺖوﮔ ﻮﯼ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﻓﺮهﻨ ﮓه ﺎ… ﺷ ﺠﺎعاﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﻔﺎ‪ ،‬آﻴﻬ ﺎن چ ﺎپ ﻟﻨ ﺪن‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ‬ ‫‪ ١١ ،٨٠٠‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪١٣٧٩‬‬ ‫)‪ ٢٨‬ﻣﻬﺮﻣ ﺎﻩ‬ ‫‪ ٥٠‬ـ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﻣﯽﺕﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪٦٠‬‬ ‫‪ (١٣٧٨‬ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ‬ ‫‪ ٥١‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬ص ‪٥‬‬ ‫‪ ٥٢‬ـ ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ واروﻧﻪ‪ ،‬دآﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ رزﻣﺠﻮ‪ ،‬ص ‪١٢٢‬‬ ‫‪ ٥٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺻﺺ‪ ١٠٩‬و ‪٢١٤‬‬ ‫‪ ٥٤‬ـ ﻧﮕﺎهﯽ ازدرون ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ص‪٣٣٤‬‬ ‫‪ ٥٥‬ـ آﺸﻒاﻻﺳﺮار‪،‬ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٨٦‬ﺕﺎ ‪١٨٧‬‬ ‫‪ ٥٦‬ـ ﻣﻘﺪﻣﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪ ،٦٩‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﺎرﻳﺦ ﻓﺨﺮﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﻘﻄﻘ ﯽ‪،‬‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺮوجاﻟﺬهﺐ و روﺿﻪاﻟﺼﻔﺎ‬

‫‪١٠٣‬‬

‫‪ ٥٧‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص‪٧٢‬‬ ‫‪ ٥٨‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬ص ‪٤‬‬ ‫‪ ٥٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪١٩‬‬ ‫‪ ٦٠‬ـ ﻣﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٣١٨‬ﺕﺎ ‪٣٢٢‬‬ ‫‪ ٦١‬ـ ﻧﻘﻞ از ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ واروﻧﻪ‪ ،‬دآﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ رزﻣﺠﻮ‪ ،‬ص‪٣٩‬‬ ‫‪ ٦٢‬ـ ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٤٩‬ﺕﺎ‪٥٠‬‬ ‫‪ ٦٣‬ـ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﯽ و ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻮﻣﻨﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٠‬ﺕﺎ ‪٢١‬‬ ‫‪ ٦٤‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ‪ .‬آﺮﻳﻢ آﺸﺎورز‬ ‫‪ ٦٥‬ـ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻓﺮهﻨﮓهﺎ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪٨٠٠‬‬ ‫‪ ٦٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﻴﻨﻮﯼ‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٢٨٥‬ﺕﺎ ‪٢٨٦‬‬ ‫‪ ٦٧‬ـ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ اﻳﺴﺘﺎدﮔﺎن ﻣﺮگ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ اﺻﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺁرش ‪ ،٧٢‬ﻣﻬﺮ و ﺁﺑﺎن ‪١٣٧٨‬‬ ‫‪ ٦٨‬ـ ﺥﺎﻃﺮات ﻳﻚ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬از زﻧﺪانهﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬دآﺘﺮ رﺿ ﺎ ﻏﻔ ﺎرﯼ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪ‬ ‫اﻟﻒ ﺳﺎﻣﺎن‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪ‪ ،‬هﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎل دوم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪١٣٧٧‬‬ ‫‪ ٦٩‬ـ آﺸﺘﺎر ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٦٧‬ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴ ﺎن‪ ،‬ﻧﻘ ﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ چ ﺎپ هﻠﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎل‬ ‫ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٢٣‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪١٣٧٨‬‬ ‫‪ ٧٠‬ـ ﻓﺮﻳﺪون ﺳﻪ ﭘﺴﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﻣﻌﺮوﻓﯽ‪ ،‬ص‪٢٣٧‬‬ ‫‪ ٧١‬ـ چﻬﺮﻩهﺎ و ﮔﻔﺘﻪهﺎ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﺥﺎﻧﺒﺎﺑﺎ ﺕﻬﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٨٥‬ﺕﺎ‪١٨٦‬‬ ‫‪ ٧٢‬ـ ﻣ ﺘﻦ ﻓﺘﻮاه ﺎﯼ ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﺥﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎم زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬از ﺥ ﺎﻃﺮات ﺁﻳ ﺖاﷲ‬ ‫ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪ “ﭘﺮ” ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،١٨٢‬اﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ‪١٣٧٩‬‬ ‫‪ ٧٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ ٧٤‬ـ ﻧﻘﻞ از ﻣﺠﻠﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ “ﮔﻠﺸﻦ” ﺻﻔﺤﻪ ﺥﻤﻴﻨﯽ‬ ‫‪ ٧٥‬ـ ﻧﺎﻣ ﻪﯼ دآﺘ ﺮ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣﻠﻜ ﯽ )اوﻟ ﻴﻦ رﺉ ﻴﺲ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب( ﺑ ﻪ اآﺒ ﺮ‬ ‫ﮔﻨﺠﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ اﻣﻴﺪ زﻧﺠﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ‪ ،‬چ ﺎپ هﻠﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎل چﻬ ﺎرم‪ ،‬دﯼﻣ ﺎﻩ‬ ‫‪١٣٧٩‬‬ ‫‪ ٧٦‬ـ ﺳ ﻌﻴﺪ ﻣﻴﺮﻣﻄﻬ ﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻔﺨ ﺎتاﻻﻧ ﺲ‪ ،‬ﭘﮋوه ﺸﯽ در “ﻧﻘ ﺺ” ذاﺕ ﯽ زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ‪ ،‬ﭘ ﺮ‬ ‫‪ ،١٧٤‬ﺕﻴﺮﻣﺎﻩ ‪١٣٧٩‬‬ ‫‪ ٧٧‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﻴﻨﻮﯼ‪ ،‬ص ‪٨‬‬ ‫‪ ٧٨‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻣﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ص ‪٦٧‬‬ ‫‪ ٧٩‬ـ ﺳ ﻴﺪ ﻣﺤﻤ ﺪ ﺥ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ‪ ١٨ ،‬ﻧ ﻮاﻣﺒﺮ ‪ ،١٩٩٧‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﮔﻠﺸﻦ‬ ‫‪ ٨٠‬ـ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺥﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﺕﻬﺮان‪ ١٠ ،‬ژوﺉﻦ ‪ ،١٩٨٦‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ ٨١‬ـ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺥﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ٢٣ ،‬ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ‪ ،١٩٩٨‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ ٨٢‬ـ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺥﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﺕﻬﺮان‪ ١٦ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،١٣٦٧‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬ ‫‪ ٨٣‬ـ ﺥﺎﻃﺮات ‪ ١٦٠٠‬ﺻﻔﺤﻪاﯼ ﺁﻳﺖاﷲ ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ ‪١٨١‬‬ ‫‪ ٨٤‬ـ ﻧﺎﻣﻪﯼ ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ﺥﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘ ﺮ ﺷ ﻤﺎرﻩ ‪ ،٣٠‬ﺕﻴﺮﻣ ﺎﻩ‬ ‫‪١٣٦٧‬‬ ‫‪ ٨٥‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪ ،٤٢‬ﺑﻪ ﻧﻘ ﻞ از اﻟﺘﻨﺒﻴ ﻪ واﻻﺷ ﺮاف ﻣ ﺴﻌﻮدﯼ و‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم دآﺘﺮ ﻋﻠﯽاآﺒﺮ ﻓﻴﺎض‬

‫‪١٠٤‬‬

‫‪ ٨٦‬ـ ﺥﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺥﺖ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٧‬ﺕﺎ‪٨‬‬ ‫‪ ٨٧‬ـ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬رﺉﻴﺲ دﻳﻮان ﻋﺎﻟﯽ آﺸﻮر‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ در ﺣ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ اﺣﻤﺪﻳ ﻪ‪٣٠ ،‬‬ ‫ﺁﺑﺎن ‪ ،١٣٥٩‬ﻧﻘﻞ از “ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ” ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢١‬‬ ‫‪ ٨٨‬ـ ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﺥﺎﻣﻨﻪاﯼ )رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺁن زﻣ ﺎن ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻣﯽ( در دﻳ ﺪار ﺑ ﺎ ﻃ ﻼب‬ ‫ﻓﻴﻀﻴﻪﯼ ﻗﻢ‪ ٢٦ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،١٣٦٣‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢٢‬‬ ‫‪ ٨٩‬ـ آﺎﻇﻢ اآﺮﻣﯽ‪ ،‬وزﻳﺮ ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﯼ رادﻳﻮ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮﻧﯽ‪ ٢٣ ،‬ﺁﺑ ﺎن‬ ‫‪ ،١٣٦٣‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢٢‬‬ ‫‪ ٩٠‬ـ ﺳ ﻴﺪ ﺣ ﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳ ﻮﯼ‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺖوزﻳ ِﺮ )ﺁن زﻣ ﺎن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺳ ﻼﻣﯽ(‪ ،‬در ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑ ﺎ‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﯼ آﻴﻬﺎن‪ ٢٦ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،١٣٦٣‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢٢‬‬ ‫‪ ٩١‬ـ دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ زرﻳﻦ آﻮب‪ ،‬ص ‪٩٠‬‬ ‫‪ ٩٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪١١٠‬‬ ‫‪ ٩٣‬ـ ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ص ‪٣٨٥‬‬ ‫‪ ٩٤‬ـ روﻧﺪ آﺸﻒ ﺣﺠﺎب و واآﻨﺶ روﺣﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﺑﺼﻴﺮت ﻣ ﻨﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺮﮔ ﺎن ﺳ ﺎل ه ﺸﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،١‬ﺑﻬﺎر ‪١٣٧٨‬‬ ‫‪ ٩٥‬ـ رگ ﺕﺎك‪ ،‬دﻻرام ﻣﺸﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص‪١٢٧‬‬ ‫‪ ٩٦‬ـ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺮان‪ ،‬در دورﻩﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬ﺳ ﻌﻴﺪ ﻧﻔﻴ ﺴﯽ‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ ‪ ،٢‬ص‬ ‫‪ ،٣٨‬ﻧﻘﻞ از رگ ﺕﺎك‬ ‫‪ ٩٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٩‬‬ ‫‪ ٩٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٦١‬ﺕﺎ ‪٦٢‬‬ ‫‪ ٩٩‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء‬ ‫‪ ١٠٠‬ـ اﺳﻨﺎد ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪﯼ آﺸﻒ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺥﺸﻮﻧﺖ و ﻓﺮهﻨﮓ‪ … ،‬ص ‪٢٨٨‬‬ ‫‪ ١٠١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٨٧‬ﺕﺎ ‪٢٨٨‬‬ ‫‪ ١٠٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ١٣٢٢) ،‬ـ‪ (١٣١٣‬چﺎپ اول‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،١٣٧١ ،‬ص ‪٦٩‬‬ ‫‪ ١٠٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص‪٣٩‬‬ ‫‪ ١٠٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٢٣‬‬

‫‪١٠٥‬‬

‫اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬ ‫)ﻧﻘﻞ از ﻓﺮهﻨﮓ ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﻣﻮﺳﯽ ﻧﺒﺎﺕﯽ‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٤٥٣‬ﺕﺎ ‪(٤٥٧‬‬ ‫در دهﻢ دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٩) ١٩٤٨‬ﺁذر ‪ (١٣٢٨‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﻠ ﻞ ﻣﺘﺤ ﺪ‪ ،‬اﻋﻼﻣﻴ ﻪﯼ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺕﺼﻮﻳﺐ آﺮد‪.‬‬

‫دﻳﺒﺎﭼﻪ‬ ‫از ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻳﯽ ﺣﻴﺜﻴ ﺖ و آﺮاﻣ ﺖ ذاﺕ ﯽ ﺕﻤ ﺎم اﻋ ﻀﺎﯼ ﺥ ﺎﻧﻮادﻩﯼ ﺑ ﺸﺮﯼ‪ ،‬و‬ ‫“ﺣﻘﻮق ﻳﻜﺴﺎن و اﻧﺘﻘﺎل ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﺁﻧ ﺎن” اﺳ ﺎس ﺁزادﯼ و ﻋ ﺪاﻟﺖ و ﺻ ﻠﺢ را در ﺟﻬ ﺎن ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﻣﯽدهﺪ‪،‬‬ ‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺳﺎﺉﯽ و ﺕﺤﻘﻴﺮ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت وﺣﺸﻴﺎﻧﻪاﯼ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ روح ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﺑﻪ ﻋﺼﻴﺎن واداﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﭘﻴﺪاﻳﺶ دﻧﻴﺎﻳﯽ آﻪ در ﺁن‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬در‬ ‫ﺑﻴﺎن و ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺁزاد‪ ،‬و از ﺕﺮس و ﻓﻘﺮ ﻓﺎرغ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻻﺕﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎل ﺑﺸﺮ اﻋﻼم ﺷ ﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪،‬‬ ‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ اﺟ ﺮاﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺣﻤﺎﻳ ﺖ آ ﺮد ﺕ ﺎ ﺑ ﺸﺮ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺁﺥﺮﻳﻦ ﻋﻼج‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﺎم ﺑﺮ ﺿﺪ ﻇﻠﻢ و ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺸﻮد‪،‬‬ ‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﮔﺴﺘﺮش رواﺑﻂ دوﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺖهﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺸﻮﻳﻖ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫از ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﻣﻠ ﻞ ﻣﺘﺤ ﺪ‪ ،‬اﻳﻤ ﺎن ﺥ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺣﻘ ﻮق اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬و ﻣﻘ ﺎم و‬ ‫ارزش ﻓ ﺮد اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬و ﺕ ﺴﺎوﯼ ﺣﻘ ﻮق ﻣ ﺮد و زن‪ ،‬ﻣﺠ ﺪدا در ﻣﻨ ﺸﻮر اﻋ ﻼم آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و‬ ‫ﺕﺼﻤﻴﻢ راﺳﺦ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ آﻤ ﻚ آﻨﻨ ﺪ و در ﻣﺤﻴﻄ ﯽ ﺁزادﺕ ﺮ‪ ،‬وﺿ ﻊ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورﻧﺪ‪،‬‬ ‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ دوﻟﺖهﺎﯼ ﻋ ﻀﻮ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻬ ﺪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ اﺣﺘ ﺮام ﺟﻬ ﺎﻧﯽ و رﻋﺎﻳ ﺖ واﻗﻌ ﯽ‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬و ﺁزادﯼ هﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽ را ﺑﺎ هﻤﻜﺎرﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺕﺎﻣﻴﻦ آﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺣﺴﻦ ﺕﻔﺎهﻢ ﻣﺸﺘﺮآﯽ‪ ،‬ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺣﻘ ﻮق و ﺁزادﯼه ﺎ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاﯼ‬ ‫آﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺕﻌﻬﺪ‪ ،‬آﻤﺎل اهﻤﻴﺖ را دارد‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬اﻳﻦ اﻋﻼﻣﻴﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ را‪ ،‬ﺁرﻣﺎن ﻣﺸﺘﺮآﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻤ ﺎم‬ ‫ﻣﺮدم و آﻠﻴﻪﯼ ﻣﻠﻞ اﻋﻼم ﻣﯽآﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺟﻤ ﻊ اﻓ ﺮاد و هﻤ ﻪﯼ ارآ ﺎن اﺟﺘﻤ ﺎع‪ ،‬اﻳ ﻦ اﻋﻼﻣﻴ ﻪ را‬ ‫داﺉﻤﺎ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و آﻮﺷﺶ آﻨﻨﺪ آﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﺕﻌﻠ ﻴﻢ و ﺕﺮﺑﻴ ﺖ‪ ،‬اﺣﺘ ﺮام ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬ ‫ﺣﻘﻮق و ﺁزادﯼهﺎ‪ ،‬ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺕﺪاﺑﻴﺮ ﺕﺪرﻳﺠﯽ ﻣﻠﯽ و ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻳﯽ و اﺟ ﺮاﯼ‬ ‫واﻗﻌ ﯽ و ﺣﻴ ﺎﺕﯽ ﺁنه ﺎ‪ ،‬چ ﻪ در ﻣﻴ ﺎن ﺥ ﻮد اﻋ ﻀﺎﯼ ﻣﻠ ﻞ ﻋ ﻀﻮ‪ ،‬و چ ﻪ در ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﺮدم‬ ‫آﺸﻮرهﺎﻳﯽ آﻪ در ﻗﻠﻤﺮو ﺁنهﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪،‬‬

‫‪١٠٦‬‬

‫‪ ١‬ـ ﺕﻤ ﺎم اﻓ ﺮاد ﺑ ﺸﺮ ﺁزاد ﺑ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﻣ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ و از ﻟﺤ ﺎظ ﺣﻴﺜﻴ ﺖ و ﺣﻘ ﻮق‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﻢ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ‪ ،‬داراﯼ ﻋﻘﻞ و وﺟﺪان ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑ ﺎ روح ﺑ ﺮادرﯼ‬ ‫رﻓﺘﺎر آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٢‬ـ )‪ (١‬ه ﺮآﺲ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺪون ه ﻴﭻﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻤ ﺎﻳﺰ ـ ﻣﺨ ﺼﻮﺻﺎ از ﺣﻴ ﺚ ﻧ ﮋاد‪،‬‬ ‫رﻧ ﮓ‪ ،‬ﺟ ﻨﺲ‪ ،‬زﺑ ﺎن‪ ،‬ﻣ ﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻘﻴ ﺪﻩﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ ه ﺮ ﻋﻘﻴ ﺪﻩﯼ دﻳﮕ ﺮ و هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﻣﻠﻴ ﺖ‪،‬‬ ‫وﺿ ﻊ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺛ ﺮوت‪ ،‬وﻻدت‪ ،‬ﻳ ﺎ ه ﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬از ﺕﻤ ﺎم ﺣﻘ ﻮق و آﻠﻴ ﻪﯼ‬ ‫ﺁزادﯼهﺎﻳﯽ آﻪ در اﻋﻼﻣﻴﻪﯼ ﺣﺎﺿﺮ ذآﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬ﺑﻌ ﻼوﻩ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﺕﺒﻌﻴ ﻀﯽ ﺑ ﻪﻋﻤ ﻞ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺁﻣ ﺪ آ ﻪ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ وﺿ ﻊ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪،‬‬ ‫ادارﯼ و ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻳﺎ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ آﺸﻮر ﻳﺎ ﺳﺮزﻣﻴﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺷﺨﺺ ﺑ ﻪ ﺁن ﺕﻌﻠ ﻖ دارد؛ ﺥ ﻮاﻩ‬ ‫اﻳﻦ آﺸﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﻗﻴﻤﻮﻣﺖ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺥﻮدﻣﺨﺘﺎر ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺎآﻤﻴﺖ ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻠﯽ ﻣﺤﺪود‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٣‬ـ هﺮ آﺲ ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ و اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺨﺼﯽ دارد‪.‬‬ ‫‪ ٤‬ـ اﺣﺪﯼ را ﻧﻤﯽﺕﻮان در ﺑﺮدﮔﯽ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺖ و داد و ﺳﺘﺪ ﺑﺮدﮔﺎن ـ ﺑﻪ ه ﺮ ﺷ ﻜﻠﯽ‬ ‫آﻪ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ٥‬ـ اﺣﺪﯼ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺕﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻳﺎ ﻣﺠﺎزات ﻳﺎ رﻓﺘﺎرﯼ ﻗ ﺮار دارد آ ﻪ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧ ﻪ‬ ‫و ﻳﺎ ﺑﺮﺥﻼف اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﺷﺌﻮن ﺑﺸﺮﯼ ﻳﺎ ﻣﻮهﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٦‬ـ هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد آﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ او‪ ،‬در هﻤﻪ ﺟﺎ ـ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻧ ﺴﺎن ـ‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ ٧‬ـ هﻤﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺴﺎوﯼ هﺴﺘﻨﺪ و ﺣ ﻖ دارﻧ ﺪ ـ ﺑ ﺪون ﺕﺒﻌ ﻴﺾ و ﺑﺎﻟ ﺴﻮﻳﻪ ـ‬ ‫از ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﺮﺥ ﻮردار ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺣ ﻖ دارﻧ ﺪ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ه ﺮ ﺕﺒﻌﻴ ﺼﯽ آ ﻪ ﻧ ﺎﻗﺾ‬ ‫اﻋﻼﻣﻴﻪﯼ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ هﺮ ﺕﺤﺮﻳﻜﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ چﻨ ﻴﻦ ﺕﺒﻌﻴ ﻀﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺴﺎوﯼ‪ ،‬از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٨‬ـ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﻤﺎﻟﯽ آﻪ ﺣﻘﻮق اﺳﺎﺳﯽ ﻓﺮد را ﻣ ﻮرد ﺕﺠ ﺎوز ﻗ ﺮار ﻣ ﯽده ﺪ‪ ،‬و ﺁن‬ ‫ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗ ﺎﻧﻮن دﻳﮕ ﺮﯼ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ او ﺷ ﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﺮآﺲ‬ ‫ﺣﻖ رﺟﻮع ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﺎآﻢ ﻣﻠﯽ ﺻﺎﻟﺤﻪ را دارد‪.‬‬ ‫‪ ٩‬ـ اﺣﺪﯼ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺥﻮدﺳﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﺕﻮﻗﻴﻒ‪ ،‬ﺣﺒﺲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ ١٠‬ـ هﺮآﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎوات آﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺣﻖ دارد آﻪ دﻋﻮاﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ دادﮔ ﺎﻩ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ‬ ‫و ﺑ ﯽﻃﺮﻓﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﻣﻨ ﺼﻔﺎﻧﻪ و ﻋﻠﻨ ﺎ‪ ،‬رﺳ ﻴﺪﮔﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬و چﻨ ﻴﻦ دادﮔ ﺎهﯽ‪ ،‬درﺑ ﺎرﻩﯼ ﺣﻘ ﻮق و‬ ‫اﻟﺰاﻣﺎت او‪ ،‬ﻳﺎ هﺮ اﺕﻬﺎم ﺟﺰاﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ او ﻣﺮﺑﻮط ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﺕﺨﺎذ ﺕﺼﻤﻴﻢ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ ١١‬ـ )‪ (١‬هﺮآﺲ آﻪ ﺑﻪ ﺑﺰﻩآﺎرﯼ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯽﮔﻨﺎﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﺥﻮاهﺪ ﺷ ﺪ؛ ﺕ ﺎ‬ ‫وﻗﺘﯽ آﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ دﻋﻮاﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ آ ﻪ در ﺁن‪ ،‬آﻠﻴ ﻪﯼ ﺕ ﻀﻤﻴﻦه ﺎﯼ ﻻزم‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع‬ ‫از او ﺕﺎﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺕﻘﺼﻴﺮ او ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺮز ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬ه ﻴﭻآ ﺲ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻋ ﺪم اﻧﺠ ﺎم ﻋﻤﻠ ﯽ‪ ،‬آ ﻪ در ﻣﻮﻗ ﻊ ارﺕﻜ ﺎب ﺁن‬ ‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﯽ ﻳﺎ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪ ،‬ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻜ ﻮم ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬هﻴﭻ ﻣﺠ ﺎزاﺕﯽ‪ ،‬ﺷ ﺪﻳﺪﺕﺮ از ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ در ﻣﻮﻗ ﻊ ارﺕﻜ ﺎب ﺟ ﺮم‪ ،‬ﺑ ﺪان ﺕﻌﻠ ﻖ‬ ‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬درﺑﺎرﻩﯼ اﺣﺪﯼ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ١٢‬ـ اﺣ ﺪﯼ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺥ ﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬اﻣ ﻮر ﺥ ﺎﻧﻮادﮔﯽ‪ ،‬اﻗﺎﻣﺘﮕ ﺎﻩ ﻳ ﺎ ﻣﻜﺎﺕﺒ ﺎت ﺥ ﻮد‪،‬‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻣﻮاﺥﺬﻩﯼ ﺥﻮدﺳﺮاﻧﻪ‪ ،‬واﻗﻊ ﺷﻮد‪ .‬و ﺷﺮاﻓﺖ و اﺳﻢ و رﺳﻤﺶ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠ ﻪ‬

‫‪١٠٧‬‬

‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد آﻪ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣ ﺪاﺥﻼت و ﺣﻤ ﻼت‪ ،‬ﻣ ﻮرد ﺣﻤﺎﻳ ﺖ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ ١٣‬ـ )‪ (١‬ه ﺮآﺲ ﺣ ﻖ دارد آ ﻪ در داﺥ ﻞ ه ﺮ آ ﺸﻮرﯼ‪ ،‬ﺁزاداﻧ ﻪ ﻋﺒ ﻮر و ﻣ ﺮور‬ ‫آﻨﺪ‪ .‬و ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺥﻮد را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد‪ ،‬هﺮ آﺸﻮرﯼ ـ و از ﺟﻤﻠ ﻪ آ ﺸﻮر ﺥ ﻮد ـ را ﺕ ﺮك آﻨ ﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪ آﺸﻮر ﺥﻮد‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪ ١٤‬ـ )‪ (١‬هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ‪ ،‬ﺷ ﻜﻨﺠﻪ و ﺁزار‪ ،‬ﭘﻨﺎهﮕ ﺎهﯽ ﺟ ﺴﺘﺠﻮ‬ ‫آﻨﺪ‪ .‬و در آﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻨﺎﻩ اﺥﺘﻴﺎر آﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬در ﻣﻮردﯼ آﻪ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ‪ ،‬واﻗﻌ ﺎ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺟ ﺮم ﻋﻤ ﻮﻣﯽ و ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬ ‫رﻓﺘﺎرهﺎﻳﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ اﺻﻮل و ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮان از اﻳﻦ ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪.‬‬ ‫‪ ١٥‬ـ )‪ (١‬هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد داراﯼ ﺕﺒﻌﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬اﺣﺪﯼ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺥﻮدﺳﺮاﻧﻪ‪ ،‬از ﺕﺎﺑﻌﻴﺖ ﺥﻮد‪ ،‬ﻳﺎ از ﺣﻖ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺕﺎﺑﻌﻴ ﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺮوم آﺮد‪.‬‬ ‫‪ ١٦‬ـ )‪ (١‬هﺮ زن و ﻣﺮد ﺑﺎﻟﻐﯽ‪ ،‬ﺣﻖ دارﻧﺪ ـ ﺑ ﺪون ه ﻴﭻﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ‬ ‫ﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺬهﺐ ـ ﺑﺎ هﻤﺪﻳﮕﺮ زﻧﺎﺷﻮﻳﯽ آﻨﻨ ﺪ و ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺥ ﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ .‬در ﺕﻤ ﺎم ﻣ ﺪت‬ ‫زﻧﺎﺷﻮﻳﯽ و هﻨﮕﺎم اﻧﺤ ﻼل ﺁن‪ ،‬زن و ﺷ ﻮهﺮ‪ ،‬در آﻠﻴ ﻪﯼ اﻣ ﻮر ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ازدواج‪ ،‬داراﯼ‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻣﺴﺎوﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬ازدواج ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ آﺎﻣﻞ زن و ﻣﺮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪ (٣‬ﺥ ﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬رآ ﻦ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و اﺳﺎﺳ ﯽ اﺟﺘﻤ ﺎع اﺳ ﺖ و ﺣ ﻖ دارد از ﺣﻤﺎﻳ ﺖ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و دوﻟﺖ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ ١٧‬ـ )‪ (١‬هﺮ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻣﻨﻔﺮدا‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ دارد‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬اﺣﺪﯼ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺥﻮدﺳﺮاﻧﻪ‪ ،‬از ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺮوم آﺮد‪.‬‬ ‫‪ ١٨‬ـ هﺮآﺲ ﺣ ﻖ دارد آ ﻪ از ﺁزادﯼ ﻓﻜ ﺮ‪ ،‬وﺟ ﺪان و ﻣ ﺬهﺐ‪ ،‬ﺑﻬ ﺮﻩﻣﻨ ﺪ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬ ‫ﺣ ﻖ‪ ،‬ﻣﺘ ﻀﻤﻦ ﺁزادﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﺬهﺐ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ؛ هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﻣﺘ ﻀﻤﻦ ﺁزادﯼ اﻇﻬ ﺎر ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و‬ ‫اﻳﻤﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت ﻣﺬهﺒﯽ و اﺟﺮاﯼ ﻣﺮاﺳﻢ دﻳﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﺮآﺲ ﻣ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ‬ ‫از اﻳﻦ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﻨﻔﺮدا ﻳﺎ ﻣﺠﺘﻤﻌﺎ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺥﺼﻮﺻﯽ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺥﻮردار ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ ١٩‬ـ هﺮآﺲ ﺣ ﻖ ﺁزادﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و ﺑﻴ ﺎن دارد‪ .‬و ﺣ ﻖ ﻣﺰﺑ ﻮر‪ ،‬ﺷ ﺎﻣﻞ ﺁﻧ ﺴﺖ آ ﻪ از‬ ‫داﺷ ﺘﻦ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ ﺥ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻴﻢ و اﺿ ﻄﺮاﺑﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و در آ ﺴﺐ اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻓﻜ ﺎر‪ ،‬و در‬ ‫اﺥﺬ و اﻧﺘﺸﺎر ﺁن‪ ،‬ﺑﺘﻤﺎم وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬و ﺑﺪون ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺮزﯼ‪ ،‬ﺁزاد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٢٠‬ـ )‪ (١‬هﺮآﺲ ﺣ ﻖ دارد ﺁزاداﻧ ﻪ‪ ،‬ﻣﺠ ﺎﻣﻊ و ﺟﻤﻌﻴ ﺖه ﺎﯼ ﻣ ﺴﺎﻟﻤﺖﺁﻣﻴ ﺰ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬ ‫دهﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬هﻴﭻآﺲ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺷﺮآﺖ در اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﺮد‪.‬‬ ‫‪ ٢١‬ـ )‪ (١‬ه ﺮآﺲ ﺣ ﻖ دارد آ ﻪ در ادارﻩﯼ اﻣ ﻮر ﻋﻤ ﻮﻣﯽ آ ﺸﻮر ﺥ ﻮد‪ ،‬ﺥ ﻮاﻩ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ و ﺥﻮاﻩ ﺑﺎ وﺳﺎﻃﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﯽ آﻪ ﺁزاداﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﺟﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد آﻪ ﺑﺎ ﺕﺴﺎوﯼ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ آ ﺸﻮر ﺥ ﻮد‪،‬‬ ‫ﻧﺎﻳﻞ ﺁﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٣‬اﺳﺎس و ﻣﻨﺸﺎء ﻗﺪرت ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‪ ،‬ارادﻩﯼ ﻣ ﺮدم اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ارادﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕﯽ اﺑ ﺮاز ﺷ ﻮد‪ ،‬آ ﻪ از روﯼ ﺻ ﺪاﻗﺖ و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ادوارﯼ ﺻ ﻮرت ﭘ ﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪١٠٨‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺴﺎوات ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ راﯼ ﻣﺨﻔ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ روﺷ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺁن‪،‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬آﻪ ﺁزادﯼ راﯼ را ﺕﺎﻣﻴﻦ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٢٢‬ـ هﺮ آﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺣ ﻖ اﻣﻨﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ دارد و ﻣﺠ ﺎز اﺳ ﺖ‬ ‫آﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ ﻣﺴﺎﻋﯽ ﻣﻠﯽ و هﻤﻜﺎرﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‪ .‬ﺣﻘﻮق اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‬ ‫ﺥﻮد را آﻪ ﻻزﻣﻪﯼ ﻣﻘﺎم و ﻧﻤﻮ ﺁزاداﻧﻪﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ اوﺳ ﺖ ـ ﺑ ﺎ رﻋﺎﻳ ﺖ ﺕ ﺸﻜﻴﻼت و ﻣﻨ ﺎﺑﻊ‬ ‫هﺮ آﺸﻮر ـ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد‪.‬‬ ‫‪ ٢٣‬ـ )‪ (١‬هﺮ آﺲ ﺣﻖ دارد آ ﺎر آﻨ ﺪ‪ ،‬آ ﺎر ﺥ ﻮد را ﺁزاداﻧ ﻪ اﻧﺘﺨ ﺎب آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻣﻨ ﺼﻔﺎﻧﻪ و رﺿ ﺎﻳﺖ ﺑﺨ ﺸﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ آ ﺎر ﺥ ﻮد ﺥﻮاﺳ ﺘﺎر ﺑﺎﺷ ﺪ ودر ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ‪ ،‬ﻣ ﻮرد‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬هﺮ آﺲ ﺣﻖ دارد آﻪ ﺑﺪون هﻴﭻ ﺕﺒﻌﻴﻀﯽ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﺎر ﻣﺴﺎوﯼ‪ ،‬اﺟﺮت‬ ‫ﻣﺴﺎوﯼ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٣‬ه ﺮ آ ﺲ آ ﻪ آ ﺎر ﻣ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣ ﺰد ﻣﻨ ﺼﻔﺎﻧﻪ و رﺿ ﺎﻳﺖ ﺑﺨ ﺸﯽ‪ ،‬ذﻳﻨﻔ ﻊ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ـ ﺕﺎﻣﻴﻦ آﻨ ﺪ‪ .‬و‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد آﻪ زﻧﺪﮔﯽ او و ﺥﺎﻧﻮادﻩاش را ـ ﻣﻮاﻓﻖ ﺷﺌﻮن‬ ‫ﺁن را در ﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ،‬ﺑﺎ هﺮ ﻧﻮع وﺳﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺕﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٤‬هﺮ آﺲ ﺣﻖ دارد آﻪ ﺑﺮاﯼ دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺥﻮد‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬اﺕﺤﺎد ﺕﺸﻜﻴﻞ‬ ‫دهﺪ و در اﺕﺤﺎدﻳﻪهﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﺮآﺖ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٢٤‬ـ هﺮ آﺲ ﺣﻖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﻓﺮاﻏ ﺖ و ﺕﻔ ﺮﻳﺢ دارد و ﺑﺨ ﺼﻮص ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺪوﻳﺖ‬ ‫ﻣﻌﻘﻮل ﺳﺎﻋﺎت آﺎر و ﻣﺮﺥﺼﯽهﺎﯼ ادوارﯼ‪ ،‬ﺑﺎ اﺥﺬ ﺣﻘﻮق‪ ،‬دﻳﺤﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٢٥‬ـ )‪ (١‬ﻣ ﺮآﺲ ﺣ ﻖ دارد آ ﻪ ﺳ ﻄﺢ زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ و ﺳ ﻼﻣﺘﯽ و رﻓ ﺎﻩ ﺥ ﻮد و‬ ‫ﺥﺎﻧﻮادﻩاش را‪ ،‬از ﺣﻴﺚ ﺥﻮراك و ﻣﺴﻜﻦ و ﻣﺮاﻗﺒ ﺖه ﺎﯼ ﻃﺒ ﯽ و ﺥ ﺪﻣﺎت ﻻزم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪،‬‬ ‫ﺕ ﺎﻣﻴﻦ آﻨ ﺪ‪ .‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﺣ ﻖ دارد آ ﻪ در ﻣﻮاﻗ ﻊ ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ‪ ،‬ﻧﻘ ﺺ اﻋ ﻀﺎء‪ ،‬ﺑﻴ ﻮﮔﯽ‪،‬‬ ‫ﭘﻴ ﺮﯼ‪ ،‬ﻳ ﺎ در ﺕﻤ ﺎم ﻣ ﻮارد دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﻞ ﺥ ﺎرج از ارادﻩﯼ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬وﺳ ﺎﺉﻞ اﻣ ﺮار‬ ‫ﻣﻌﺎش‪ ،‬از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺷﺮاﻳﻂ ﺁﺑﺮوﻣﻨﺪاﻧﻪاﯼ ﺑﺮﺥﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬ﻣ ﺎدران و آﻮدآ ﺎن‪ ،‬ﺣ ﻖ دارﻧ ﺪ آ ﻪ از آﻤ ﻚ و ﻣﺮاﻗﺒ ﺖ ﻣﺨ ﺼﻮﺻﯽ‬ ‫ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻮدآﺎن‪ ،‬چﻪ ﺑﺎ ازدواج‪ ،‬چﻪ ﺑﺪون ازدوج‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺣ ﻖ دارﻧ ﺪ‬ ‫آﻪ هﻤﻪ از ﻳﻚﻧﻮع ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺥﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٢٦‬ـ )‪ (١‬هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد آﻪ از ﺁﻣﻮزش و ﭘ ﺮورش‪ ،‬ﺑﻬ ﺮﻩﻣﻨ ﺪ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺁﻣ ﻮزش و‬ ‫ﭘ ﺮورش‪ ،‬ﻻاﻗ ﻞ ﺕ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ آ ﻪ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺕﻌﻠﻴﻤ ﺎت اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ و اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﺠ ﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻣﻮزش اﺑﺘﺪاﻳﯽ اﺟﺒﺎرﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻣﻮزش ﺣﺮﻓﻪاﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺕﺴﺎوﯼ آﺎﻣ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﺮوﯼ‬ ‫هﻤﻪ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺕﺎ هﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺥﻮد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﺁن ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬ﺁﻣ ﻮزش و ﭘ ﺮورش‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﻃ ﻮرﯼ ه ﺪاﻳﺖ ﺷ ﻮد آ ﻪ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‬ ‫هﺮآﺲ را‪ ،‬ﺑﺤﺪ آﺎﻣﻞ رﺷ ﺪ ﺁن ﺑﺮﺳ ﺎﻧﺪ‪ .‬و اﺣﺘ ﺮام ﺑ ﻪ ﺣﻘ ﻮق و ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﺑ ﺸﺮ را ﺕﻘﻮﻳ ﺖ‬ ‫آﻨﺪ‪ .‬ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﺕﻔ ﺎهﻢ‪ ،‬ﮔﺬﺷ ﺖ‪ ،‬اﺣﺘ ﺮام ﺑ ﻪ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ و دوﺳ ﺘﯽ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺕﻤﺎم ﻣﻠﻞ ﺟﻬﺎن و ﺟﻤﻌﻴﺖهﺎﯼ ﻧﮋادﯼ ﻳ ﺎ ﻣ ﺬهﺒﯽ و هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺕﻮﺳ ﻌﻪﯼ ﻧﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ ﻣﻠ ﻞ‬ ‫ﻣﺘﺤﺪ را در ﺣﻔﻆ ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺕﺴﻬﻴﻞ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٣‬ﭘ ﺪر و ﻣ ﺎدر‪ ،‬در اﻧﺘﺨ ﺎب ﻧ ﻮع ﺁﻣ ﻮزش و ﭘ ﺮورش‪ ،‬ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮان‪،‬‬ ‫اوﻟﻮﻳﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٩‬‬

‫‪ ٢٧‬ـ )‪ (١‬هﺮآﺲ ﺣﻖ دارد ﺁزاداﻧﻪ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷ ﺮآﺖ آﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫از ﻓﻨﻮن و هﻨﺮهﺎ ﺑﺮﺥﻮردار ﺷﻮد‪ .‬و در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﯽ و دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﺁن‪ ،‬ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬هﺮ آﺲ ﺣﻖ دارد از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎدﯼ و ﻣﻌﻨﻮﯼ ﺁﺛﺎر ﻋﻠﻤ ﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‬ ‫ﻳﺎ هﻨﺮﯼ ﺥﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺥﻮردار ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ ٢٨‬ـ ه ﺮآﺲ ﺣ ﻖ دارد ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ ﻧﻈﻤ ﯽ را ﺑﺨﻮاه ﺪ آ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ،‬ﺣﻘﻮق و ﺁزادﯼ هﺎﻳﯽ را آﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ذآﺮ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎﻣﻴﻦ و ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪﯼ ﻋﻤﻞ درﺁورد‪.‬‬ ‫‪ ٢٩‬ـ )‪ (١‬هﺮآﺲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪاﯼ وﻇﻴﻔﻪ دارد آﻪ رﺷﺪ ﺁزاد و آﺎﻣﻞ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ‬ ‫او را ﻣﻴﺴﺮ ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬ه ﺮآﺲ در اﺟ ﺮاﯼ ﺣﻘ ﻮق و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﺥ ﻮد‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺕ ﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﺤ ﺪودﻳﺖه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻣﻨﺤ ﺼﺮا‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺕ ﺎﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻳﯽ و‬ ‫ﻣﺮاﻋﺎت ﺣﻘ ﻮق و ﺁزادﯼه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮان و ﺑ ﺮاﯼ رﻋﺎﻳ ﺖ ﻣﻘﺘ ﻀﻴﺎت ﺻ ﺤﻴﺢ اﺥﻼﻗ ﯽ و ﻧﻈ ﻢ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﯽ و رﻓﺎﻩ هﻤﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪﯼ دﻣﻮآﺮاﺕﻴﻚ‪ ،‬وﺿﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (٣‬اﻳ ﻦ ﺣﻘ ﻮق و ﺁزادﯼه ﺎ‪ ،‬در ه ﻴﭻ ﻣ ﻮردﯼ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺮﺥﻼف ﻣﻘﺎﺻ ﺪ و‬ ‫اﺻﻮل ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬اﺟﺮا ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ ٣٠‬ـ ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از ﻣﻘ ﺮرات ﺣﺎﺿ ﺮ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻃ ﻮرﯼ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺷ ﻮد آ ﻪ ﻣﺘ ﻀﻤﻦ ﺣﻘ ﯽ‬ ‫ﺑﺮاﯼ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﻤﻌﻴﺘﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺮدﯼ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ هﺮﻳﻚ از ﺣﻘ ﻮق و ﺁزادﯼ‬ ‫هﺎﯼ ﻣﻨﺪرج در اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد و ﻳﺎ در راﻩ ﺁن ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﯽ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١١٠‬‬

١١١